دارایی ثابت (Fixed Asset)
دارایی ثابت (به انگلیسی Fixed Asset) یک ملک یا تجهیزات محسوس و قابل لمس است که یک شرکت در اختیار دارد و می‌تواند در عملیات خود برای درآمدزایی از آن استفاده کند.
داراییهای ثابت نقش بسیار مهمی در هر شرکت یا کسب و کار دارند و در صورت‌های مالی هم وجود دارند و ثبت می‌شوند؛همچنین لازم به ذکر است که در حسابداری دارایی ثابت نقش بسیار مهم و غیرقابل انکاری دارد.
داراییهای ثابت را نمی‌توان در طول یک سال مصرف یا به وجه نقد تبدیل کرد. داراییهای ثابت معمولا در ترازنامه و تحت عنوان املاک، ماشین‌آلات و تجهیزات ثبت می‌شوند. این دارایی‌ها به داراییهای سرمایه‌ای (Capital Assets) هم مشهور هستند.
نکات کلیدی
- داراییهای ثابت ملک یا تجهیزاتی است که عمر زیادی دارد و برای عملیات درآمدزایی در اختیار شرکت است.
- داراییهای ثابت در اکثر اوقات شامل ملک، ماشیت آلات و تجهیزات صنعتی است.
- داراییهای ثابت در مقابل داراییهای جاری نقدشوندگی کمتری دارند.
- داراییهای غیرجاری و داراییهای ثابت نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند که دارای استهلاک هستند.
- انواع استهلاک شامل استهلاک دارایی نامشهود (Amortization) و استهلاک دارایی مشهود (Depreciation) است.
- داراییهای ثابت در طول یک دوره مالی مصرف نمی‌گردد و به وجه نقد تبدیل نخواهد شد.
- داراییهای جاری شامل پول نقد، سپرده‌های کوتاه مدت بانکی، اوراق بهادار و فهرست موجودی کالا می‌شود.
انواع دارایی ثابت
به صورت کلی دارایی ثابت به دو شکل دارایی ثابت مشهود (Tangible Assets) و دارایی ثابت نامشهود (Intangible Assets) تقسیم می‌شود. داراییهای ثابت مشهود شامل منابع طبیعی، مبلمان و وسایل، زمین و ماشین آلات است.
منظور از داراییهای ثابت نامشهود، عدم وجود این دارایی‌ها به صورت فیزیکی است.
این دارایی انواع مختلفی دارد که برخی از آنها شامل حق اختراع، سرقفلی، حق چاپ و انتشار، علامت تجاری یک برند و هزینه‌های تاسیس اشاره نمود. معمولا عمر مفید این دارایی‌ها کمتر از 40 سال است.
شرح بیشتر دارایی ثابت
ترازنامه شرکت شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق صاحبان سهام است. دارایی‌ها به داراییهای جاری و غیرجاری تقسیم می‌شوند، تفاوت این دو دسته در عمر مفید آنهاست.
داراییهای جاری اغلب دارایی‌هایی نقدی هستند که در عرض کمتر از یک سال به وجوه نقد تبدیل خواهند شد. داراییهای غیرجاری به دارایی‌ها و اموالی گفته می‌شود که تحت تملک یک کسب و کار هستند اما به راحتی به وجه نقد تبدیل نمی‌شوند.
گروه‌های مختلف داراییهای غیرجاری شامل داراییهای ثابت، داراییهای نامشهود، سرمایه گذاری‌های بلندمدت، و هزینه‌های معوقه هستند؛ دارایی ثابت برای تولید یا تامین کالا و خدمات، برای اجاره به شخص ثالث، یا برای استفاده در سازمان خریداری می‌شود.
اصطلاح “ثابت” به این معنا است که این دارایی‌ها در طول سال حسابداری پیش‌رو به اتمام نمی‌رسند یا فروخته نمی‌شوند. دارایی ثابت اغلب شکلی فیزیکی دارد و در ترازنامه تحت عنوان داراییهای ثابت مشهود، سرمایه‌گذاری در املاک و سایر دارایی‌ها گزارش می‌شود.
هنگامی که شرکت دارایی ثابتی به دست می‌آورد، این مسئله در صورت مالی جریان‌های نقدی در زیر بخش «جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری» ثبت می‌شود.
خرید داراییهای ثابت نمایانگر جریان خروج نقدینگی از شرکت است در حالیکه فروش آن نمایانگر جریان ورودی نقدینگی است.
اگر ارزش دارایی به زیر ارزش دفتری خالص آن نزول کند، این دارایی دچار تقلیل ارزش شده است، به این معنا که ارزش ثبت شده آن در ترازنامه کاهش پیدا می‌کند تا نشان‌دهنده ارزش‌گذاری بیش از حد آن در مقایسه با ارزش بازار باشد.
هنگامی که یک دارایی ثابت به پایان عمر مفید خود رسید، معمولا با فروش به ارزش اسقاط (salvage value) از لیست داراییهای شرکت خارج می‌شود. ارزش اسقاط ارزش تخمین زده شده دارایی در صورت خراب شدن یا فروش قطعات است.
در برخی موارد، دارایی ممکن است از رده خارج شده و دیگر بازاری برای آن وجود نداشته باشد. در این صورت، این دارایی بدون دریافت هیچ گونه مبلغی دور انداخته می‌شود.
در هر دو صورت، در صورتی که دارایی ثابت دیگر توسط شرکت به کار گرفته نشود، از ترازنامه خارج می‌شود.
ملاحظات خاص در داراییهای ثابت
داراییهای ثابت با افزایش عمر ارزش خود را از دست می‌دهند. از آنجا که این دارایی‌ها در بلندمدت درآمدزایی می‌کنند، هزینه آنها نیز به شکلی متفاوت از سایر موارد محاسبه می‌شود.
در انگلیسی به استهلاک دارایی ثابت Depreciation و استهلاک دارایی غیرثابت Amortization نام دارد.
مقدار مشخصی از هزینه‌های یک دارایی به شکل سالانه صرف می‌شود. ارزش یک دارایی همراه با میزان استهلاک آن در ترازنامه شرکت کاهش می‌یابد. با این کار، شرکت می‌تواند هزینه دارایی را با ارزش بلندمدت آن مطابقت دهد.
اینکه یک کسب و کار چگونه یک دارایی را مستهلک می‌کند می‌تواند باعث شود ارزش دفتری (ارزش دارایی که روی ترازنامه نشان داده می‌شود) آن با ارزش فعلی بازار که دارایی می‌تواند با آن میزان فروخته شود متفاوت شود.
زمین را نمی‌توان مستهلک دانست مگر اینکه حاوی منابع طبیعی باشد، که در این مورد، تقلیل منابع آن نیز ثبت می‌شود.
داراییهای ثابت در مقابل داراییهای جاری
هر دو دارایی جاری و ثابت در ترازنامه درج می‌شوند. اما داراییهای جاری در کوتاه مدت (کمتر از یک سال) استفاده شده یا تبدیل به وجه نقد می‌شوند، درحالیکه داراییهای ثابت در بلندمدت استفاده خواهند شد (بیشتر از یک سال).
داراییهای جاری شامل وجه نقد و معادل‌های نقدی، حساب‌های دریافتی، موجودی کالا و پیش‌پرداخت‌ها می‌شوند. داراییهای ثابت مستهلک می‌شوند، درحالیکه داراییهای جاری استهلاک ندارند.
بیشتر بخوانید: تفاوت دارایی ثابت با دارایی جاری چیست؟
داراییهای ثابت در مقابل داراییهای غیرجاری
داراییهای ثابت نوعی از داراییهای غیرجاری هستند.
دیگر داراییهای غیرجاری شامل سرمایه گذاری‌های بلندمدت و داراییهای نامشهود می‌شوند. داراییهای نامشهود داراییهای ثابتی هستند که قرار است در بلندمدت استفاده شوند اما فاقد وجود فیزیکی هستند.
مثال‌هایی از داراییهای نامشهود شامل سرقفلی، کپی رایت (حق چاپ و نشر)، علائم تجاری و مالکیت معنوی هستند. در این بین، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت شامل سرمایه‌گذاری روی اوراق قرضه می‌شوند که در طول یک سال فروخته نشده یا به موعد سررسید نرسند.
مزایای داراییهای ثابت
اطلاع در مورد داراییهای یک شرکت به انجام گزارش‌های دقیق مالی، ارزیابی فعالیت‌های تجاری، و تحلیل جامع مالی کمک می‌کند.
سرمایه‌گذارها و بستانکاران از این گزارش‌ها برای تعیین سلامت مالی یک شرکت و تصمیم‌گیری برای خرید سهام یا قرض دادن به این کسب و کار استفاده می‌کنند.
از آنجا که یک شرکت ممکن است از طیف وسیعی از روش‌های پذیرفته شده برای ثبت، اعلام استهلاک، و از بین بردن داراییهای خود استفاده کند، تحلیلگران باید یادداشت‌های صورت‌های مالی شرکت را به دقت بررسی کنند تا مشخص شود که ارقام چگونه تعیین شده‌اند.
داراییهای ثابت به خصوص برای صنایع سرمایه‌بَر (capital-intensive) مانند صنایع تولیدی که احتیاج به سرمایه‌گذاری‌های کلان در زمینه اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات دارند حائز اهمیت هستند.
هنگامی که یک کسب و کار به طور مداوم گزارش جریان نقدی خالص منفی برای خرید داراییهای ثابت داشته باشد، این امر می‌تواند نشان بارزی از در حال رشد یا سرمایه‌گذار بودن شرکت باشد.
نمونه‌های داراییهای ثابت
داراییهای ثابت شامل ساختمان‌ها، تجهیزات کامپیوتری، نرم‌افزار، اثاثیه، زمین، ماشین‌آلات و وسایل نقلیه هستند. مثلا، اگر شرکتی محصولاتی را می‌فروشد، کامیون‌های تحویل باری که دارد و از آنها استفاده می‌کند، داراییهای ثابت هستند.
اگر کسب و کاری یک پارکینگ بسازد، پارکینگ جزء دارایی ثابت این شرکت به شمار می‌رود. در نظر داشته باشید که یک دارایی ثابت لزوما نباید به لحاظ لغوی «ثابت» باشد. مکان برخی از داراییهای ثابت را می‌توان تغییر داد، مانند اثاثیه شرکت یا تجهیزات کامپیوتری.
کلام آخر
لازم به ذکر است که تجدید ارزیابی دارایی ثابت معمولا در آخر هر دوره مالی انجام می‌شود؛ همچنین برای تسهیل در حساب و کتاب و ثبت دارایی‌ها می‌توان از نرم افزارهای حسابداری موجود در بازار استفاده کرد.
امیدواریم شرح دارایی ثابت برای شما مفید بوده و کمکی برای شما عزیزان باشد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: