قرض الحسنه

قرض الحسنه نوعی قرض است که در آن بهره‌ای در کار نباشد.

در تعریف دیگر عقدی است که به موجب آن بانک‌ها (به عنوان قرض‌دهنده) مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر در دستورالعمل ذی‌ربط به اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی (به عنوان قرض گیرنده) به قرض واگذار می‌کنند.

برای کلمه قرض الحسنه، معادل دقیق انگلیسی وجود ندارد. قرض الحسنه را می‌توان هم معنای اصطلاح interest free loan (به معنای وام بدون بهره) دانست.

ساختار حقوقی قرض الحسنه: مبتنی بر رابطه داین و مدیون
ماهیت حقوقی قرض الحسنه: از عقود لازمه

کاربردها:

الف- تأمین وسایل و ابزار و سایر امکانات لازم برای ایجاد کار جهت کسانی که فاقد این گونه امکانات باشند.
ب- تأکید بر افزایش تولید با تأکید بر توایدات کشاورزی، دامی و صنعتی.
ج- رفع احتیاجات ضروری.

محدوده زمانی: در مورد بند الف و ب مدت پنج سال و در خصوص بند ج سه سال.
کارمزد: در کلیه موارد حداکثر چهار درصد

شرایط عقد قرض الحسنه

مهمترین ویژگی عقد قرض الحسنه که آن را از سایر عقود اسلامی متمایز می‌کند نیت خیرخواهانه و خداپسندانه آن است؛ در این نوع عقد قرض دهنده مبلغی را جهت رفع احتیاجات قرض گیرنده به وی پرداخت می‌کند بدون اینکه هدف سودآوری و کسب منفعت داشته باشد.

شرایط پرداخت

عقد قرض الحسنه معمولاً جهت امر ازدواج، رفع احتیاجات ضروری، درمان بیماری، ودیعه مسکن، اشتغال‌زایی و ساخت مسکن به افراد و خانواده‌های نیازمند پرداخت می‌شود.

کارمزد تسهیلات قرض الحسنه

از نظر دین مبین اسلام اخذ کارمزد برای وام قرض الحسنه بلامانع است؛ با توجه به نیت خیرخواهانه و به دور از کسب منفعت، در برخی بانک‌ها نرخ کارمزد تسهیلات آن صفر تا چهار درصد است كه از مشتریان دریافت می‌شود.

ماهیت فعالیت‌های صندوق قرض الحسنه

سوای تمامی مباحثی که در رابطه با سابقه و یا وضع موجود صندوق های قرض الحسنه جریان دارد، هدف از نگارش این مقاله، بررسی ماهیت فعالیت های صندوق های قرض الحسنه (در چارچوب مقررات موضوعه و بدون توجه به فعالیت های غیرقانونی برخی از آن‌ها) است. جهت پیشبرد این بحث باید به برخی سوالات به شرح ذیل به طور شفاف پاسخ داده شود:

صندوق‌های قرض الحسنه، شخصیت حقیقی محسوب می‌شوند یا شخصیت حقوقی؟

پاسخ به این سوال روشن است، اکثریت صندوق های قرض الحسنه حتی در نوع کاملا سنتی آن که غالبا در مساجد تشکیل شده نیز مطابق با مقررات فعلی خود در چارچوب «آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیرتجارتی» مصوب سال 1337 (با اصلاحات بعدی) تحت عنوان موسسه غیرتجارتی به ثبت می‌رسند بنابراین دارای شخصیت حقوقی هستند.

فعالیت اصلی صندوق‌های قرض الحسنه چیست؟

صندوق های قرض الحسنه اصولابه اعطای تسهیلات قرض الحسنه مشهور هستند. این صندوق‌ها با اعطای تسهیلات قرض الحسنه که فاقد سود بوده (و فقط کارمزد به اصل تسهیلات اضافه شده)، تلاش می‌کنند تا به رفع نیازمندی‌های اقشار محروم جامعه بپردازند.

تسهیلات قرض الحسنه عمدتا جهت رفع احتیاجات ضروری اشخاص حقیقی مشتمل بر; هزینه ازدواج، بیماری، تهیه جهیزیه و …، اعطا می‌شود.

اما نکته اساسی چگونگی جذب منابع موردنیاز برای اعطای تسهیلات مذکور است زیرا به خوبی آشکار است که بدون منابع مکفی، امکان اعطای تسهیلات قرض الحسنه میسر نیست.

صندوق‌های قرض الحسنه برای تامین منابع خود از روش‌های متفاوتی بهره می‌گیرند که اهم آن‌ها را می‌توان به ترتیب زیر خلاصه کرد:

1- افتتاح سپرده قرض الحسنه، که در اغلب اوقات برای کسانی که قصد دریافت تسهیلات قرض الحسنه را داشته باشند اجباری است.

2 – دریافت کمک ها و هدایای نقدی از اشخاص غیرحقیقی و حقوقی.

همان‌گونه که ملاحظه می‌شود صندوق‌های قرض الحسنه از سویی به جذب منابع در قالب سپرده قرض الحسنه پس‌انداز می‌پردازند و از سمتی دیگر به اعطای تسهیلات قرض الحسنه مشغول هستند.

تفاوت صندوق‌های قرض الحسنه با سایر صندوق‌ها

صندوق‌هایی نظیر صندوق تعاون کشور یا صندوق توسعه صادرات با صندوق قرض‌الحسنه چه تفاوتی دارند؟

همه صندوق ها دارای ورودی منابع و خروجی تسهیلات هستند با این تفاوت که صندوق های قرض الحسنه بخشی از «نهادهای مالی سپرده پذیر» بوده در حالی که سایر صندوق ها دارای چنین خصلت و ویژگی نیستند.

توضیح این که نهادهای مالی سپرده پذیر (نظیر بانک ها، موسسات اعتباری غیربانکی و تعاونی های اعتبار) نسبت به دریافت سپرده از مردم اقدام می کنند در حالی که سایر صندوق ها از منابع دیگری (به غیر از دریافت سپرده از مردم) جهت اعطای تسهیلات استفاده می کنند.

در تمامی کشورهای جهان، بانک های مرکزی و بازوی نظارتی آن ها به جدیت تمامی فعالیت ها و عملیات «نهادهای مالی سپرده پذیر» را تحت کنترل داشته در حالی که چنین نظارتی در رابطه با سایر نهادهای مالی اعمال نمی شود.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.اصطلاحات دیگر را ببینید...