هزینه متوسط سرمایه شرکت مبتنی بر ارزش دفتری و مبتنی بر ارزش بازار

مسابقه ویژه کمپین سالروز تاسیس بآشگاه

سوال : اطلاعات زیر برای شرکت “الف” در دسترس است. با توجه به این اطلاعات،  هزینه متوسط سرمایه شرکت مبتنی بر ارزش دفتری و مبتنی بر ارزش بازار به ترتیب از راست به چپ کدام است؟ 
‌

گزینه 1: 10/5-10/3

گزینه 2: 9/5-9/3

گزینه 3: 7/5-7/3

گزینه 4: 8/5-8/3  (پاسخ احتمالی صحیح)

ضرایب مبتنی بر ارزش بازار

پس از اينکه هزينه خاص سرمايه متعلق به منابع بلندمدت تأمين مالى شرکت تعيين رديد، آنگاه مى‌توان هزينه کل سرمايه را محاسبه کرد. هزينه کل سرمايه را به اين‌صورت تعريف کرده‌اند: نرخ بازده سرمايه‌گذارى شرکت بايد به ميزانى باشد که هزينه خاص کليه منابع سرمايه را تأمين کند. هزينه کل سرمايه که با توجه به ساختار سرمايه موجود شرکت محاسبه مى‌شود، بيانگر اين مطلب است که نرخ بازدهى شرکت بايد حداقل برابر با هزينه سرمايه شرکت باشد. در اين‌صورت، از ميانگين هزينه سرمايه مى‌توان به‌عنوان نرخ تنزيلى استفاده کرد که در ارزيابى پروژه‌هاى مختلف سرمايه‌گذارى به‌کار مى‌رود.

ميزان تقريبى هزينه کل سرمايه به روش‌هاى زير تعيين مى‌گردد:

۱. هزينه خاص سرمايه هريک از منابع سرمايه را در درصد متعلق به آن منبع ضرب کنيد. از آنجا که سود انباشته در طى سال‌ها انباشته مى‌شود، ساده‌ترين راه براى تخمين يا تعيين هزينه خاص اين قلم از سرمايه اين است که در آن مقطع زماني، ميزان آن را با هزينه خاص سرمايه متعلق به سهام عادى برابر بگيريد.

۲. مقادير به‌دست آمده را با هم جمع کنيد. اين حاصل جمع را ميانگين موزون هزينه سرمايه مى‌نامند.

در اين محاسبه، از ضريب‌هاى ارزش دفترى و ارزش بازار استفاده مى‌شود. هريک از اين ضربدر داراى مزايا و معايب خاص خود است.
ضرايب مبتنى بر ارزش دفترى

اولين گام در راه محاسبه ميانگين موزون هزينه سرمايه اين است که از مقادير ارزش دفترى تک‌تک منابع سرمايه (اعم از سرمايه‌هاى دائمى و بدهى‌هاى بلندمدت) استفاده کرد. اين ارزش‌هاى دفترى نشان‌دهندهٔ مقاديرى از سرمايه است که شرکت از طريق فروش اوراق بهادار يا از طريق سرمايه‌گذارى مجدد سود (مبالغى که از طريق عدم تقسيم سود به‌دست آمده) تأمين کرده است. از آنجا که هريک از منابع سرمايه داراى هزينه سرمايه خاص خود است، براى محاسبه هزينه کل سرمايه (ميانگين موزون هزينه سرمايه) بايد سه مرحله زير را طى کرد:

۱. درصد منابع مالى بلندمدت را تعيين و ارزش ريالى هريک از اين ارقام را از ترازنامه استخراج کنيد.

۲. درصد هريک از اين منابع سرمايه را در هزينه خاص متعلق به آن قلم سرمايه ضرب کنيد.

۳. حاصل جمع آنها را به‌دست آوريد.

مزاياى کاربرد ضريب ارزش دفترى (در محاسبه ميانگين موزون هزينه سرمايه شرکت) به‌شرح است:

۱. محاسبه ميانگين موزون سرمايه نسبتاً ساده است؛

۲. معمولاً هزينه سرمايه محاسبه‌شده در طول زمان تغيير چندان زيادى نمى‌کند،

يعنى نسبتاً ثابت است؛ زيرا ضريب‌هاى ارزش دفترى به قيمت بازار بستگى ندارند؛

۳. زمانى‌که عوامل خارجي، مثل تورم و چرخه‌هاى اقتصادي، باعث تغييرات شديد قيمت سهام و ساير اوراق بهاءدار شرکت گردند، آنگاه ضريب ارزش دفترى تنها مرجعى است که مى‌توان آن را براى محاسبه ميانگين موزون هزينه سرمايه به‌کار برد.

استفاده از ضريب‌هاى ارزش دفترى داراى دو عيب مهم است:

۱. با استفاده از اين ضريب‌ها يک ميانگين موزون از هزينه سرمايه مربوط به سنوات گذشته به‌دست مى‌آيد که احتمالاً براى ارزيابى و قضاوت در مورد پروژه‌هاى کنونى شرکت چندان مثمرثمر نيست.

۲. کاربرد اين ضريب‌ها با تعريفى که از هزينه کل سرمايه داده شده است سازگار نيست. در تعريف کل هزينه سرمايه شرکت، از يک حداقل نرخ بازده صحبت کرديم که بتوان بدان‌وسيله ارزش بازار شرکت را حفظ کرد، ولى در محاسبه ضريب‌هاى ارزش، ارزش اوراق بهاءدار مورد توجه قرار نگرفته‌اند. در نتيجه، ميانگين موزون هزينه سرمايه را که براساس ضريب‌هاى ارزش دفترى محاسبه شده‌اند، مى‌توان به‌عنوان يک تخمين سريع و تقريبى از ميانگين موزون هزينه سرمايه به‌کار برد.
جدول هزينه خاص هريک از اقلام تشکيل‌دهنده سرمايه شرکت

ضرايب مبتنى بر ارزش بازار

در محاسبهٔ ميانگين موزون هزينه سرمايه شرکت، از ارزش بازار اوراق بهاءدار شرکت استفاده مى‌کنيم. مقدار هزينه سرمايه‌اى که به اين طريق به‌دست مى‌آيد نشان‌دهندهٔ نرخ بازده کنونى است که موردنظر سرمايه‌گذاران است (و نه نرخ‌هاى تاريخى که براساس اقلام ترازنامه محاسبه شده است).

براى محاسبه ميانگين موزون هزينه سرمايه (براساس ضريب‌هاى ارزش بازار) بايد چهار مرحله را طى کرد:

۱. ارزش بازار هريک از منابع تأمين سرمايه (البته براساس قيمت‌هاى کنونى آنها در بورس) را تعيين کنيد

۲. براى تعيين ضريب‌هاى ارزش بازار، هريک از اين مقادير را بر کل ارزش بازار اوراق بهاءدار تقسيم کنيد

۳. هزينه خاص هريک از اقلام سرمايه را در ضريب ارزش بازار ذى‌ربط ضرب کنيد

۴. حاصل‌ضرب‌ها را با هم جمع کنيد