اگر تجربه سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی را داشته باشید، قطعا با مفهوم ریسک آشنا هستید. به طور کلی، ریسک در بازارهای مالی به دو دسته ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک تقسیم می‌شود.
ریسک‌های سیستماتیک، معمولا به وسیله متغیرهای خارجی و غیرقابل کنترل اتفاق می‌افتند و وابسته به صنعت خاصی نیستند، بلکه بر کل بازار تاثیرگذارند.
از طرف دیگر، ریسک غیر سیستماتیک ناشی از متغیرهای کنترل شده و شناخته شده است که بر روی موارد خاصی مانند شرکت‌ها یا یک صنعت تاثیرگذار است.
عناوین مطلب:
در این مقاله قصد داریم تا به بررسی ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک بپردازیم و تفاوت‌های آن‌ها را برای شما بیان کنیم.
ریسک سیستماتیک چیست؟
همانطور که در ابتدای این مقاله اشاره کردیم، ریسکی که تنها سهام یک شرکت را هدف قرار ندهد و بر کل بازار تاثیرگذار باشد، ریسک سیستماتیک نام دارد.
توجه داشته باشید که این نوع ریسک، غیرقابل پیش‌بینی و اجتناب ناپذیر است و به وسیله تنوع در سبد سرمایه‌گذاری هم کاهش نمی‌یابد. تنها راه‌حل جهت کاهش ریسک سیستماتیک، استفاده از استراتژی‌های پوشش ریسک یا استفاده از استراتژی‌های تخصیص دارایی است.
به عنوان مثال؛ سرمایه‌گذاری در املاک و یا اختصاص مقداری دارایی در اوراق مشارکت، ممکن است که ریسک سیستماتیک ناشی از سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش دهد؛ اما بر عملکرد بازده پورتفوی شما تاثیرگذار است.
بیشتر بخوانید: 3 معیار مهم برای اندازه گیری عملکرد پورتفولیو (سبد سرمایه گذاری)!
ریسک سیستماتیک، یک ریسک حاکم بر اقتصاد کلان است؛ به همین دلیل همیشه با بازار سهام همراه است و از مواردی همچون جنگ، نرخ بهره، جنگ‌های سیاسی- اقتصادی و تورم ناشی می‌شود.
ریسک غیرسیستماتیک چیست؟
ریسک غیرسیستماتیک، نوعی از ریسک در سرمایه‌گذاری و ناشی از ریسک منحصر به‌فردی است که با سرمایه‌گذاری در یک صنعت یا یک شرکت خاص به وجود می‌آید.
ریسک غیرسیستماتیک، مربوط به اخبار مربوط به یک سهم یا یک صنعت مشخص است؛ به عنوان مثال، هنگامی که کارکنان یک شرکت در آن شرکت سرمایه‌گذاری کنند و بعد از مدتی بنا به دلایلی اعتصاب کنند، ریسک غیرسیستماتیک به وجود می‌آید و بر قیمت و ارزش سهام آن شرکت تاثیر مستقیم دارد.
به ریسک غیرسیستماتیک، “ریسک حذف شدنی” هم می‌گویند؛ چراکه برخلاف ریسک سیستماتیک، می‌توان به کمک تنوع در سبد سرمایه‌گذاری آن را حذف کرد و یا کاهش داد.
ضریب بتا چیست؟
جهت آگاهی از ریسک سیستماتیک موجود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، پورتفوی، یا اوراق بهادار، باید ضریب بتای آن را محاسبه کنید.
در واقع ضریب بتا، میزان ثبات و نوسان یک سرمایه‌گذاری را در مقایسه با کل بازار مشخص می‌کند. به عبارت دیگر، تغییرات بازده سهام مورد نظر شما نسبت به تغییرات بازده کل بازار، ضریب بتا را نشان می‌دهد. ممکن است بازده سهام، بازده کل(بازده قیمت + بازده نقدی) یا فقط بازده قیمت باشد.
برای محاسبه ضریب بتای سهم مورد نظر، باید کوواریانس سهم و بازار را بر واریانس بازار تقسیم کنید؛ در ادامه فرمول محاسبه ضریب بتا را مشاهده می‌کنید:
در این فرمول،
- Ri = بازده سهام مورد نظر
- RM = بازده شاخص کل
به طور کلی، حالات مختلفی از ضریب بتا، میزان ریسک موجود در سرمایه‌گذاری سهام مورد نظر را تعیین می‌کند. در ادامه، حالت‌های مختلفی از ضریب بتا را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- ضریب بتا بیشتر از 1: اگر سهامی ضریب بتای بیشتر از یک داشته باشد، ریسک سیستماتیک بالایی دارد. اصطلاحا به این نوع سهام، سهام تهاجمی می‌گویند.
- ضریب بتا کمتر از 1: این نوع سهام، ریسک سیستماتیک نسبتا کمی دارد و به عنوان سهام تدافعی شناخته می‌شود.
- ضریب بتا برابر با 1: این نوع سهام، مشابه با حرکت بازار حرکت خواهد کرد؛ یعنی اگر شاخص سهام یک واحد تغییر کند، سهام مورد نظر نیز یک واحد در جهت حرکت بازار تغییر خواهد کرد.
- ضریب بتا برابر با صفر: این نوع سهام، رفتاری مستقل از رفتار بازار دارد و بازده آن با بازده بازار ارتباطی ندارد.
- ضریب بتای منفی: این نوع سهام، رابطه عکس با بازدهی کل بازار دارد؛ یعنی اگر بازار نزولی باشد، سهام مورد نظر در روند صعودی و درحال رشد است؛ و اگر بازار صعودی باشد، قیمت سهام مورد نظر کاهش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل انواع روش‌های مدیریت سرمایه
در تصویر زیر، ضریب بتاهای مختلف قابل مشاهده است:
ضریب آلفا چیست؟
علاوه بر ضریب بتا، ضریب دیگری به نام ضریب آلفا وجود دارد که از آن به عنوان “بازده فعال” صندوق نیز یاد می‌شود.
ضریب آلفا عددی مثبت، منفی و یا صفر است. اگر ضریب آلفا برابر با 1 باشد، یعنی صندوق مورد نظر، 1 درصد عملکرد بهتری نسبت به شاخص معیار خودش دارد.
اگر آلفا 0.05- باشد، یعنی عملکرد صندوق مورد نظر، 0.05 درصد ضعیف‌تر از شاخص معیارش است. اگر آلفا برابر با صفر باشد، یعنی بازده صندوق مورد نظر متناسب با ریسک عمل می‌کند.
در نهایت، هرچه ضریب آلفا بیشتر باشد، صندوق سرمایه‌گذاری عملکردی بهتری دارد.
از کجا ضرایب آلفا و بتای صندوق‌های سرمایه‌گذاری را پیدا کنیم؟
شما می‌توانید با مراجعه به سایت فیپ ایران (fipiran) ، با کلیلک بر روی آیتم صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اطلاعاتی از قبیل ارزش دارایی، بازده صندوق و ضرایب آلفا و بتای هر صندوق را مشاهده کنید.
علاوه بر این، در وب‌سایت هر صندوق سرمایه‌گذاری، اطلاعات مربوط به صندوق‌ها نیز قابل مشاهده است.
سخن پایانی
در بازارهای مالی، ریسک‌های متفاوتی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد.
در این مقاله، به بررسی انواع ریسک در بازار بورس، تفاوت میان آن‌ها و ضرایب مختلف در هر یک پرداختیم. امیدواریم با مطالعه این مقاله، بتوانید ریسک‌های موجود در بازارهای مالی را شناسایی کرده و با دیدگاه بهتری به سرمایه‌گذاری در این بازار بپردازید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: