بررسی و تحلیل سهام گروه پتروشیمی در بورس

پیش از انقلاب اسلامی و از سال 1342، شرکت‌های پتروشیمی در کشور ما به طور گسترده فعالیت خود را آغاز کردند.

در آن زمان کسی فکرش را هم نمی‌کرد که گستره فعالیت این شرکت‌ها به قدری زیاد باشد که اقتصاد کشورها بدون وجود این صنعت، غیرممکن شود.

ایران؛ با توجه به ذخایر عظیم نفت و گاز یکی از مهمترین کشورهای جهان در این حوزه به شمار می‌رود. در این مقاله قصد داریم نکات مهم در تحلیل بنیادی گروه پتروشیمی را مورد بررسی قرار دهیم.

نکات کلیدی

• صنعت پتروشیمی در ایران، بیش از 60 سال سابقه فعالیت دارد که اولین فعالیت‌های انجام شده آن مربوط به احداث کارخانه کود شیمیایی مرودشت فارس در سال 1337 است.
• بازدهی سهام شرکت‌های پتروشیمی در بورس، به قیمت محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی وابسته است؛ بنابراین، از عوامل مهم تعیین‌کننده نحوه قیمت‌گذاری و تشخیص جهت حرکتی قیمت‌های سهام پتروشیمی در بازار بورس، تحولات موجود در بازارهای جهانی پتروشیمی و تغییرات قیمت ناشی از آن‌ها است.
• مواد اولیه یا خوراک در صنعت پتروشیمی، نفت خام و گاز طبیعی است که این دو به عنوان مواد اولیه تولید سوخت‌های مختلف از جمله بنزین و گازوئیل، کودهای شیمیایی، مواد شوینده، مواد پلیمری، رنگ‌ها و حتی مواد دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• قیمت سهام گروه پتروشیمی تحت تاثیر عوامل گوناگونی از جمله تحریم‌های اقتصادی و بحران‌های اقتصادی جهان، قیمت جهانی نفت، میزان فروش داخلی و صادرات، نرخ ارز، نرخ خوراک و تامین کافی آن و برنامه‌های توسعه قرار دارد.

تاریخچه صنعت پتروشیمی در ایران

قدمت صنعت پتروشیمی در ایران به بیش از 60 سال می‌رسد که اولین فعالیت‌های انجام شده در این حوزه را می‌توان تاسیس کارخانه کود شیمیایی مرودشت فارس در سال 1337 در نظر گرفت.

بعد از تاسیس این کارخانه، به دلیل تخصصی بودن فرآیندهای مربوط به صنعت پتروشیمی، نیاز به سازمانی منسجم‌تر برای مدیریت این صنایع احساس شد.

به این ترتیب؛ شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های شرکت ملی نفت ایران در سال 1342 راه‌اندازی شد.

سال‌ها بعد؛ مجتمع‌های پتروشیمی متعددی از جمله فارابی (ایران نیپون)، پتروشیمی بندر امام (معروف به ایران- ژاپن)، کربن اهواز (ایران)، رازی (شاهپور)، خارک و …تاسیس شدند که ایران را در فهرست برترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی قرار دادند.

اما بعد از مدت کوتاهی، با وقوع انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی، فعالیت واحدهای پتروشیمی متوقف شد و توسعه صنعت پتروشیمی در ایران، ناچارا متوقف شد.

گروه پتروشیمی در بازار بورس

صنعت پتروشیمی، یکی از صنایع استراتژیک ایران و جهان به شمار می‌آید که علاوه بر اینکه از تحولات بازار نفت تاثیر می‌پذیرد، خودش نیز بر دیگر بازارها به ویژه بازارهای مالی، تاثیر به‌سزایی دارد.

بازدهی سهام شرکت‌های پتروشیمی در بورس، به قیمت محصولات پتروشیمی در بازارهای جهانی وابسته است.

بنابراین، تحولات موجود در بازارهای جهانی پتروشیمی و تغییرات قیمت ناشی از آن‌ها، از عوامل مهم تعیین‌کننده نحوه قیمت‌گذاری و تشخیص جهت حرکتی قیمت‌های سهام پتروشیمی در بازار بورس ایران است.

بسیاری از کشورهای دنیا به‌خصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس، با تکیه به منابع پتروشیمی، پیشرفت‌های فوق‌العاده‌ای را برای خود رقم زده‌اند.

در ایران نیز دسترسی آسان و ارزان به ذخایر نفت و گاز به عنوان خوراک اولیه صنایع شیمیایی و پتروشیمی، یکی از عوامل مهم و قابل توجه در رشد اقتصادی، افزایش تولید، اشتغال و توسعه کشور است.

از این رو؛ در سال‌های اخیر با گسترش صنایع پتروشیمی و تلاش دولت برای خصوصی‌سازی، گروه مجزایی برای این صنعت در بورس ایجاد شد که تاکنون شرکت‌های زیادی از این حوزه در بازار بورس اوراق بهادار پذیرش شده‌اند.

بیشتر بخوانید: بررسی صنعت خودروسازی ایران و گروه خودرو در بازار بورس

معرفی مواد اولیه (خوراک) گروه پتروشیمی

همانطور که می‌دانید؛ صنعت پتروشیمی، به مواد اولیه نفتی و همچنین گاز طبیعی وابستگی بسیار زیادی دارد.

در تمام کشورهای دنیا، نفت خام و گاز طبیعی به عنوان مواد اولیه تولید سوخت‌های مختلف از جمله بنزین و گازوئیل، کودهای شیمیایی، مواد شوینده، مواد پلیمری، رنگ‌ها و حتی مواد دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این در حالی است که تصور تداوم کشورها بدون وجود فرآورده‌های نفتی، غیرممکن است. بنابراین؛ در ادامه با اجزای مختلف نفت خام و گاز طبیعی آشنا می‌شویم:

• گاز طبیعی: در حالت معمول؛ گاز طبیعی به همراه نفت خام، در لایه‌‌های زیرین زمین وجود دارد که عمدتا از متان تشکیل شده و شامل گازهای سنگین‌تری مانند اتان و پروپان هستند. البته گاز طبیعی را می‌‌توان از تقطیر نفت خام و در دماهای کمتر از 200 درجه سانتیگراد نیز به دست آورد؛ اما معمولا به طور مستقیم از میادین گازی استخراج می‌شوند.
• نفت خام: شامل ترکیبات سبک و سنگین کربن و هیدروژن است که به آن‌‌ها هیدروکربن نیز می‌گویند. این ترکیبات از هیدروکربن‌‌های حلقوی اشباع (نفتن‌ها)، هیدروکربن‌‌های زنجیره‌‌ای اشباع (آلکان‌ها یا پارافین‌ها) مانند متان و اتان و ترکیباتی از حلقه بنزنی (آروماتیک) تشکیل شده‌اند.

در حالت کلی؛ شرکت‌ های پتروشیمی از خوراک گاز طبیعی و یا بخش‌های گوناگون نفت خام استفاده می‌کنند و آن‌‌ها را با انواع فرآیندهای سخت، به محصولات متنوع و کاربردی تبدیل می‌نمایند.

چگونه سهام گروه پتروشیمی در بازار بورس را شناسایی کنیم؟

همواره نمادهای پتروشیمی جزو پرمعامله‌‎ترین نمادهای بازار بورس ایران هستند؛ دلیل آن این است که شرکت‌‌های پتروشیمی سودآور، هر ساله سود نقدی قابل توجهی را میان سهامداران خود توزیع می‌کنند.

از آنجایی‌ که شرکت‌‌های پتروشیمی در دسته شرکت‌‌های نفتی قرار می‌گیرند، در ابتدای نماد این شرکت‌ها حرف اختصاصی گروه فرآورده‌های نفتی یعنی حرف “ش” و “پ” مانند “پارس” و “شاراک”، قرار می‌گیرد.

تنوع محصولات در گروه پتروشیمی

همان‌طور که اشاره کردیم؛ محصولات پتروشیمی از مواد اولیه هیدروکربنی یعنی نفت خام و گاز طبیعی ساخته می‌شوند.

در تولید و ساخت این محصولات، فرآیندهای مختلف و پیچیده‌ای به کار گرفته می‌شود که در نهایت به 5 گروه اصلی اُلفین‌ها و سوخت، پلیمرها، آمونیاک و اوره، محصولات آروماتیک و متانول تقسیم خواهند شد.

جالب است بدانید که در ایران، تعدادی از مجتمع‌های پتروشیمی محصولات جانبی تولید می‌کنند که در هیچ یک از این 5 گروه جای ندارد. در ادامه به شرح این 5 گروه و گروه آخری که شامل محصولات جانبی هستند، می‌پردازیم:

الفین‌ها و سوخت 

این گروه شامل سوخت‌های گازی مانند اتان و پروپان هستند.

می‌توان گفت اتیلن، مهمترین عضو خانواده الفین‌ها است. معمولا از این مواد به عنوان سوخت و یا ماده اولیه تولید ترکیبات شیمیایی و پلیمری پیچیده‌تر استفاده می‌شود.

انواع اتیلن گلایکول‌ها، سوخت LNG و برش‌هایی از نفت خام را نیز می‌توان در این دسته قرار داد.

محصولات آروماتیک

محصولات آروماتیک‌ شاخه‌ای از محصولات پتروشیمی هستند که در ترکیب شیمیایی آن‌ها حلقه بنزنی وجود دارد.

از آروماتیک‌ها در تولید رنگ، انواع شوینده‌های شیمیایی و همچنین الیاف مصنوعی استفاده می‌شود.

انواع زایلن‌ها، تولوئن، استایرن و اتیل بنزن را می‌توان مهمترین محصولات این گروه دانست.

 پلیمرها

تعدادی از مجتمع‌های پتروشیمی، پس از دریافت محصولات و مشتقات نفتی از سایر پتروشیمی‌ها، اقدام به تولید انواع پلیمرها می‌کنند.

پلیمرها (یا پلاستیک‌ها) از انواع بسیاری از جمله پلی‌پروپیلن، پلی‌اتیل‌های سبک و سنگین، PVC ،ABS  و … تشکیل شده‌اند.

 متانول  

اکثر ما متانول را به عنوان الکل چوب یا الکل صنعتی می‌شناسیم. کاربرد عمده متانول در تولید ضد یخ، حلال مواد شیمیایی و همچنین سوخت است.

در ایران چندین مجتمع بزرگ پتروشیمی وظیفه تولید این ماده مهم را بر عهده دارند. لازم به ذکر است که عمده تولیدات متانول ایران، به سایر کشورها به خصوص چین صادر می‌شود.

 آمونیاک و اوره 

از مهمترین و عمده‌ترین محصولات صنعت پتروشیمی در ایران، آمونیاک و اوره است.

به طور عمده از آمونیاک و اوره در تولید کودهای شیمیایی به عنوان منبع غنی از نیتروژن استفاده می‌شود. کاربرد دیگر آن، به عنوان ماده خام در تولید بعضی از محصولات شیمیایی مانند چسب‌ها است.

البته ناگفته نماند که در سال‌های اخیر، تولید عمده این مواد کمک شایانی به صنایع کشاورزی کرده است.

محصولات جانبی

در کنار محصولاتی که نام بردیم، تعدادی از مواد شیمیایی مانند اسید سیتریک، گوگرد، هیدروژن، سود سوزآور، آرگون و … نیز به عنوان محصولات جانبی صنایع پتروشیمی تولید می‌گردد.

این مواد نیز هر یک به نوبه خود کاربردهای گونانی در صنایع مختلف دارند. به عنوان مثال؛ سود سوزآور در صنایع بسیاری از جمله تولید انواع رنگ، چرم و نساجی، کاغذ و کارتن، باتری، انواع شوینده و … کاربرد دارد.

عوامل موثر بر قیمت سهام گروه پتروشیمی

در ادامه؛ به بررسی فاکتورهای مهم و تاثیرگذار بر تحلیل بنیادی گروه پتروشیمی می‌پردازیم:

قیمت جهانی نفت

قطعا با توجه که مطالبی که عنوان کردیم؛ می‌دانید که اولین عامل تأثیرگذار بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی، قیمت جهانی نفت است.

به طور معمول؛ افزایش قیمت جهانی نفت، افزایش قیمت محصولات پتروشیمی را به دنبال دارد که در نتیجه سود‌آوری این شرکت‌ها نیز افزایش می‌یابد.

توجه داشته باشید که صرفا تغییرات قیمت نفت را نمی‌توان اساس تصمیم‌گیری برای خرید و فروش سهام این گروه دانست.

بلکه باید تأثیرات این تغییر قیمت‌ها بر روی روند قیمت محصولاتی مانند متانول، اوره و … بررسی  و در تحلیل‌های بنیادی لحاظ شود.

بیشتر بخوانید: اوراق سلف نفتی؛ راهی برای کسب سود از قیمت نفت! (راهنمای کامل)

نرخ ارز

در سال‌های اخیر؛ همواره نوسانات جدی نرخ ارز در ایران وجود داشته که معمولا این نوسانات به دنبال افزایش ریسک‌های سیاسی و بین‌المللی ایجاد شده و به صورت مقطعی، منجر به جهش نرخ‌های فروش سهام گروه پتروشیمی می‌شود.

به طور معمول؛ پتروشیمی‌هایی که محصولات خود را در بازارهای صادراتی به فروش می‌رسانند، در ابتدا رشد قیمت را تجربه می‌کنند.

اگرچه افزایش نرخ ارز در کوتاه مدت می‌تواند منجر به رونق گروه پتروشیمی شود؛ اما در  بلندمدت با افزایش هزینه‌های مالی و به تعویق افتادن طرح‌های توسعه به دلیل عدم وجود منابع ارزی لازم، چشم‌انداز مناسبی را برای این صنایع رقم نخواهد زد.

بشتر بخوانید: سهام دلاری و غیردلاری چیست؟

نرخ خوراک و تامین کافی آن

مورد موثر دیگر تغییرات نرخ خوراک و نحوه دسترسی به مواد اولیه است. عمده بهای تمام شده محصولات پتروشیمی ناشی از نرخ و میزان خوراک دریافتی آن‌هاست.

بنابراین، هر چقدر نرخ خوراک کمتر و دسترسی به آن راحت‌تر باشد، بهای تمام شده محصولات کاهش یافته و سودآوری شرکت‌های پتروشیمی افزایش می‌یابد.

در مورد نحوه تأمین خوراک و دسترسی به آن، باید در نظر داشته باشید که هر چقدر هم که بهای مواد اولیه پایین باشد، اما اگر به طور مناسب و منظم این مواد در دسترس خطوط تولید قرار نگیرد، می‌تواند باعث کاهش ظرفیت تولید شرکت شود.

به عنوان مثال؛ در سال‌های اخیر معمولا در فصل سرما مشکلاتی بابت تأمین خوراک گازی برخی از واحدهای پتروشیمی وجود داشته است.

میزان فروش داخلی و صادرات

نکته قابل توجه در اینجا این است که نحوه قیمت‌گذاری در بازارهای داخلی و صادراتی کاملا متفاوت است.

در بازارهای داخلی معمولا نرخ‌ها به صورت دستوری توسط مراجع خاصی ابلاغ می‌شوند. در این حالت؛ افزایش نرخ‌های مصوب می‌تواند منجر به افزایش درآمد این شرکت‌ها شود.

اما در بازارهای صادراتی اینگونه نیست و قیمت‌ها معمولا به صورت رقابتی و در بازار آزاد مشخص می‌شوند. به این ترتیب؛ دنبال کردن نرخ جهانی محصولات و پیش‌بینی روند قیمتی آن‌ها برای این دسته از شرکت‌ها ضروری است.

برنامه‌های توسعه

با توجه به ظرفیت‌های موجود در صنایع پتروشیمی ایران، برنامه‌های توسعه بسیاری برای واحدهای پتروشیمی در نظر گرفته شده است.

بهره‌برداری از این برنامه‌ها می‌تواند منجر به افزایش ظرفیت تولید، تولید محصولات جدید و مشارکت با شرکت‌های خارجی شود. نهایتا این موارد باعث افزایش درآمد و حاشیه سود شده و منافع آن متعلق به سهامداران خواهد بود.

تحریم‌های اقتصادی و بحران‌های اقتصادی جهان

بحران‌های جهانی در سطح کلان، همانند آن چه در سال 2008 میلادی رخ داد، باعث کاهش تقاضا در کالاهای اساسی مانند نفت شده و به تبع آن کاهش قیمت محصولات پتروشیمی را به همراه خواهد داشت.

مورد دیگر؛ بحث تحریم‌های اقتصادی است که همواره در سال‌های اخیر در ایران با آن روبه‌رو بودیم و مشکلاتی را ایجاد کرده است.

این تحریم‌ها می‌توانند با کاهش میزان فروش صادراتی برخی از شرکت‌های پتروشیمی همراه باشند.

البته در بسیاری از موارد علی‌رغم وجود تحریم‌ها، فروش‌های مناسبی در شرکت‌های گروه پتروشیمی رقم خورده و آثار تحریم‌ها به نوعی پیش‌خور شده است.

لیست شرکت‌های گروه پتروشیمی بورس

در ادامه لیست شرکت‌های پتروشیمی بورس به همراه محصولات و لینک ورود به صفحه جزییات نماد را مشاهده می‌کنید.

توجه کنید که شرکت‌های پایه فرابورس در لیست فوق آورده نشده است.

سوالات متداول

سخن پایانی

با توجه به سیاست‌های کلان اقتصادی و سیاسی کشور، صنعت پتروشیمی از مهمترین صنایع کشور در حوزه ارزآوری و ایجاد اشتغال است.

بنابراین؛ سرمایه‌گذاری در گروه پتروشیمی، به دلیل حجم بازار گسترده و حمایت‌های مختلفی که از آن صورت می‌گیرد، ریسک نسبتا کمتری نسبت به گروه‌های کوچکتر بازار دارد.

در این مقاله؛ به بررسی گروه پتروشیمی و عوامل موثر در تحلیل بنیادی آن در بازار بورس پرداختیم که امیدواریم این مطالب برای شما مفید باشد.

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره