چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده، مصرف‌کننده و واردکننده سنگ‌آهن جهان در سال 2014 ، معادل 1.5 میلیارد تن سنگ‌آهن تولید کرده است که معادل 47 درصد کل تولید جهانی است.
میزان ذخائر سنگ‌آهن چین در سال 2014 معادل 6.9 میلیارد تن بوده است که از این حیث پس از استرالیا، برزیل، روسیه و هند، پنجمین کشور دارای بیشترین ذخائر سنگ‌آهن محسوب میشود. چین نه تنها بزرگترین تولیدکننده سنگ آهن، که بزرگترین واردکننده این ماده معدنی نیز است.
سنگ آهن تولید شده توسط چین در مقایسه با سایر تولیدکنندگان بزرگ دنیا، نامرغوب است. میانگین عیار سنگ آهن استخراج شده در چین بین 17 تا 20 درصد است. در حالی که این استاندارد جهانی آن 62 درصد است. در سال 2014 چین بیش از 1 میلیارد تن سنگ آهن تولید استخراج و تولید نموده که این مقدار صرفا معادل 325 میلیون تن سنگ آهن با عیار 62 درصد است.
جدول شماره 1 : رتبه‌بندی بزرگترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن جهان؛ منبع: 2015 USGS
استرالیا با تولید 660 میلیون تن سنگ‌آهن در سال 2014 که معادل 20 درصد تولید جهانی این ماده بوده است، دومین تولیدکننده‌ی بزرگ سنگ‌آهن جهان در این سال بوده است. این کشور دارای 35 میلیارد تن ذخائر سنگ‌آهن است و از این حیث در بین کشورهای جهان، دارای بیشترین ذخائر است.
استخراج سنگ‌آهن در استرالیا عموما در منطقه پیلبارا- که در غرب استرالیا واقع شده- صورت می‌گیرد؛ بهطوریکه 95 درصد ذخائر این کشور در این منطقه متمرکز شده و سه شرکت از بزرگترین شرکتهای تولیدکننده‌ی سنگ‌آهن – یعنی «بی.اچ.پی بیلیتون»، «فورتسکیو متالز گروپ (FMG)» و «اطلس آیرون» – در این منطقه مشغول به کار هستند.
برزیل با تولید 320 میلیون تن سنگ‌آهن در سال 2014 ، سهم 10 درصدی از تولید جهانی این محصول داشته است. این کشور با 31 میلیارد تن ذخیره سنگ‌آهن دومین کشور از نظر ذخائر سنگ‌آهن در جهان است.
شکل 2: روند میزان تولید بزرگترین تولیدکنندگان سنگ‌آهن از سال 2010 تا 2014؛ منبع: Iron Ore Facts
همانطور که در شکل فوق مشاهده میشود، میزان تولید سنگ‌آهن چین و استرالیا در سال 2014 نسبت به سال 2013 افزایش داشته است. اما در آن سال حجم تولید سنگ‌آهن در کشورهای برزیل و هند نسبت به سال قبل از آن تقریبا ثابت بوده که دلایل این امر را می‌توان در تغییرات میزان واردات و مصرف این کشورها مشاهده نمود.
شکل شماره 3: پراکندگی جغرافیایی تولیدکنندگان سنگ‌آهن در جهان ؛ منبع:USGS
پراکندگی مناطق مختلف تولیدکننده سنگ‌آهن جهان نشان می‌دهد که در چین و استرالیا بیش از هر منطقهی دیگری در جهان سنگ‌آهن تولید میشود.
پس از این دو منطقه، برزیل، روسیه و هند بیشترین تولید این ماده‌ی معدنی را داشتهاند عمده شرکتهای بزرگ سنگ‌آهنی نیز در همین مناطق واقع شده اند. بطور کلی در بسیاری از مناطق قاره آفریقا و در بیشتر مناطق آمریکای جنوبی- بجز برزیل- کمتر از یک میلیون تن سنگ‌آهن در سال تولید می شود.
بزرگترین شرکتهای تولید کننده سنگ‌آهن در جهان
پیش از ریزش اخیر قیمت جهانی سنگ آهن صرفا 5 شرکت در استرالیا سنگ آهن تولید میکردند. شرکتها تمایل دارند در شرایطی که قیمت ها مناسب می باشند وارد بازار شده و در شرایط چالش برانگیرتر بازار از آن خارج شوند. از آنجا که شرکتها نسبت به رشد قیمت ها و کسب انتفاع از این رشد، خوش بین بودند، تعداد تولیدکنندگان به 20 عدد رسید.
هم اینک سه تولید کننده بزرگ در استرالیا، شرکتهای ریوتینتو، بی.اچ.بی بیلیتون و فورتسکیو متالز گروپ می باشند که 90 درصد تولید سنگ آهن استرالیا در سال 2014 را بر عهده داشته اند.
بزرگترین تولیدکننده سنگ آهن در جهان، شرکت معدنی «واله» برزیل است. میزان تولید سنگ آهن این شرکت در سال 2014 معادل 320 میلیون تن بوده است که مورد استفاده داخلی و نیز صادرات به کشورهای مختلف از جمله آلمان، ژاپن، کره جنوبی و چین قرار گرفته است. این شرکت برنامه ریزی نموده است تا با افزایش تولید خود، به تدریج در چهار سال آینده، سهم بازار سایر تولید کنندگان سنگ آهن را بگیرد.
شرکت «واله» برزیل با تولید 332 میلیون تن سنگ‌آهن در سال 2014 بزرگترین شرکت تولیدکننده‌ی سنگ‌آهن در جهان لقب گرفته است. این شرکت چهارمین شرکت بزرگ معدنی جهان به شمار می‌رود. واله از نظر حجم دارایی‌ها هم، در رده بالای شرکتهای معدنی قرار دارد و از نظر میزان سودآوری، از صدرنشینان شرکتهای معدنی جهان است. در این شرکت علاوه بر سنگ‌آهن، مواد معدنی دیگری مانند نیکل، منگنز، مس، طلا و پلاتین نیز استخراج و تولید می گردد.
شکل 4 : روند درآمدزایی و سودآوری شرکت واله در چند سال اخیر – منبع : Statista
در میان تولیدکنندگان سنگ آهن، واله کم هزینه ترین تولید را دارد. به گفته‌ی مدیران این شرکت، واله تا سال 2018 هزینه تولید را تا سطح 13 دلار در هر تن پایین خواهد آورد. در سه ماهه دوم سال 2015 هزینه تولید هر تن سنگ آهن در شرکت واله معادل 15.8 دلار بوده است. این رقم در شرکتهای ریوتینتو، بی.اچ.پی و اف.ام.جی به ترتیب 16.2 ، 17.01 و 22.16 دلار بوده است.
واله در سه ماهه دوم سال 2015 حجم تولیدات خود را به سطح بسیار بالایی- دومین رقم در تاریخ فعالیت شرکت – رساند. در سه ماهه منتهی به ژوئن سال 2015 شرکت واله تولیدات خود را با رشد 7.4 درصدی به 85.3 میلیون تن رساند. این رقم در سال گذشته معادل 79.4 میلیون تن بود. در سه ماهه سوم سال 2015 نیز این شرکت با افزایش 2.9 درصدی تولید سنگ آهن خود، میزان تولید این ماده را به 88.2 میلیون تن رساند. این رقم در سال قبل، 85.7 میلیون تن بوده است.
شکل 5 – روند تولید سنگ آهن شرکت واله در چند سال اخیر – منبع : Statista
این شرکت که مقر اصلی آن در ریو دو ژانیروی برزیل واقع شده با افزایش عرضه سنگ آهن تولیدی خود تا سطح 340 میلیون تن در سال درصدد افزایش سود حاصل از استخراج و فروش این ماده است.
افزایش عرضه های واله و رقبای اصلی آن، یعنی بی.اچ.پی و ریوتینتو با کاهش تقاضای غیر قابل پیش بینی چین- که بزرگترین خریدار سنگ آهن است – همزمان شده و این موضوع باعث شده تا تحلیل گران گلدمن ساکس، قیمت های پایین تری را برای سنگ آهن در ماه های پیش رو متصور باشند.
توانایی واله در افزایش تولیداتش بیش از هر چیز بواسطه ی بهبود وضعیت آب و هوایی – نسبت به پیش بینی ها- و نیز گسترش عملیات در معدن N4WS و فاز 2 معدن کاراخاس است. واله با رشد 6.2 درصدی تولیدات خود در 6 ماهه نخست سال 2015 نسبت به دوره مشابه سال قبل، میزان تولیدات خود را به 159.8 میلیون تن رساند.
بعد از شرکت واله، شرکت انگلیسی- استرالیایی ریوتینتو دومین تولیدکننده‌ی سنگ‌آهن در جهان است. درآمد فروش این شرکت در سال 2014 بالغ بر 50 میلیارد دلار بوده است که 47 درصد آن معادل 23 میلیارد دلار مربوط به بخش سنگ‌آهن است.
این شرکت علاوه بر سنگ‌آهن به استخراج و تولید مواد معدنی دیگری از جمله آلومینیوم، مس، زغال سنگ و الماس نیز اشتغال دارد.همانطور که در شکل زیر نیز مشخص است، در سال 2014 سنگ آهن (47درصد)، آلومینیوم(21درصد)، مس(10درصد) مهم ترین منابع درآمدی شرکت بوده است؛ بهطوریکه در مجموع بیش از 77 درصد درآمدهای شرکت از این 3 کمودیتی حاصل شده است.
شکل 6 – توزیع درآمدهای شرکت ریوتینتو در سال 2014 بر حسب کمودیتی- منبع: Riotinto 2015
همانطور که در شکل زیر نیز قابل مشاهده است، درآمدهای ریوتینتو در چهارسال اخیر در بخش سنگ آهن همواره نوسان داشته و با فراز و فرودهایی همراه بوده است. اما به واسطه افت قیمت سنگ آهن که از اواسط سال 2014 شدت بیشتری به خود گرفت، درآمد این شرکت نیز در سال 2014 در مقایسه با 3 سال قبل از آن به کمترین میزان رسید.
شکل 7 – روند تغییرات درآمدهای شرکت ریوتینتو از کمودیتی های مختلف در 4 سال اخیر – منبع: 2015 Statista
ریوتینتو در سال 1873 و همزمان با خرید مجموعه‌ای از معادن در منطقه «هوئلوا» اسپانیا توسط گروهی از سرمایه گذاران بین‌المللی تاسیس شد. سهام این شرکت نیز هم‌اکنون در بورس‌اوراق بهادار لندن و بورس اوراق بهادار استرالیا معامله میشود. ریوتینتو در هر شش قاره‌ی دنیا فعالیت دارد؛ ولی فعالیت های آن عمدتا در استرالیا و کانادا متمرکز است.
در شکل زیر نیز مشاهده می شود که نزدیک به 70 درصد درآمدهای این شرکت انگلیسی- استرالیایی از قاره ی آسیا است. چین(38درصد) و ژاپن(15درصد) مشتریان اصلی ریوتیتنو در سال 2014 بوده اند.
شکل 8 – توزیع درآمدهای شرکت ریوتیتنو در سال 2014 بر اساس کشور مقصد – منبع : ریتیتنو 2015
ریوتینتو در گزارشهای میان دوره ای خود به درآمدهای حاصل از سنگ آهن اشاره نموده و همانطور که پیش بینی می شد کاهش شدید قیمت سنگ آهن در چند ماه گذشته تاثیر منفی ای بر درآمدهای این شرکت در نیمه نخست سال 2015 گذاشته است و این در حالی است که ریوتینتو تولید خود را افزایش داده و با ابتکار عمل در کاهش هزینه ها، بخشی از اثر منفی کاهش قیمت سنگ آهن را جبران نموده است.
حاشیه سود قبل از بهره و مالیات و استهلاک این شرکت در شش ماهه نخست 2015 به 38 درصد افت پیدا کرده است. این رقم در دوره مشابه سال قبل معادل 41 درصد بوده است.
این کاهش در حاشیه سود به طور قابل ملاحظه ای کمتر از افت 46 درصدی قیمت سنگ آهن در مقایسه ی بین این دو دوهر زمانی بوده است. نکته کلیدی در گزارشات ریوتینتو، تاکید مداوم شرکت بر افزایش سطح فعالیت – با وجود افت شدید در قیمت ها – است. ذخائر ارزان سنگ آهن ریوتینتو، این شرکت را قادر می سازد تا حتی در سطوح فعلی قیمت ها، تولید سوددهی داشته باشد.
شکل 9 – روند درآمدزایی شرکت ریوتینتو در 8 سال اخیر – منبع : 2015 Statista
همانطور که در شکل فوق مشاهده می شود درآمد فروش شرکت ریوتینتو در سال 2014 به کمترین میزان از سال 2010 رسیده است که بخش اعظمی از آن بواسطه ی کاهش درآمدهای این شرکت در حوزه سنگ آهن است. از آنجا که بیش از 47 درصد درآمدهای شرکت از فروش این ماده معدنی حاصل می شود، و با توجه به آنکه قیمت سنگ آهن در 2-3 سال اخیر مرتبا کاهش یافته است، اعداد و ارقام نمودار فوق به راحتی توجیه پذیر است.
شرکت عظیم استرالیایی «بی.اچ.پی بیلیتون» نیز در رده‌ی سوم بزرگترین تولیدکنندگان این ماده‌ی حیاتی فولادسازان در جهان قرار دارد. تولیدات سنگ آهن این شرکت علی رغم افت قیمت شدید این ماده ی معدنی در 3 سال اخیر ، از سال 2011 تاکنون همواره افزایشی بوده است. در سال 2015 بی.اچ.پی تولید سنگ آهن خود را با 14 درصد افزایش نسبت به سال 2014 به 233 میلیون تن رسانده است.
شکل 10 – روند میزان تولید سنگ آهن بی.اچ.پی در 5 سال اخیر – منبع: Statista
این شرکت علاوه بر سنگ‌آهن به استخراج و تولید مواد معدنی دیگری از جمله آلومینیوم، زغال سنگ، مس، منگنز، نیکل، نقره، الماس و اورانیوم نیز اشتغال دارد. فعالیت اصلی این شرکت عمدتا در ارتباط با استخراج و نفت و گاز است و شعبه اصلی آن در ملبورن استرالیا واقع شده و یک شعبه مهم نیز در لندن دارد.
«بی.اچ.پی بیلیتون» پردرآمد ترین شرکت معدنی دنیا محسوب میشود. تاسیس این شرکت در سال 2001 و بواسطه ادغام دو شرکت بی.اچ.پی و بیلیتون صورت پذیرفته است. سهام این شرکت نیز هم اکنون در بورس اوراق بهادار لندن و بورس اوراق بهادار استرالیا معامله میشود.
«بی.اچ.پی بیلیتون» عملیات متنوع استخراج و پردازش خود را در 25 کشور جهان گسترش داده است و در مجموع بالغ بر 41000 نفر در سرتاسر جهان به طور مستقیم در استخدام این شرکت میباشند.
معادن این شرکت نیز عمدتا در کشورهای الجزایر، استرالیا، برزیل، کانادا، آفریقای جنوبی و آمریکا واقع شده است. بی.اچ.پی پیش بینی نموده در طی سال مالی 2016 ، هزینه تولید هر تن سنگ آهن را در منطقه غرب استرالیا با کاهش 21 درصدی به 16 دلار در هر تن خواهد رساند.
تهیه کننده : احمد جواهری، تحلیل گر شرکت مشاور سرمایه گذاری ابن سینا مدبر (اماکو)
قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود:
