نويسنده: ليلي خامنه – روزنامه اعتماد
اعطاي منصب رياست بر سازمان بورس اوراق بهادار تهران از سوي محمود احمدي نژاد به جواني كم تجربه و پذيرش اين مقام از طرف علي صالح آبادي در روزهاي داغ بورس اوراق بهادار تهران زمستان 1384 موجب بهت ناظران و كارشناسان بازار سرمايه شد. اين مقام عالي رتبه بازار سهام كه حتي با روي كار آمدن دولت تازه و به رغم گمانه زني ها، هنوز در تالار بزرگ باقي مانده است، در پاسخ به پرسش هاي «اعتماد» درباره دستكاري عمدي در متغيرهاي اثرگذار به «اعتماد» جواب مي دهد ومعتقد است كاري كه مي كند از وظايف ذاتي مقامي است كه در اختيارش است. در شرايطي كه نقد كارنامه بورس اوراق بهادار به دليل روي كار آمدن دولت جديد با احتياط انجام مي شود.
رييس سازمان بورس اوراق بهادار تهران با سرسختي از اينكه با بستن نماد پتروشيمي ها اجازه نداده شاخص ها به رقم غير حبابي برسند دفاع مي كند. به عقيده علي صالح آبادي، دفاع از حقوق سرمايه گذاران و سهامداران خرد، ايجاد بازاري شفاف و اطلاع رساني به موقع از مهم ترين وظايف سازمان بورس و مقام ناظر محسوب مي شود و اين وظايف در زمان هايي مانند امروز كه بورس چنين افت و خيزهايي را تجربه مي كند، سنگين تر مي شود، به همين دليل است كه مقام ناظر با اتخاذ سياست هايي هرچند محدود كننده، از حقوق سهامداران خود به ويژه سهامداران خرد حمايت كند. گفت وگوي «اعتماد» را با وي مي خوانيد.
شما به بسياري از شايبه ها و شايعه ها در بازار پاسخ داديد به غير از شايعه تغيير خود، اين شايعه چرا مطرح شد، چه كساني آن را مطرح كردند و هدف شان چه بود؟
اين شايعه هيچ اساس و پايه يي نداشت، من فردي سياسي نيستم و همواره سعي كرده ام برمبناي كارشناسي كارها را پيش ببرم و بازار سرمايه را از تحولات سياسي دور نگه دارم زيرا من معتقدم سياسي نبودن بورس به نفع كشور بوده و سرمايه گذاران و سهامداران در آن احساس آرامش بيشتري مي كنند و راحت تر مي توانند در اين بازار فعاليت كنند.
در 18 شهريور ماه سال جاري از آنجا كه دوره دو سال و نيم كاري من به اتمام مي رسيد و بخشي از دوره مديريتي من نياز به تصميم گيري دوباره داشت، درنتيجه درهمان روزها جلسه شوراي بورس به رياست وزير اقتصاد و دارايي تشكيل شد و ايشان نسبت به ماندن من در بورس تصميم گرفت و حكم من را تمديد كرد. وقتي خبر يا شايعه تغيير من در بورس در تعدادي از سايت هاي غير رسمي مطرح شد من آن را يك شوخي تلقي كردم چرا كه كاملابي اساس و منطق بود.
يعني اصلاپيگيري نكرديد كه چه كساني و با چه اهدافي اين شايعه را منتشر كردند؟
ببينيد ممكن است هركسي به هر دليلي از سازمان بورس دلخوري داشته باشد، ما كه نمي توانيم ادعا كنيم ازهمه تصميمات ما همه اقشار جامعه 100 درصد رضايت كاملاداشته باشد، طبيعي است عده يي دلخوشي از آن نداشته باشند، اما علي الظاهر نگرش سياسي در اين ماجرا نبوده و هدف اين افراد ايجاد التهاب در بازار بوده است.
در حال حاضر و در شرايط كنوني بازارشبهه يي در بازار وجود دارد مبني بر اينكه سياست ها و تصميمات شما براي كنترل بازار براي حفظ شاخص است، زيرا اين سياست ها به جو منفي بازار كمك مي كند و حافظ حقوق سهامداران نيست؟
من مخالف نظر عده يي هستم كه معتقدند مقام ناظر يعني صرفا يك تماشاچي بودن، درصورتي كه در هيچ جاي دنيا نقش مقام ناظر به عنوان يك تماشاگر تعريف نشده است، مردم هميشه در شرايط حساس و بحراني انتظار و توقع انجام يك كاري را دارند تا مشكل هر چه زودتر حل شود در غير اين صورت اگر قرار باشد ناظر هم تماشاچي باشد ديگر مشكلي حل نمي شود. مي خواهم اين را تاكيد كنم كه ما نمي توانيم تماشاچي از بين رفتن دارايي مردم باشيم به همين دليل هركاري بتوانيم در اين راستا انجام مي دهيم.
ما بررسي كرديم در بورس هاي دنيا هم در شرايط خاص بحراني كه اتفاق مي افتد در دوره هاي كوتاه مدت تصميماتي را مي گيرند كه بعضي از آنها دخالت مستقيم و بخشي نيز غير مستقيم در معاملات است، به عنوان مثال تغيير نرخ بهره يا ممنوع شدن فروش استقراضي به دنبال وقوع بحران مالي جهاني در بورس نيويورك نمونه هايي از اين دخالت ها محسوب مي شود كه براي كنترل هيجانات بازار صورت مي گيرد.
اما كارشناسان و فعالان بازار معتقدند اين بازار بحراني نيست، شاخص كل و قيمت ها به دليل رشد بسيار به سقف رسيده بودند و امروز در حال اصلاح خود هستند؟
بله حرف شما درست است من هم معتقدم اين بازار بحراني نيست بلكه دچار يك هيجان زدگي كوتاه مدت شده است در نتيجه كاري هم كه ما انجام داده ايم درجهت كاهش هيجانات و احساسات كوتاه مدت است و اتخاذ چنين سياست هايي هرچند محدود كننده، مي تواند كمي از تب و تاب بازار كم كند.
به عنوان مثال وقتي بحث نرخ خوراك پتروشيمي ها اتفاق افتاد و مجلس نرخ 15 سنت را به تصويب رساند و بعد از آن شوراي نگهبان براين تصميم مجلس ايراد وارد كرد، تمام اين اتفاقات اثرات رواني زيادي را بر بازار داشت به طوري كه ما بالاخره مجبور شديم نسبت به توقف نماد پتروشيمي ها اقدام كنيم تا شوراي نگهبان نظر نهايي خود را درباره نرخ خوراك بدهد زيرا وجود ابهام درباره نرخ خوراك و اثراتش بر سود و زيان شركت ها مبهم بود تا شفاف سازي كامل در اين باره انجام شود و امروز مي بينيم كه نماد پتروشيمي ها پس از شفاف سازي شركت ها درباره اثرات اين تصميم بر سودشان يكي پس از ديگري باز مي شود.
آيا اين كارها ريسك بازار را افزايش نمي دهد؟
خير، چنانچه نمادها باز بود ريسك بازار بيشتر مي شد چون در آن زمان سهامداران در فضايي مبهم و براساس شانس خريد و فروش مي كردند و ضرر زيادي را متحمل مي شدند.
آيا واقعا وقتي شاخص بالاست شما و مديران بورس با آن عكس يادگاري مي اندازيد؟
اين مساله در يكي از برنامه هاي تلويزيوني كه من در آن حضور داشتم مطرح شد و به نظر من اصلاسخن منصفانه يي نبود، چه موقع، چه كسي تا به حال در بورس با شاخص عكس انداخته است، اين سخن اصلادرست نيست و حرفي بدون مبناست، من هميشه و درهمه حال از زماني كه رييس سازمان بورس هستم، در اظهارنظرها و مصاحبه هايي كه داشته ام، تاكيد كرده ام كه نوسان جزو ذات بازار است و وقتي شاخص بالاست سهامداران بايد بدانند هميشه بالانمي ماند و ممكن است به همان نسبت كه بالارفته، كاهش هم داشته باشد. بنابراين همواره تلاش كرده ايم سرمايه گذاران را نسبت به ريسك هاي بازار سرمايه نيز متوجه كنيم تا آگاهانه وارد اين بازار شوند.
يعني حفظ شاخص بورس براي مقام ناظر هيچ اهميتي ندارد؟
خير، هيچ اهميتي ندارد، آنچه مهم است شفافيت است و نقدشوندگي، لذا در زماني كه به دليل نرخ خوراك فضايي مبهم براي پتروشيمي ها ايجاد شد ما نماد آنها را بستيم نه به اين خاطر كه شاخص ريزش نكند به اين دليل كه شفافيت ايجاد كند و مردم بدانند چه چيز را خريد و فروش مي كنند.
آيا اين موضوع صحت دارد كه در اين مدت كه بازار منفي بوده مقامات عالي رتبه بورس درتماس با حقوقي ها از آنها خواسته اند كه سهام نفروشيد؟
ما با حقوقي ها جلساتي داريم، حقوقي ها ديدشان بلندمدت است نه كوتاه مدت، به همين دليل در شرايط اخير با حقوقي ها هماهنگي هايي داشته ايم و داريم تا در زمان هايي كه بازار نيازمند كمك است حسب توانمندي و اعتقادي كه خودشان به سهام شان دارند از بازار و سهم خود حمايت و به بازار كمك كنند كه در همين راستا چندي پيش صندوق ثبات بازار سرمايه ايجاد شد تا در شرايطي بازار با اين وظيفه در شرايط رشد نسبت به عرضه سهام و در شرايط افت نسبت به خريد سهام اقدام كنند.
وجود اين صندوق مختص ايران نيست و در تمام بورس هاي دنيا وجود دارد تا در شرايطي كه هيجانات و نوسانات كوتاه مدت بر بازار حاكم است. صندوق ثبات سهامداران عمده به بهبود بازار كمك مي كند، در بورس هاي امريكا البته نهادهاي ديگري مانند بازارگردان با وظيفه حفظ نقدشوندگي سهام يا سهام خزانه وجود دارد اما از آنجا كه ما هنوز در بورس ايران بازگردان به آن معنا يا حتي سهام خزانه نداريم بخشي از اين وظايف برعهده سهامداران عمده در بورس است.
سهامداران خرد 20 درصد از بازار سرمايه ايران را دراختيار دارند و مابقي متعلق به حقوقي ها و سهامداران عمده است، اما دردوران اخير ديده شد كه سهامداران حقيقي بازار را هدايت كرده اند، چرا نقش حقوقي ها در بازار كمرنگ بود؟
به نظر من اين موضوع يكي از نقاط قوت بورس ايران است كه سهامداران حقيقي در آن بسيار فعال هستند و اين مختص شرايط امروز نيست.
حركات و دادوستدهاي توده وار بازار نيز بيشتر است؟
بالاخره اين اتفاق هم ممكن است بيفتد، منتهاي مراتب، اين سرمايه گذاران بازار هم تجربه كسب مي كنند و حرفه يي تر مي شوند.
ضوابط معاملاتي جديد تا چه موقع ادامه خواهد داشت؟
اجراي اين سياست فعلاادامه خواهد داشت تا شرايط بازار به تعادل برسد، الان هم اگر بازار در بعضي از روزها منفي مي شود، اما بازاري بسيار روان است.
درقانون چه تعريفي از مقام ناظر شده است؟
براساس ماده دو قانون، فلسفه تشكيل سازمان بورس ايجاد بازاري شفاف، منصفانه با كارايي لازم براي حمايت از حقوق سرمايه گذاران است. وظيفه مقام ناظر نيز نظارت بر فعاليت ها، برخورد با تخلفات، ايجاد شفافيت در بازار و توسعه همه جانبه آن است، بحث حمايت از حقوق سهامداران نيز به اين مفهوم است كه سازمان از هر ابزاري كه در قانون برايش ديده شده براي حفظ حقوق سرمايه گذاران استفاده كند.
آيا قانون به نهاد ناظر اجازه دخالت در بازار هم مي دهد؟
نام اين كارها دخالت نيست، حمايت از حقوق سهامداران و انتظام بخشيدن به بازار است، بازار سرمايه به عنوان يك بازار متشكل با بازار غير متشكل تفاوت هايي دارد كه فعاليت براساس ضوابط، قواعد و قانون از مهم ترين مشخصات آن محسوب مي شود تا هيجانات در اين بازار كاهش يابد.
با توجه به اينكه شما از مديراني بوديد كه از تغييرات مكرر و پي درپي احمدي نژاد مصون و با تغيير دولت هم برجاي خود مانديد، همكاري كدام دولت با شما بيشتر بوده است؟
من مشكل خاصي با دولت قبل و كنوني ندارم، اما درحال حاضر همكاري با دولت تدبير و اميد وجود دارد و ديدگاه هاي وزيران و مردان اقتصادي دولت كنوني به بازار سرمايه بسيار نزديك و مثبت است و در اين مدت نيز كمك زيادي به بورس كرده اند.
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
