درآمد ناخالص ملی (Gross National Income)

درآمد ناخالص ملی (به انگلیسی Gross National Income یا GNI)، کل مقدار پولی است که توسط مردم شاغل یک کشور به دست می‌آید و به طور سالانه به‌منظور اندازه‌گیری ثروت یک ملت محاسبه می‌شود.

مفاهیم و اصطلاحات زیادی دررابطه‌با حوزه مالی وجود دارد و ممکن است گاهی این تعدد شما را سردرگم کند.

درآمد ناخالص ملی یکی از همین مفاهیم است که ممکن است ندانید دقیقاً شامل چه چیزی می‌شود یا تفاوت آن را با تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص ملی ندانید.

در این مقاله سعی داریم علاوه بر بررسی کامل درآمد ناخالص ملی تفاوت آن را با تولید ناخالص ملی بررسی کنیم.

نکات کلیدی

•  درآمد ناخالص ملی جایگزینی برای تولید ناخالص ملی و معیاری مناسب‌تر برای سنجش ثروت کشور است.
• درآمد ناخالص ملی را می‌توان با افزودن درآمد حاصل از منابع خارجی به تولید ناخالص داخلی محاسبه نمود.
• در کشور‌هایی که به طور قابل‌توجه شاهد حضور شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری‌‌های خارجی هستیم، تفاوت زیادی میان تولید ناخالص داخلی و درآمد ناخالص ملی مشاهده می‌شود.

درآمد ناخالص ملی چیست؟

درآمد ناخالص ملی یا Gross National Income که به‌اختصار GNI نیز نوشته می‌شود کل مقدار پولی است که توسط مردم شاغل یک کشور به دست می‌آید و به طور سالانه به‌منظور اندازه‌گیری ثروت یک ملت محاسبه می‌شود.

درآمد ملی شامل تولید ناخالص داخلی (GDP) به‌اضافه درآمدی است که از منابع خارجی دریافت شده است. GDP ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور در مدتی معین که معمولاً یک‌ساله است را تخمین می‌زند.

GNI در برخی کشورها شاخص دقیق‌تری نسبت به GDP برای تخمین ثروت در نظر گرفته می‌شود. در این‌ بین تولید ناخالص ملی (GNP) معیاری وسیع از تمام فعالیت‌های اقتصادی است.

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم درآمد منابع خارجی نیز جزء درآمد ناخالص ملی محاسبه می‌شوند. در واقع تا زمانی که ساکنان درآمد خود را در داخل کشور خرج کنند، محل اقامت به‌جای تابعیت، معیار تعیین ملیت در محاسبه GNI است.

بنابراین، به اندازه گیری استاندارد زندگی مردم کمک می کند. همچنین اقتصاددانان یا سیاست گذاران از GNI برای محاسبه ارزش خالص محصولات تولید شده در اقتصاد یک کشور در طول یک سال مالی استفاده می کنند.

همان طور که گفتیم، تعریف درآمد ناخالص ملی به مجموع تولید داخلی (GDP) به اضافه حواله‌های ارسالی توسط مهاجران منهای کل درآمد ایجاد شده توسط ساکنان خارجی ساکن در یک کشور اشاره دارد. در نتیجه کل درآمد یک کشور را اندازه گیری می کند.

GNI همه مالیات‌های محصولی را که قبلاً در نظر گرفته نشده است، به استثنای یارانه‌های آن پوشش می‌دهد. این مورد شامل سرمایه گذاری‌های مستقیم خارجی و کمک‌های خارجی یا کمک‌های توسعه نیز می شود.

با این حال، اقتصاد بازار سیاه را در نظر نمی گیرد. GNI جایگزین تولید ناخالص داخلی قبلی (GDP) شده است. در نتیجه برخی کشورها آن را معیار دقیق‌تری می دانند.

به‌این‌ترتیب دیگر اهمیتی ندارد شخصی که در ایران سرمایه‌گذاری کرده ایرانی است یا خیر، همین که در ایران کالایی تولید کند یا خدمتی ارائه دهد کفایت می‌کند. علاوه بر این کمک‌های توسعه اقتصادی از سوی دیگر کشورها نیز در درآمد ملی محاسبه می‌شود.

GNI توسط سازمان‌هایی مانند بانک جهانی به تولید ناخالص داخلی ترجیح داده شده است. همچنین توسط اتحادیه اروپا برای محاسبه کمک‌های کشورهای عضو استفاده می‌شود.

نحوه محاسبه درآمد ناخالص ملی

برای محاسبه GNI، آنچه به کارمندان مقیم توسط شرکت‌های خارجی پرداخت‌ شده و درآمد حاصل از دارایی‌های خارج از کشور که متعلق به ساکنان است به تولید ناخالص داخلی اضافه می‌شود.

درحالی‌که آنچه به کارکنان خارج از کشور توسط شرکت‌های مقیم پرداخت شده است و درآمد حاصل از صاحبان کسب‌و‌کار خارجی از GDP کم می‌شود.

مالیات‌ها که پیش‌تر در تولید ناخالص داخلی محاسبه نشده‌اند به GNI اضافه می‌شوند، درحالی‌که سوبسیدها کسر خواهند شد.

به‌این‌ترتیب برای تبدیل تولید ناخالص داخلی به درآمد ناخالص ملی موارد زیر باید به GDP اضافه شوند:

• درآمد خارجی پرداخت شده به کارکنان مقیم
• درآمد خارجی پرداخت شده به صاحبان املاک مسکونی و سرمایه‌گذاران
• مالیات خالص منهای یارانه‌های دریافتی از تولید و واردات

همچنین فرمول درآمد ملی به شرح زیر است:

GNI= C + I + G + X + NFFI

• C: میزان مصرف کالا یا خدمات توسط افراد داخل کشور
• I: سرمایه‌گذاری
• G: تمام سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط دولت انجام شده
• X: میزان صادرات یک کشور
• NFFI: درآمد کسب شده توسط شهروندان خارجی منهای درآمد افراد خارجی مقیم کشور

نمونه‌های واقعی از GNI

برای بسیاری از کشورها تفاوت کمی میان GDP و GNI وجود دارد؛ زیرا تفاوت بین درآمد دریافتی توسط کشور در مقابل پرداخت‌هایی که به سایر نقاط جهان دارد، چندان قابل‌توجه نیست.

به‌عنوان‌مثال بر اساس گزارش بانک جهانی، GNI ایالات متحده برای سال 2020 حدود 21.3 تریلیون دلار بود و GDP در همان سال حدود 20.9 تریلیون دلار بود و همان‌طور که مشاهده می‌کنید تفاوت بسیار زیادی وجود ندارد.

بااین‌حال، برای برخی از کشورها این تفاوت قابل‌توجه است. اگر یک کشور مقدار زیادی کمک خارجی دریافت کند، GNI می‌تواند بسیار بالاتر از GDP باشد.

به‌عنوان‌مثال کشور تیمور شرقی (East Timor) در سال 2020 برای درآمد ناخالص ملی رقم 2.4 میلیارد دلار و برای تولید ناخالص داخلی  1.8 میلیارد دلار را ثبت کرد.

اگر خارجی‌ها بخش بزرگی از تولید یک کشور را کنترل کنند GNI می‌تواند کمتر از GDP باشد.

برای مثال درآمد ناخالص ملی ایرلند در سال 2020، فقط 308.4 میلیارد دلار بود درحالی‌که تولید ناخالص داخلی آن در همان سال 418.6 میلیارد دلار بود.

مقایسه GNI ،GNP و GDP

از بین این سه معیار، GNP کمترین استفاده را دارد احتمالاً به این دلیل که می‌تواند گمراه‌کننده باشد.

به‌عنوان‌مثال اگر ثروتمند‌ترین شهروندان یک کشور به طور معمول پول و سرمایه خود را در خارج از کشور خرج کنند، باز هم آن میزان پول در شمارش ثروت کشور خواهد آمد درحالی‌که در داخل خرج نمی‌شود.

در واقع GNI ممکن است دقیق‌ترین بازتاب ثروت ملی باتوجه‌به جمعیت امروزی و تجارت جهانی در نظر گرفته شود.

به‌این‌ترتیب می‌توان تفاوت تولید ناخالص ملی و درآمد ملی و تولید ناخالص داخلی را با ارائه معرفی مختصر از هر یک بیان کرد:

• GDP یا تولید ناخالص داخلی، ارزش کل بازار تمام کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور در یک دوره زمانی معین است.
• GNI یا درآمد ناخالص ملی، کل درآمدی است که مشاغل مختلف برای کشور به ارمغان می‌آورند صرف‌نظر از اینکه در داخل کشور هستند یا خارج از آن به فعالیت مشغول‌اند فقط مهم این است که درآمد در داخل کشور خرج شود.
• GNP یا تولید ناخالص ملی، شامل درآمد همه ساکنین و مشاغل یک کشور است حتی اگر این درآمد در خارج از کشور خرج شود.

تفاوت میان تولید ناخالص داخلی و درآمد ناخالص داخلی

برای بسیاری از کشور‌ها، اختلاف کمی میان GDP و GNI وجود دارد زیرا اختلاف میان درآمد دریافتی توسط کشور و پرداختی‌های انجام شده به سایر مناطق جهان، مقدار قابل توجهی نیست.

برای مثال، GNI ایالات متحده آمریکا در سال 2018 میلادی، مطابق گزارش بانک جهانی، برابر 20.7 میلیارد دلار بوده است. GDP در همین سال، مطابق گزارش‌های دفتر آمار اقتصادی، برابر ۲۰٫۵ میلیارد دلار بوده است.

البته برای بعضی از کشور‌ها اختلاف میان GDP و GNI چشم‌گیر است.

GNI می‌تواند درصورت دریافت کمک‌های خارجی توسط کشور مورد نظر، از GDP بسیار بیشتر باشد. همچنین، در صورتی‌ که خارجی‌ها بخش قابل‌توجهی از تولید یک کشور را کنترل کنند می‌تواند کمتر از GDP باشد.

درآمد ناخالص ملی کشوری

با محاسبه GNI کشوری می‌توانید درآمد یک کشور را از روش‌های زیر بررسی کرد:

• مقایسه درآمد به صورت سالیانه
• بررسی درآمد در یک لحظه

مقایسه درآمد به صورت سالیانه

محاسبه GNI برای هر کشور و در نظر گرفتن رشد یا پسرفت در طی بازه‌ای از سال‌ها، نشان‌دهنده توانایی اقتصادی کشور موردنظر جهت حفظ حداقل استاندارد‌های تولید است. یعنی، یک کشور چگونه می‌تواند ثبات میزان تولید کالاها و خدمات خود را حفظ کند.

«بانک جهانی» (World Bank)، موسسه مالی برجسته‌ گردآوری‌کننده داده‌های اقتصادی ‌است که به جمع‌آوری داده‌های درآمد ناخالص ملی برای هر کشور در سطح جهان می‌پردازد.

این موسسه، برای راحتی بیشتر، داده‌ها را به دلار ایالات متحده آمریکا، تبدیل می‌کند. بانک جهانی بجای بکارگیری نرخ تبدیل ارز، «قدرت خرید» (Purchasing Power Parity | PPP) را مورد استفاده قرار می‌دهد.

قدرت خرید، کالاهای یکسان را در کشورهای مختلف با یکدیگر مقایسه و محاسبه می‌کند که برای تهیه این کالاها در کشورهای مختلف به چند دلار ایالات متحده آمریکا، احتیاج خواهیم داشت.

بررسی درآمد در یک لحظه

درآمد ناخالص ملی با سایر محاسبات درآمدی (مانند GDP) تفاوت دارد زیرا در محاسبه آن به خالص درآمد بدست آمده از خارج نیز توجه شده است. این مورد، عموماً، بخش قابل‌توجهی از کل درآمد کشور را تشکیل می‌دهد.

بنابراین GNI ارائه‌دهنده تصویر دقیق‌تری از درآمد برای کشورهای دریافت‌کننده مبالغ خارجی قابل‌توجه است.

سخن پایانی

محاسبه درآمد ناخالص ملی سبب می‌شود بتوانیم میزان ثروت یک ملیت را تخمین بزنیم و ازاین‌رو اهمیت زیادی دارد.

همان طور که گفتیم، بعضی از اقتصاددانان بر این باورند که درآمد ناخالص ملی نسبت به سایر شاخص‌ها معیار مناسب‌تری برای تعیین میزان تولیدات و پیشرفت اقتصادی یک کشور به شمار می‌رود.

در این مقاله تلاش کردیم علاوه بر توضیح چیستی GNI و نحوه محاسبه آن، تفاوت درآمد ناخالص ملی را با تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص ملی بیان کرده و از ابعاد مختلفی آنها را بررسی کنیم.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید ...