Vesting در زبان فارسی یعنی اعطا کردن و فرآیندی است که مقدار مشخصی توکن برای دوره مشخص زمانی برای کسانی که در فرآیند تولید پروژه کریپتو مشارکت می‌کنند، کنار گذاشته می‌شود.
درست مانند استارت‌آپ‌هایی که در اطراف‌مان مشاهده می‌کنیم، اغلب پروژه‌های کریپتویی جدید نیز بر روی سرمایه‌گذاران این حوزه برای به دست آوردن سرمایه عملیاتی تکیه می‌کنند.
سرمایه‌گذارانی که در مرحله تولید پروژه وارد آن شوند، با توجه به اندازه سرمایه‌گذاری انجام شده، از توکن‌های کریپتو پروژه سهم خواهند داشت.
عناوین مطلب:
بیشتر بخوانید: عرضه اولیه سکه (ICO): راهنمای کامل
البته ارزش این توکن‌ها نسبت به زمان و بسیاری عوامل دیگر متغیر است و نمی‌توان درصد بازگشت مشخصی را برای آن در نظر گرفت. مهم‌ترین شاخصی که مانند هر بازار دیگری بر روی قیمت این توکن‌های کریپتویی تاثیر گذار است، چرخه عرضه و تقاضای بازار است.
اگر سرمایه‌گذاران اولیه با فروش ناگهانی همه توکن‌های در دست خود، بازار آن توکن را مورد حمله قرار دهند، موفقیت آتی پروژه در معرض خطر خواهد بود چرا که ارزش توکن‌های آن به شکل ناگهانی سقوط خواهد کرد. برای جلوگیری از چنین رخدادی، بسیاری از پروژه‌های جدید یک برنامه Vesting کریپتو ایجاد می‌کنند.
آزاد شدن این توکن‌ها زمانی امکان پذیر است که شرایط تعریف شده برای آن مهیا شود (مثلا گذشت یک ماه)
البته این فرآیند فقط مختص بازار کریپتو نیست و برای دهه‌ها در بازارهای مالی سنتی وجود داشته است. برای مثال برنامه‌های بازنشستگی ارائه شده از سوی سازمان‌ها و بیمه‌ها یا حقوق بازنشستگی که فقط با رسیدن سن کارمند به عدد خاصی فعال می‌شوند و کارمند باید برای مدت از پیش تعیین شده‌ای در شرکت یا سازمان مورد نظر بماند.
این روش اما در بازار بورس نیز کاربرد‌های مخصوص به خود را دارد. مثلا در این بازار به مدیران شرکت‌ها و یا سایر مدیران ارشد شرکت‌های سهامی، سهام یا اختیارات سهام اعطا می‌شود. در بازار کریپتو امروزی، توکن‌های دیجیتال به عنوان یک دارایی برای اعضای تیم مشارکت کننده در نظر گرفته می‌شود.
مدت زمان لازم برای یک کارمند، سرمایه‌گذار یا سایر اعضای تیم برای اعطا شدن امتیازات و دارایی‌های رزرو شده به آنها به عنوان دوره اعطا یا Vesting period شناخته می‌شود.
Vesting چگونه کار می‌کند؟
فرآیند Vesting معمولا زمانی آغاز می‌شود که دارایی‌های مشخصی برای فرآیند اعطا شدن، رزرو و کنار گذاشته می‌شوند.
دارایی مورد نظر ممکن است توکن‌های کریپتو، سهام، اختیارات سهام یا حقوق بازنشستگی و سایر انواع دارایی باشد. برای مثال یک کارمند ممکن است پس از 10 سال کارمندی برای یک شرکت خاص، حقوق بازنشستگی به او اعطا شود.
مثال دیگری که در بازار بورس می‌توان به آن اشاره کرد، واجد شرایط شدن مدیر عامل(CEO) یک شرکت برای اختیارات سهام شرکت پس از دو سال و به شرطی که شرکت حداقل 20 درصد در فروش خود در آن بازه زمانی رشد کرده باشد.
اما در دنیای کریپتو قضیه متفاوت است. مدیران پروژه ممکن است مثلا 25 درصد از کل توکن‌های پروژه را برای اعضای تیم اصلی در مراحل مختلف و طی یک دوره 4 ساله در نظر بگیرند.
چرا توکن‌های کریپتو قفل می‌شوند؟
در یک اکوسیستم سالم پروژه کریپتو، اغلب توکن ها باید در دست سرمایه‌گذاران حفظ شوند و از عرضه در بازار تا حد ممکن جلوگیری( با روش تشویق) شود.
قفل کردن توکن‌ها به تیم توسعه پروژه این امکان را می‌دهد تا مانع سقوط ارزش توکن شوند. این مسئله همچنین مانع فروش توکن‌ها توسط اعضای تیم و پس از عرضه در بازار می‌شود. از این رو، با قفل شدن توکن‌ها، از منافع هولدر‌ها محافظت می‌شود.
در واقع قفل کردن توکن به عنوان نوعی سیاست ضد سقوط ارزش توکن برای جذب سرمایه‌گذاران بیشتر و کسب اعتماد آنها در طولانی شدن عمر پروژه به شمار می‌رود.
قفل شدن توکن‌ها تو مزیت مهم دارد که عبارت‌اند از:
- هولدر‌های توکن پروژه کریپتو (مثلا یک بازی کریپتو) از نوسانات بزرگ در امان خواهند بود چرا که سرمایه‌گذاران اولیه باید برای سپری شدن دوره زمانی مشخص و مهیا شدن شرایط تعیین شده برای فروش توکن‌های دریافتی منتظر بمانند.
- مزیت دیگر، به دست آمدن فرصت کافی برای توسعه و عرضه پروژه است. این مسئله زمانی پررنگ خواهد شد که هیچ نمونه اولیه‌ای از پروژه تولید نشده است. در طی این مدت، سرمایه‌گذاران اولیه می‌توانند روند پیشرفت پروژه را از نزدیک ارزیابی کنند. اگر تمایل آنها نسبت به پروژه کاهش یافت بعدا می‌توانند بلافاصله توکن‌های خود را پس از عرضه شدن آن در صرافی‌ها، به فروش برسانند.
بیشتر بخوانید: چگونه هولدر (Holder) بهتری در بازار ارزهای دیجیتال باشیم؟
انواع برنامه‌های Vesting
برنامه زمانی اعطای توکن، در واقع مدت زمانی است که اعضای تیم و سرمایه‌گذاران اولیه باید قبل از اعطا شدن توکن‌ها یا دارایی‌های تعیین شده منتظر بمانند.
این اعطا ممکن است به صورت مرحله‌ای یا یکجا باشد. برنامه زمانی به گونه‌ای عمل می‌کنند که اعضای تیم می‌توانند در هر فاز بخشی از دارایی‌های رزرو Vesting را دریافت کنند. این چرخه تا زمانی که همه دارایی‌های رزرو توزیع شود ادامه پیدا خواهد کرد.
سه نوع برنامه زمانی توزیع Vesting وجود دارد که عبارت‌اند از:
- Linear Vesting
- Graded Vesting
- Cliff Vesting
1. حالت Linear Vesting
حالت Linear یا خطی بدان معناست که دارایی‌های تعیین شده در حالت زمانی و مقدار خطی یا خط مستقیم در دسترس قرار می‌گیرند.
برای مثال مشارکت کنندگان واجد شرایط می‌توانند 5 درصد از دارایی‌های رزرو شده برای Vesting را در هر 6 ماه دریافت کنند. در این مثال، مشارکت کنندگان در طول دو سال، 20 درصد توکن‌های کریپتو دریافت خواهد کرد. زمان‌بندی خطی معمولا با روش Cliff ترکیب می‌شود.
2. حالت Graded Vesting
حالت Vesting درجه بندی شده دقیقا برخلاف حالت خطی است. در این حالت مشارکت کنندگان یک پروژه می‌توانند میزان متفاوتی از دارایی را در دوره‌های زمانی متفاوت دریافت کنند.
برای مثال، در یک برنامه Vesting درجه بندی شده، پس از گذشت 6 ماه از اعطای توکن، شخص می‌تواند 5 درصد از میزان دارایی‌های تخصیص یافته را دریافت کند و 10 درصد آن نیز پس از پایان 18 ماه مشارکت اعطا می‌شود.
پس از این دوره، 15 درصد دیگر در پایان سه سال مشارکت اعطا خواهد شد که در کل 30 درصد Vesting در نظر گرفته شده است. اگر یکی از اعضای تیم در حین دوره Vesting، پروژه را به دلیل تایید نشده‌ای رها کند، آنها فقط میزان دارایی را که در زمان حضور دریافت کرده‌اند را خواهند داشت نه بیشتر.
3. حالت Cliff Vesting
حالت Vesting صخره‌ای یا cliff که همان‌طور که از نام آن پیداست یک روند صعودی دارد.
در این حالت یک شخص می‌تواند دقیقا بگوید در برنامه Vesting مورد نظر یک عضو تیم چه مقدار توکن به او اعطا شده یا قرار است اعطا شود.
برای مثال در این برنامه اگر کارمند مورد نظر ما در 6 ماهه اول برنامه، تیم را ترک کند، چیزی به او اعطا نخواهد شد و هیچ مالکیتی بر روی دارایی‌های برنامه Vesting نخواهد داشت. با پایان یافتن هر دوره از محدودیت‌های زمانی تعیین شده در حالت صخره‌ای، گام بعدی اجرا می‌شود.
این برنامه می‌تواند با سایر حالت‌های Vesting مانند درجه بندی یا خطی نیز ترکیب شود.
مزایای روش Vesting توکن‌های کریپتو
اعطای توکن‌های کریپتو در حال تبدیل شدن به یک عرف است که در آن طول دوره زمانی برنامه‌های Vesting در حال افزایش است.
در حال حاضر پروژه‌های بسیاری از انواع روش‌های Vesting برای جذب سرمایه‌گذاران اولیه استفاده می‌کنند که در آنها تعدادی از توکن‌های مورد استفاده در پروژه به عنوان پاداش برای سرمایه‌گذاران کنار گذاشته می‌شود.
انتخاب نوع Vesting بستگی به اهداف پروژه و فاز‌های آن دارد که مدیران آن در این زمینه تصمیم گیری خواهند کرد.
می‌توان گفت مهم‌ترین مزیت استفاده از یک برنامه Vesting برای پروژه‌های کریپتو چه در حوزه بازی و چه دیفای، وفاداری اعضای تیم، محافظت از دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده و کاهش دستکاری بازار توسط سرمایه‌گذاران متقلب و بی‌پروا است.
در ادامه هر یک از مزایای این روش را به صورت خلاصه مورد بررسی قرار می‌دهیم:
1. جلوگیری از فروش نابهنگام
یکی از مزیت‌های مهم برنامه‌های Vesting که در آنها دارایی‌ها تخصیص یافته قفل می‌شوند ممانعت از فروش دارایی‌های تعیین شده توسط مدیران، اعضای تیم و سرمایه گذاران اولیه پروژه در مرحله پروژه نارس است.
زمانی که توکن‌ها به صورت امن در یک برنامه Vesting قفل می‌شوند، آنها به احتمال زیاد ارزش خود را حفظ و حتی با موفقیت شرکت سازنده پروژه، شاهد افزایش ارزش نیز خواهند بود. این مسئله نوعی اطمینان خاطر برای سرمایه‌گذاران اولیه به همراه دارد.
2. ایجاد حس وفاداری
مزیت دیگری که برنامه‌های Vesting به همراه دارد بدون شک حس وفاداری برای افراد درگیر در پروژه است.
مشارکت کنندگان در پروژه می‌دانند که با انجام تلاش و کار سخت، در آینده پاداش دریافت خواهند کرد. در این حالت، آنها بیشتر به عنوان سهامدار پروژه عمل می‌کنند و تمام تلاش خود را برای موفقیت پروژه و شرکت به کار خواهند گرفت.
اما نه تنها این مسئله حس تعلق آنها را به پروژه افزایش می‌دهد بلکه با افزایش ارزش توکن‌ها، مشارکت اعضای تیم نیز به صورت فعالانه افزایش پیدا خواهد کرد.
3. جلوگیری از کلاهبرداری
سومین مزیت برنامه‌های Vesting توکن کریپتو در جلوگیری از کلاهبرداری (Scam) و تقلب خلاصه می‌شود.
رایج‌ترین نوع کلاهبرداری در پروژه‌های کریپتو از نوع پامپ و دامپ است که پول‌های سرمایه گذاری شده به سرقت می‌رود. در این حالت شرکت سازنده پروژه ضربه مهلکی را دریافت خواهد کرد که احتمال نجات از آن بسیار کم خواهد بود.
اما مزیت دیگر این برنامه‌ها در این است که سرمایه‌گذاران متقلب به دلیل قفل شدن پاداش‌هایشان و انتظار برای اعطا توکن‌ها چندان از این روش خوشحال نیستند و احتمال مشارکت و یا دستکاری بازار توسط آنها کاهش پیدا می‌کند.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: