مفهوم متمرکز (به انگلیسی Centralized) یا غیرمتمرکز (Decentralized) بودن، به توزیع قدرت و اختیارات در یک سازمان یا شبکه اشاره دارد.
در این مطلب به سراغ مفهوم متمرکز بودن خواهیم رفت و آن را در حوزه سیاسی و اقتصادی بخصوص حوزه مالی و ارزهای دیجیتال بررسی خواهیم کرد. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
متمرکز یعنی چه
متمرکز یا غیرمتمرکز
دولت‌ها و موسسات مالی، بسترهای خوبی برای بحث در مورد مفهوم متمرکز یا غیرمتمرکز هستند.
ارزهای دیجیتال، ساختار ارزش غیرمتمرکز را در دنیای امروزی محبوب کرده است و بلاک‌چین به عنوان اولین مرحله در ایجاد تمرکززدایی بدون نیاز به اعتماد یا شخص ثالث وارد شده است.
از نظر حکومت‌ها در سطح منطقه‌ای یا جهانی، هنوز ایده‌ای وجود ندارد که هم زمان قدرت را بدون القای حس هرج و مرج، غیرمتمرکز کند.
متمرکز بودن در سیاست و زندگی
شکل نهایی یک ساختار قدرت متمرکز، سلطنت یا رهبری است؛ و شکل نهایی قدرت غیرمتمرکز، عدم اتحاد حاکمیت یا به رسمیت شناختن یک گروه از دولت است.
دموکراسی اولین شکل تلاش برای یافتن تعادل بین این دو قدرت بود و در حال حاضر بسیاری از اشکال دموکراسی وجود دارد.
دموکراسی در کشورهای اروپای شمالی متفاوت‌تر از بریتانیا و همسایگان آن و ایالات متحده نیز، متفاوت‌تر از این‌ها است. با این حال، تمام این اشکال قدرت در یک مسیر حرکت می‌کنند.
سوالی که می خواهیم مطرح کنیم این است که: چگونه قدرت را در مفهوم متمرکز بودن تعریف کنیم؟ ما قدرت را با داشتن توانایی محدود کردن آزادی اراده انسان دیگر تعریف می کنیم.
محدودیت آزادی اراده می‌تواند از منابع متعددی مانند مالی (فئودالیسم و سرمایه داری امروزی)، قانون‌گزاری، قضایی و نظامی ناشی شود.
با در نظر گرفتن این موضوع، تمام هدف یک دموکراسی محدود کردن قدرت یک دولت از طریق توزیع تصمیم‌گیری بین افراد بیشتری است. منطقی است که اگر افراد بیشتری در تصمیم گیری مشارکت داشته باشند، احتمال کمتری برای تصمیم گیری اشتباه وجود دارد.
بنابراین، بنیان گذاران ما سیستمی را طراحی کردند که در آن نمایندگان مردم که مدت کوتاهی در برابر افکار عمومی پاسخگو هستند، باید برای تصمیم گیری مشارکت کنند.
بزرگ‌ترین مشکل این است که مردم کشورها در واقع به سیاست‌ها رای نمی‌دهند و اصلاً در روند قانون‌گزاری شرکت نمی‌کنند! بیشترین کاری که می‌کنند این است که با نمایندگان خود تماس می‌گیرند و از آنها التماس می‌کنند که به نظر اکثریت رای دهند.
بنابراین در آمریکا، آیا واقعاً می‌توان گفت که یک دموکراسی غیرمتمرکز وجود دارد؟ قطعا نه. زیرا سیستمی وجود دارد که در آن افراد بسیار کمی از اختیارات باورنکردنی برای اتخاذ تصمیمات خوب یا بد، برخوردارند که بتوانند ملت را نابود یا محافظت کنند.
جهان هنوز شکلی از قدرت غیرمتمرکز را در مقیاس بزرگ مشاهده نکرده است که بتواند کارایی خود را حفظ کند.
آیا قدرت غیرمتمرکز امکان پذیر است؟ قطعا بله، در واقع در حال حاضر در شبکه‌های مختلف ارزهای دیجیتال شاهد شکوفایی اتحادهای غیرمتمرکز هستیم که به‌نوبه خود قابل توجه است.
متمرکز بودن در دنیای مالی و اقتصادی
تا اینجای مقاله قطعا با مفهوم متمرکز بودن آشنا شده‌اید و این قدرت را کم و بیش در کشور خود یا حتی زندگی روزمره خود حس کرده‌اید.
متاسفانه دنیای حال حاضر به شکل عجیبی متمرکز است و قدرت آن در دست افراد محدودی است.
بارها این جمله را شنیده‌ایم که 96 درصد از ثروت جامعه در کنترل 4 درصد از اجتماع جهانی است! این جمله هیچ‌وقت به‌صورت منطقی و علمی ثابت نشده است. اما به احتمال زیاد همه ما آن را با گوشت و استخوان باور داریم.
در دنیای مالی کنونی اقتصاد شدیدا به‌صورت متمرکز کنترل می‌شود و هیچ‌وقت مغازه سر کوچه یا بقالی و میوه فروش آن طرف خیابان نمی‌توانند برای اقتصاد یک کشور یا منطقه تصمیم بگیرند.
زیرا این تصمیمات توسط سیاستی که دولتی متمرکز تشکیل داده است گرفته می‌شود. هرچند افراد جامعه‌ای مانند امریکا یا یک کشور اروپایی از این تصمیمات خوششان نیاید! قدرت متمرکز کار خودش را عملی خواهد کرد.
غیرمتمرکز بودن به چه صورت است؟
در توضیحات بالا، قدرت متمرکز در دنیای سیاست و زندگی و حتی اقتصاد را بررسی کردیم. حالا به جای تمامی قوانین در دنیای متمرکز، یک دنیای غیرمتمرکز را تصور کنید!
اغلب در تصور اولیه زود به این موضوع فکر خواهیم کرد که مگر می‌شود بقالی سر کوچه یا آن طرف خیابان برای اقتصاد یک کشور تصمیم‌گیری کنند؟
جواب این سوال، شاید برایتان عجیب باشد، ولی باید بگوییم که بله چنین امکانی وجود دارد اما با شرایط و قوانین غیرمتمرکز بودن.
ارز دیجیتال بیت‌کوین را به‌عنوان یک کشور در نظر بگیرید و ماینرها و استخراج کنندگان را به‌عنوان افرادی که در تصمیمات آن کشور دخالت می‌کنند و خریدار و فروشنده ها را به‌عنوان افراد ساکن آن کشور تصور کنید.
قطعا خریدار و فروشنده نمی‌توانند در تصیمات اساسی یک شبکه بلاک‌چینی دخالت کنند. اما اگر آن میوه فروش چند عدد ماینر خانگی داشته باشد و خود را به یک استخر استخراج وصل کرده باشد بطور قطعی در تصمیات آینده کشور یا ارز دیجیتال نقش خواهد داشت.
بطور خلاصه مطالب بالا به این صورت است:
- سازوکار حاکمیت، در هر سیستمی مورد نیاز است .در غیر این صورت، هیچ تصمیمی نمی‌توان گرفت که بتواند بقیه شبکه را هدایت کند.
- سطح حاکمیت در سیستم متمرکز می‌تواند طیف گسترده‌ای را از وضع قوانین بنیادین گرفته تا مدیریت خرد روی هر یک از عملکردهای سیستم را شامل شود.
- در یک سیستم متمرکز، یک نقطه مرکزی، قدرت تصمیمات را تصویب و اجرا می‌کند، که در مرحله بعد به لایه‌های زیرین قدرت منتقل می‌شود.
- نقطه مقابل سیستم متمرکز، سیستم غیرمتمرکز است که در آن تصمیمات به‌شکل توزیع‌شده و بدون هماهنگی یک مقام مسئول مرکزی اتخاذ می‌شوند.
سوال اساسی در بحث متمرکزبودن در مقابل غیر متمرکزبودن این است که آیا تصمیم‌گیری باید در یک نقطه مرکزی در شبکه اتفاق بیفتد یا اینکه از محدوده قدرت یا اختیار یک نقطه مرکزی خارج شود؟ در ادامه، به جواب این سوال می‌رسید.
صرافی متمرکز چیست؟
در این بخش از مقاله بعد از بررسی و تجزیه کلی مفهوم متمرکز در جای جای زندگی سیاسی و اقتصادی به بررسی صرافیهای متمرکز خواهیم پرداخت.
اما چرا صرافی متمرکز؟ زیرا این مقاله در سایت بورسینس مربوط به بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال است و لازم است که بدانیم مفهوم متمرکز بودن در یک پلتفرم خرید و فروش به چه صورت است؟
صرافیهای متمرکز یا پلتفرم‌های خرید و فروش متمرکز توسط یک گروه خاص کنترل و نظارت می‌شوند و بطور دقیق و شفاف از تمامی معاملات خرید و فروش کابران آگاه هستند.
و از آنجایی که توسط اشخاص اداره و رهبری می‌شود، دسترسی کامل به دارایی‌های کاربران را دارند. و درصورت لزوم حتی می‌توانند دارایی کاربر را مسدود کنند.
به‌عنوان مثال صرافیهای خارجی متمرکز مانند بایننس یا کوین بیس به دلیل تحریم‌های ایران هیچ‌گونه خدماتی به کاربران ایرانی ارائه نمی‌دهند و در صورت مشاهده فعالیت کاربر ایرانی به‌راحتی می‌توانند دارایی او را مسدود یا بلوکه کنند.
همچنین تمامی صرافی‌هایی که در داخل کشور فعالیت می‌کنند بصورت متمرکز است و توسط یک شخص یا نهاد کنترل و مدیریت می‌شوند.
مزایا و معایب متمرکز بودن
متمرکزبودن یک شبکه می‌تواند چندین مزیت داشته باشد:
- استراتژی بلندمدت را می‌توان به‌شدت تحت کنترل گرفت.
- مسئولیت‌ها به‌خوبی در سیستم تعریف شده‌اند.
- تصمیم‌گیری سریع و واضح است.
- قدرت مرکزی به موفقیت کل شبکه علاقه دارد.
برخی از معایب متمرکز بودن نیز عبارتند از:
- سواستفاده و اختلاف بین مرکز و سایر مناطق
- بالارفتن احتمال فساد
- الزام به حفظ قدرت در سطح بالا
- حذف بازیگران در سطح محلی با دانش و تخصص خاص
پیش از تولد بیت‌کوین، اعتقاد عموم بر این بود که طراحی یک شبکه غیرمتمرکز در جایی که اجماع بدون اشکالات و نقاط ضعف باشد، غیرممکن است.
با این وجود، با ظهور بیت‌کوین، شبکه‌ای غیرمتمرکز تبدیل به جانشینی معتبر برای شبکه‌های متمرکز شد. این مسئله باعث بالاگرفتن بحث بین متمرکزبودن و غیرمتمر‌کزبودن شد و جایگزین بالقوه‌ای را برای ساختارهای قدرتی موجود معرفی کرد.
جمع‌بندی
در نهایت می‌توان متمرکز بودن را این‌گونه بیان کرد که قدرت تصمیم گیری و حاکمیت توسط افراد خاص یا نهاد خاصی گرفته می‌شود و ما بقی افراد یا مجموعه در جهت پیش برد هدف کلی آن تلاش می‌کنند.
دنیای متمرکز دارای معایب و ایرادت زیادی است به همین دلیل غیرمتمرکز بودن با پیدایش و ظهور بلاک‌چین آغاز شد تا کم‌کم سلطه‌گری و حاکمیت خود را بر جهان را آغاز کند.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: