بازگشت نشاط به بازار سهام / شتاب بورس با سوخت پتروشیمی

گروه بورس دنیای اقتصاد – شروین شهریاری: بورس تهران پس از حدود دو ماه ریزش ممتد، سرانجام تعادل خود را بازیافت و با طی روند مثبت، در نهایت هفته جاری را با جهش قابل توجه 3/6 درصدی به پایان رساند.

به این ترتیب می‌توان گفت نشانه‌هایی از تخفیف رکود عمیق در بازار نمایان شده؛ هرچند کماکان عقربه شاخص از ابتدای سال افت بیش از 7 درصدی را نشان می‌دهد. با این حال به نظر می‌رسد اعلام حمایت‌های رئیس‌جمهور و وزرای دولت از بازار سرمایه و نیز به کف رسیدن قیمت‌ها در اثر افت شتابان اخیر، بستر ایجاد تعادل در بازار سهام را پس از 6 ماه رکود متوالی فراهم کرده است؛ تعادلی که اگر با امضای یک توافق‌نامه جامع در زمینه پرونده هسته‌ای در 29 تیر ماه توام شود، می‌تواند زمینه چرخش اساسی بورس و بازگشت به روزهای خوش رونق پایدار را رقم بزند.

شتاب بورس با سوخت پتروشیمی
بزرگ‌ترین صنعت بازار سرمایه که سهم 25 درصدی از ارزش کل بورس را به خود اختصاص داده در این هفته بار دیگر ناجی سهامداران شد و با جهش 7/3‌درصدی، کل بازار را از فروافتادن به ورطه رکود نجات داد. این اتفاق به لطف برخی تصمیمات مناسب اقتصادی از سوی دولت حاصل شد.
در مهم‌ترین‌ اقدام، تغییر مبنای ارزش‌گذاری محصولات پتروشیمی در بورس کالا از نرخ ارز مبادله‌ای به آزاد، رانت دیرینه موجود بین عرضه‌کنندگان و متقاضیان کالا را از میان برد و باعث جهش قیمتی محصولات پتروشیمی شد.
رشد قیمت مزبور که به‌طور متوسط در سطح 11 درصد محقق شده البته موجب افت قابل ملاحظه تقاضا شد و احتمالا در صورت پایداری نرخ ارز منجر به تعدیل قیمت محصولات در آینده خواهد شد. یک برآورد اولیه حکایت از امکان افزایش سودآوری شرکت‌های عرضه‌کننده در بورس کالا در این صنعت (شامل پتروشیمی شازند، جم، مارون، هلدینگ خلیج فارس و …) به میزان حداقل برابر با رشد اخیر قیمت‌ها در بورس کالا دارد.
از سوی دیگر، اعلام نرخ متوسط گاز 2020 ریالی از سوی معاون وزارت نفت برای واحدهای پتروشیمی با استقبال بازار مواجه شد.
با این حال، مطالعه جزئیات نشان می‌دهد که این رقم بر اساس متوسط مصرف سوخت (1320 ریال به ازای هر متر مکعب) و خوراک (3445 ریال به ازای هر متر‌مکعب) کل واحدهای پتروشیمی کشور انجام شده و با توجه به ترکیب اعلام‌شده مصرف سوخت و گاز در واحدهای پتروشیمی بورسی، این تصمیم تاثیر مهمی در کاهش کل هزینه برآوردی واحدهای پتروشیمی نخواهد داشت؛ از این رو انتظار می‌رود بودجه‌های فعلی اکثر شرکت‌های پتروشیمی بازار در بخش برآورد هزینه گاز با تغییر جدی نسبت به تخمین حاضر مواجه نشود.

واکنش از جنسی دیگر…
بازگشت نسبی آرامش به بازار سهام در هفته جاری با کیفیتی نسبتا متفاوت از تجربیات مشابه قبلی صورت گرفت. واقعیت این است که در 6 ماه گذشته و تقریبا از همان آغاز روند اصلاحی بازار سهام، مسوولان اقتصادی دولت و نهاد ناظر (سازمان بورس) تلاش گسترده‌ای کردند تا آرامش به معامله گران تزریق شود و در کنار مصاحبه‌های دلگرم‌کننده و اعلام حمایت‌های شفاهی، با تعریف شیوه‌های ابداعی از قبیل برقراری محدودیت فروش سهام، طرح بیمه سهام و نیز تزریق نقدینگی به صندوقی به نام توسعه بازار در عمل هم تلاش شد تا جلوی افت بیشتر قیمت‌ها گرفته شود.

با این حال، کارنامه عملیاتی بازار نشان می‌دهد که در نهایت این تلاش‌ها موثر نیفتاده و بورس تهران به‌رغم همه این کوشش‌های دلسوزانه راه خود را رفته است. در این میان، آنچه کمتر از سوی سهامداران زیان‌دیده و مسوولان مربوطه بر آن تاکید شده، رفتار هیجان‌زده بازار سهام در فصل پاییز گذشته و دور شدن قیمت‌ها از ارزش قابل دفاع است که هرگاه و در هر بازاری صورت پذیرد با یک فاز تاخیر زمانی‌، نتایج خود را به صورت اصلاح قیمت‌ها و بازگشت نرخ دارایی به ارزش متناسب اقتصادی نمایان می‌کند.

در هفته‌های اخیر و در اوج ناامیدی سرمایه‌گذاران باز هم اقداماتی مشابه در جهت اعلام حمایت «مسوولان» از بازار سرمایه صورت گرفت اما به نظر می‌رسد واکنش بورس در جهت برقرار شدن شرایط تعادلی از منشا دیگری سرچشمه می‌گیرد. در این راستا، توجه به افت شدید دماسنج ارزش‌گذاری سهام (P/E) در 6 ماه اخیر راهگشا است؛ نسبتی که با تجربه یکی از سریع‌ترین سقوط‌های تاریخی خود از اوج 8/5 واحدی در دی ماه به میزان 30 درصد افت کرده و به محدوده 6 واحد رسیده است.
این نسبت که دقیقا معادل متوسط ارزش‌گذاری تاریخی بورس تهران (P/E=6) در 20 سال گذشته است نشان از تطابق قیمت‌های سهام با محدوده ارزندگی دارد؛ وضعیتی که بورس تهران را از نیاز به مصاحبه‌ای تسلی‌بخش و حمایت با روش‌های ابداعی بی‌نیاز می‌سازد و بر اساس منطق سرمایه‌گذاری، جذابیت طبیعی بازار سهام و حفظ تعادل آن را رقم خواهد زد.