ارزش جایگزینی (Replacement Value)

ارزش جایگزینی (به انگلیسی Replacement Value) مقدار پولی است که یک کسب‌وکار در حال حاضر باید برای جایگزینی یک دارایی ضروری مانند ملک، مستغلات، اوراق بهادار، حق رهن یا کالای دیگر با یکی از ارزش‌های مشابه یا بالاتر خرج کند، اشاره دارد.

ارزش جایگزینی چیست؟

ارزش جایگزینی که به آن هزینه جایگزینی هم گفته می‌شود، ممکن است بسته به عواملی مانند ارزش بازار، اجزای مورداستفاده برای بازسازی یا خرید مجدد دارایی و هزینه‌های مربوط به آماده‌سازی دارایی‌ها برای استفاده، نوسان داشته باشد.

شرکت‌های بیمه به‌طورمعمول از هزینه‌های جایگزینی برای تعیین ارزش یک کالای بیمه شده استفاده می‌کنند. هزینه‌های جایگزینی نیز معمولاً توسط حسابداران مورداستفاده قرار می‌گیرد که برای هزینه کردن بهای یک دارایی در طول عمر مفید آن، بر استهلاک تکیه می‌کنند.

عمل محاسبه هزینه جایگزینی به‌عنوان “ارزش جایگزینی” شناخته می‌شود.

جایگزینی یک دارایی می‌تواند یک تصمیم پرهزینه باشد و شرکت‌ها هزینه فعلی خالص (NPV) جریان‌های نقدی ورودی و خروجی آتی را برای تصمیم‌گیری در مورد خرید تجزیه‌وتحلیل می‌کنند.

پس از خرید دارایی، شرکت عمر مفید دارایی را تعیین می‌کند و بهای تمام شده دارایی را در طول عمر مفید مستهلک می‌کند.

شرکت‌ها هنگام تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام دارایی‌ها باید جایگزین شوند و اینکه آیا بهای تمام شده ارزش هزینه کردن را دارد، به هزینه فعلی خالص و هزینه‌های استهلاک توجه می‌کنند.

ارزش جایگزینی در بازار سهام

همان‌طور که در ابتدا گفته شد هزینه جایگزینی بیشتر در بازارهای مالی و بازار سهام مورداستفاده قرار می‌گیرد.

زمانی که معامله‌گران یا تحلیل‌گران می‌خواهند با استفاده از هزینه جایگزینی یک سهم، ارزش ذاتی آن را محاسبه کنند فرض می‌کنند که قصد ایجاد یک شرکت جدید را دارند.

به‌این‌ترتیب شروع به سنجش دارایی‌های یک شرکت و تمام هزینه‌های لازم برای راه‌اندازی یک شرکت مشابه با شرکت موردنظر می‌کنند. با در نظر گرفتن تمام هزینه‌ها برای راه‌اندازی یک شرکت مشابه، سپس عدد کل هزینه‌های به دست آمده را بر تعداد سهام شرکت موردنظر تقسیم می‌کنند تا ارزش ذاتی هر سهم به دست آید.

بیشتر بخوانید: روش محاسبه ارزش ذاتی سهام در بورس

نحوه استفاده از ارزش جایگزینی

به‌عنوان بخشی از فرآیند تعیین اینکه کدام دارایی نیاز به جایگزینی دارد و ارزش دارایی چقدر است، شرکت‌ها از فرآیندی به نام خالص ارزش فعلی استفاده می‌کنند.

برای تصمیم‌گیری در مورد خرید دارایی گران‌قیمت، شرکت‌ها ابتدا در مورد نرخ تنزیل تصمیم می‌گیرند که فرضی در مورد حداقل نرخ بازده هر سرمایه‌گذاری شرکت است.

سپس یک کسب‌وکار جریان نقدی خروجی را برای خرید و جریان‌های نقدی ورودی را بر اساس افزایش بهره‌وری استفاده از یک دارایی جدید و مولدتر در نظر می‌گیرد.

جریان‌های نقدی ورودی و خروجی با استفاده از نرخ تنزیل به ارزش فعلی تعدیل می‌شود و اگر مجموع خالص کل ارزش‌های فعلی مثبت باشد، شرکت اقدام به خرید می‌کند.

ارزش جایگزینی دارایی بسته به تغییرات در ارزش بازار دارایی و سایر هزینه‌های موردنیاز برای آماده‌سازی دارایی برای استفاده می‌تواند تغییر کند.

نکات مهم در تعیین ارزش جایگزینی

هنگام محاسبه هزینه جایگزینی یک دارایی، یک شرکت باید هزینه‌های استهلاک را در نظر بگیرد. یک کسب‌وکار خرید دارایی را با ارسال بهای تمام شده دارایی جدید به حساب دارایی سرمایه‌گذاری می‌کند و حساب دارایی در طول عمر مفید دارایی مستهلک می‌شود.

استهلاک با درآمد حاصل از استفاده از دارایی به هزینه استفاده از دارایی در طول زمان مطابقت دارد. بهای تمام شده دارایی شامل تمام هزینه‌های آماده‌سازی دارایی برای استفاده، مانند هزینه‌های بیمه و هزینه راه‌اندازی هست.

برخی از دارایی‌ها به‌صورت خط مستقیم مستهلک می‌شوند، به این معنی که بهای تمام شده دارایی بر عمر مفید تقسیم می‌شود تا مقدار استهلاک سالانه تعیین شود.

سایر دارایی‌ها به‌صورت شتابی مستهلک می‌شوند، بنابراین استهلاک بیشتری در سال‌های اولیه و کمتر در سال‌های بعد برای آن‌ها لحاظ می‌شود. کل هزینه استهلاک شناسایی شده در طول عمر مفید دارایی، صرف‌نظر از اینکه از کدام روش استفاده می‌شود، یکسان است.

اهمیت بودجه‌بندی هزینه جایگزینی

با توجه به هزینه جایگزینی دارایی‌های گران‌قیمت، شرکت‌هایی که به خوبی مدیریت می‌شوند، بودجه مخارج سرمایه‌ای ایجاد می‌کنند تا هم برای خرید دارایی‌های آتی و هم برای نحوه ایجاد جریان نقدی ورودی برای پرداخت دارایی‌های جدید توسط شرکت برنامه‌ریزی کنند.

بودجه بندی برای خرید دارایی بسیار مهم است زیرا جایگزینی دارایی‌ها برای راه‌اندازی کسب‌وکار موردنیاز است. به‌عنوان مثال، یک تولیدکننده، بودجه‌ای را برای تعویض تجهیزات و ماشین در نظر می‌گیرد، و یک خرده‌فروش بودجه‌ای برای به‌روز رسانی ظاهر فروشگاه اختصاص می‌دهد.

نحوه محاسبه ارزش جایگزینی

بنابراین باید شرکتی ساخته شود که توان رقابت با شرکت موردنظر را داشته باشد. به همین دلیل شرکت جدید باید تمام امکانات و لوازم موردنیاز برای رقابت با شرکت مبدأ را داشته باشد.

برای این کار هزینه‌های به روز برای راه‌اندازی شرکت مورد محاسبه قرار می‌گیرد. به همین دلیل تمام دارایی‌های شرکت مبدأ را در زمان حال محاسبه می‌کنند. همچنین هزینه‌هایی مانند هزینه تولید، هزینه حقوق و دستمزد، هزینه‌های بازاریابی و تمام موارد باید لحاظ شود.

پس از تخمین زدن هزینه‌ها که البته کار ساده‌ای نیست، و ارزش‌گذاری دارایی‌های شرکت رقیب، باید جمع هزینه‌ها را بر تعداد سهام تقسیم کنید تا هزینه جایگزینی هر کدام از سهم‌ها محاسبه شود.

بیشتر بخوانید: ویژگی‌های ارزش جایگزینی دارایی‌های شرکت

به‌طور کلی نحوه محاسبه ارزش جایگزینی به شرح زیر است:

ارزش جایگزینی هر سهم =  هزینه جایگزینی دارایی‌ها منهای بدهی‌ها تقسیم بر تعداد سهام.

چه زمانی می‌شود از هزینه جایگزینی استفاده کرد؟

شرکت‌های مختلف ممکن است برای اهداف مختلف از هزینه جایگزینی استفاده کنند.

به‌عنوان مثال زمانی که یک شرکت قصد دارد دارایی‌های خود را بفروشد، می‌تواند از روش هزینه جایگزینی برای برآورد سود غیر عملیاتی خود استفاده کند.

در چنین مواقعی شرکت موردنظر باید تمام دارایی‌ها و تجهیزات خود را با قیمت روز محاسبه کند. همچنین برخی دارایی‌های نامشهود نیز باید محاسبه و لحاظ شوند. پس از کسر بدهی‌ها از مبلغ کل، میزان ارزش جایگزینی هر سهم محاسبه می‌شود.

همچنین افرادی که قصد راه‌اندازی یک شرکت جدید را دارند می‌توانند از این روش برای تخمین میزان هزینه‌های خود استفاده کنند. این شرکت‌ها می‌توانند با محاسبه هزینه جایگزینی یک شرکت رقیب به این نتیجه برسند که راه‌اندازی شرکت جدید سود موردنظر را برای آن‌ها فراهم می‌کند یا خیر.

بیشتر بخوانید: سوال درباره ارزش‌گذاری به شیوه جایگزینی

مزایای استفاده از هزینه جایگزینی

• ارائه ارزیابی بهتر از شرکت به دلیل اینکه تفاوت سود عملیاتی و سود نگهداری دارایی را مشخص می‌کند.
• ارزیابی کارایی مدیران را برای تحلیلگران مالی آسان‌تر می‌کند.
• به تحلیلگران و به شرکت کمک می‌کند تا چشم‌انداز بهتری نسبت به ارزش فعلی دارایی شرکت داشته باشند.

معایب استفاده از هزینه جایگزینی 

• عدم توجه به میزان سودآوری و بازدهی مالی شرکت
• ثبت نشدن روش ارزش جایگزینی و فاقد اعتبار بودن آن
• هزینه زیاد برای برآورد کردن میزان ارزش
• عدم توجه به دارایی‌های نامشهود در برخی موارد

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره