اوراق رهنی (Securitized loans)

در این نوع از اوراق که در بانکداری غربی بسیار متداول بوده و در بانکداری اسلامی معمولا از نوع اوراق مرابحه و اجاره می‌باشند، شرکت بانی (بانک، موسسه مالی یا شرکت لیزینگ) با ارائه درخواست یا طرح توجیهی خواستار جمع آوری منابع مالی از سرمایه‌گذاران توسط شرکت واسط و منتشر کننده اوراق (Special purpose vehicle – SPV) می‌شود.

شرکت واسط پس از جمع‌آوری منابع مالی از سرمایه‌گذاران و به وکالت از طرف آنها دارایی‌های تسهیلاتی شرکت بانی (بانک) را خریداری کرده و بر اساس این دسته از دارایی‌های خریداری شده اوراق منتشر می‌نماید.
این دارایی‌ها نسهیلاتی هستند که بانک به نهادها و خانوارها اعطا کرده است. از آنجایی که این دارایی‌ها (تسهیلات) در رهن بانک می‌باشد دارایی‌های رهنی و اوراقی که به پشتوانه آن منتشر می‌شود اوراق رهنی نام دارند.

به بیان دیگر بانک در طی این روند تسهیلات اعطایی خود (طلب‌ها در قالب تسهیلات اعطایی) را بفروش رسانده و اقساط دریافتی از طلبکاران را از طریق واسط به سرمایه‌گذاران انتقال می‌دهد.
در بانکداری اسلامی این اوراق به نام اوراق رهنی شناخته شده که اسم اوراق بسته به نوع عقد شرعی استفاده شده در آن فرق می‌کند.

در نظام مالی متعارف، هر دارایی با درآمد ثابت یا متغیر مانند اوراق بهادار دولتی، مطالبه‌های ناشی از وام‌های تجاری، وام‌های رهنی مسکن، وام‌های رهنی بازرگانی، حساب‌های دریافتی، مطالبه‌های مربوط به اجاره‌های بلند مدت قابل تبدیل به اوراق بهادار هستند و هرچه ریسک دارایی پایین‌تر باشد امکان فروش بیشتری دارد

– پس از جنگ جهانی دوم با افزایش تقاضای خرید مسکن، بانک‌های آمریکا با تقاضای فراوانی برای وام مسکن روبه‌‌رو شدند. تا آن زمان تامین مالی وام‌های مسکن از محل سپرده‌ها بود، در نتیجه حجم وام‌های بانکی محدود به حجم سپرده‌ها می‌شد. بانک‌ها جهت تامین مالی به بازار سرمایه رو آوردند و از ابزارهای مالی جدیدی جهت تامین مالی استفاده کردند، این ابزار جدید به نام اوراق رهنی نامیده شد.

– اوراق رهنی اوراقی بودند که با پشتوانه وام‌های رهنی منتشر می‌شدند و از دو جهت قابل اعتماد بودند، اولا بانک‌ها در برابر اعطای وام به گیرنده آن، سند دارایی را در رهن خود قرار می‌دانند، ثانیا انجمن رهن ملی دولتی امریکا پرداخت­های منظم اصل و بهره وام‌های پشتوانه این نوع از اوراق بهادار را برای خریدار تضمین می­کرد. بدین طریق ریسک این اوراق به شدت کاهش می‌یابد.

– در بانکداری غربی نیز اسم این اوراق بسته به نوع تسهیلات متفاوت است، اما تفاوت این اسم منوط به نوع وام و تسهیلات بوده و نه نوع عقد استفاده شده چراکه در بانکداری غربی تنها از عقد قرض استفاده میشود. چنانچه پشتوانه اوراق منتشر شده تسهیلات مسکن باشد این اوراق Mortgage-backed securities  نام دارد. بطور کلی این اوراق Asset-backed securities  یا Securitized loans نام دارند.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید ...