شکی نیست که بازارهای اوراق بهادار و اوراق بدهی در بین پرطرفدارترین و سازمان‌یافته‌ترین بازارها در سطح جهانی مطرح هستند. این سازمان یافتگی به دلیل سال‌ها فعالیت و بهبودهای مداوم در آن بوده است.
اساسا در بازارهای مالی، سوابق مالکیت دارایی‌ها و سهام در یک ثبت مرکزی نگهداری می‌شود که شامل نام مالک، تعداد سهام و اطلاعات تماس است. این مرکز ثبت، مرجع قانونی ثبت سوابق مالکیت محسوب می‌شود که از طریق آن، حق رای‌دادن، توزیع سود نقدی مشخص می‌گردد و اطلاع‌رسانی به سهامداران در زمینه اقدامات سازمانی (تقسیم سهام، انتشار سهام و سود نقدی) از طریق آن انجام می‌گیرد.
این ثبت مرکزی (که در ایران با نام شرکت سپرده‌گذاری بورس و اوراق بهادار شناخته می‌شود) را می‌توان مشابه یک بلاک‌چین خصوصی دانست که توسط ایجادکننده آن کنترل می‌شود و نیاز است همه تراکنش‌ها در این ثبت مرکزی قرار گیرند.
عناوین مطلب:
مشکلات این زمینه متناسب با ذینفعان متفاوت است ولی تقریبا در اکثر مواقع، فقط کارگزاران و افراد واسطه هستند که سود اصلی را در این میان می‌برند.
پروژه‌ای با نام رسید سپرده‌گذاری کریپتو (Crypto Depository Receipts یا مخفف آن CDR) قصد دارد چنین مشکلاتی که ادامه شرح داده می‌شود را حل کند.
مشکلات فعلی برای سرمایه‌گذاران خرد
کارمزدهای تراکنش بالا – سرمایه‌گذاران خرد گاهی اوقات برای یک تراکنش 25 دلار پرداخت می‌کنند
تسویه حساب کند – به تازگی در سال 2017، زمان تسویه حساب به 2 روز کاهش یافته ولی بازهم روند تسویه بی‌دلیل کند مانده است
کاغذبازی – برای افتتاح حساب نزد یک کارگزاری، ارسال سفارش به کارگزاری و انجام تراکنش‌ها نیازمند پر کردن فرم‌ها و رد و بدل کردن اسناد کاغذی است.
مشکلات فعلی برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و سبدگردانان
هزینه بالای تراکنش‌ها – سرمایه‌گذاران حقوقی گاهی تا 0.15 درصد کارمزد پرداخت می‌کنند
تسویه حساب کند – به تازگی در سال 2017، زمان تسویه حساب به 2 روز کاهش یافته ولی بازهم روند تسویه بی‌دلیل کند مانده است
هزینه بالایی برای نگهداری بک‌آفیس و عملیات مدیریتی وجود دارد
کاغذبازی – برای افتتاح حساب نزد یک کارگزاری، ارسال سفارش به کارگزاری و انجام تراکنش‌ها، ناکارآمدی‌های زیادی وجود دارد و نیازمند پر کردن فرم‌ها و رد و بدل کردن اسناد کاغذی است.
عدم وجود حریم خصوصی – تراکنش‌های بزرگی که نمی‌توان آنها را به تعویق انداخت می‌تواند برای بازار فاش شود، حتی قبل از اینکه بطور کامل انجام گیرد
مشکلات فعلی برای انتشار اوراق بهادار
هزینه مدیریتی ثبت سهام – چه بصورت مستقیم انجام گیرد و چه به شخص ثالثی سپرده شود
هزینه اداری اقدامات سازمانی – همانند تقسیم سهام، تقسیم سود، انتشار سهام جدید و… نیازمند هزینه‌های بسیار بالاییست
هزینه‌های اجرایی رای‌گیری – فرایندی سنگین و هزینه‌بر که مانع مشارکت سهامداران می‌شود
این وضعیت توسط قانون‌گذاران برای محافظت از سرمایه‌گذاران ایجاد شده ولی در عین حال موجب گشته موانعی غیرمنعطف برای ورود وجود داشته باشد که به سود واسطه‌گران و کارگزاران است و این سود از جیب ذینفعان واقعی (یعنی سهامداران و شرکت) پرداخت می‌شود.
بررسی ناکارآمدی‌های فعلی در بازار اوراق بهادار
مشکلات و نا کارآمدی‌هایی که در تراکنش‌های فعلی اوراق بهادار وجود دارد را به طور دقیق‌تر بخوانید.
1 – هزینه بالای تراکنش
هزینه تراکنش‌ها در بازارهای سنتی شامل هزینه‌های اداری و حقوقی است. گرچه در دهه گذشته قدم‌های بزرگی برای کاهش این هزینه برداشته شده ولی هنوز این هزینه‌ها به اندازه‌ای کاهش نیافته که بتوان آنرا همراستای هزینه‌های پایین تراکنش در تکنولوژی بلاک‌چین دانست.
سرویس‌های خاصی در حال حاضر تراکنش‌هایی با کارمزد صفر را پیشنهاد می‌دهند ولی کارمزد صرافی، هزینه‌های تامین سرمایه و هزینه‌های مربوط به ارائه سرویس‌های ویژه وجود دارد.
اما هزینه تراکنش‌ها با تکنولوژی بلاک‌چین بسیار پایین است و تراکنش‌های فعلی در اوراق بهادار سنتی توانایی رقابت با این هزینه کم را نخواهد داشت. این هزینه پایین علاوه بر سرمایه‌گذاران حقوقی، به سرمایه‌گذاران خرد نیز سود و منفعت خواهد رساند.
2 – تسویه حساب زمان‌بر
در آمریکا اخیرا تسویه حساب خرید و فروش اوراق بهادار به دو روز کاهش یافته ولی این مدت زمان در مقایسه با سرعت تراکنش‌های سریع در بلاک‌چین همچنان بالا محسوب می‌شود. حتی اگر این زمان به یک روز نیز کاهش یابد، بازهم زمان 1 روزه در مقایسه با تسویه حساب چند دقیقه‌ای که می‌تواند از طریق شبکه اتریوم انجام شود بسیار زیاد است.
تسویه حساب حدود 30 دقیقه‌ای در بلاک‌چین اکنون کاملا قابل دسترسی است.
تراکنش‌های مالی در سیستم مالی سنتی نیز از لحاظ تئوری می‌تواند با این 30 دقیقه رقابت کند ولی اینکار نیازمند هزینه بالاتر و متعهد شدن افراد دخیل در فرایند خواهد بود.
3 – کاغذبازی
در طول دهه گذشته، کاغذبازی‌های زیادی که برای افتتاح و حفظ دسترسی به حساب معاملاتی نزد یک کارگزار نیاز بود کاهش یافته و فرایند انجام تراکنش‌ها بصورت آنلاین انجام می‌شود. با این حال هنوز هم در پشت پرده و دفتر کار کارگزاری‌ها شاهد فرایندهای دستی کاغذی، دریافت تاییدیه‌ها، ثبت سوابق و آرشیو کردن اسناد هستیم.
اما بلاک‌چین با دفترکل توزیع‌شده (distributed ledger) نیازی به واسطه یا کارگزار نخواهد داشت و طرفین می‌توانند با توافق بین خودشان و با امضای الکترونیک یک دستورالعمل و ارائه آن به رجیسترار، به سادگی و بطور مستقیم تراکنش‌ها را انجام دهند. پس از اینکار تراکنش بطور خودکار در بلاک‌چین ذخیره می‌شود.
بنابراین به ورودی دستی، کارگزار و فرایند تایید نیازی وجود نخواهد داشت زیرا پردازش و ثبت سوابق بطور خودکار انجام می‌شود و این سوابق غیرقابل تغییر و خدشه‌ناپذیر خواهند بود.
با تکنولوژی بلاک‌چین، نگهداری اسناد فیزیکی و کاغذی به فراموشی سپرده می‌شود و غیرقابل تغییر بودن اطلاعات درج شده روی بلاک‌چین به قانون‌گذاران توانایی ثبت و نگهداری سوابق را به صورت یک تراکنش خواهد داد.
4 – هزینه‌های اداری و مدیریتی دفاتر کار
فرایند سنتی سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های مدیریت دارایی اغلب نیاز به دفتر اداری و تعداد زیادی نیروی کار دارد. این امکانات و نیروها برای بررسی خطاهای موجود در ورودی‌ها، تاییدیه‌ها، پرداخت‌ها، بروزرسانی ثبت‌های داخلی و خارجی و گزارش به سایر دپارتمان‌های داخلی سازمان است. با وجود این تشکیلات، باز هم هر از چند مدت، اشتباهاتی پرهزینه اتفاق می‌افتد.
بلاک‌چین به عنوان یک دفترکل مشترک، اطلاعات و سوابق ثبت شده را بین طرفین به اشتراک می‌گذارد و ورود هر اطلاعات به بلاک‌چین یا تغییر هر رکورد، نیاز به تایید کلیه طرفین خواهد داشت.
به طور مثال این ویژگی باعث می‌شود میزهای معاملات، هشدارهای لحظه‌ای در خصوص عدم مطابقت را دریافت کنند و پردازش تراکنش‌ها و معاملات طرفین با موفقیت انجام و تایید گردد. این موضوع باعث از بین رفتن بخش بزرگی از ریسک‌های عملیاتی و اداری می‌شود.
5 – نبود محرمانگی
وجود شفافیت در تراکنش‌ها تا حدودی به دلیل قوانین حاکم است. هدف قانون‌گذاران این بوده که تمامیت بازار حفظ شود و کلیه فعالان بازار در سطحی یکسان در بازار مشارکت داشته باشند. در همین راستا هزینه‌های زیادی برای اطمینان از انتشار عادلانه اطلاعات به کلیه فعالان بازار در ساعت و زمان درست صرف می‌گردد.
بلاک‌چین می‌تواند شفاف‌ترین پایگاه برای ثبت معاملات باشد زیرا در عین اینکه کلیه سوابق معاملات به شکلی خدشه‌ناپذیر در آن درج می‌شود، اطلاعات درآن بطور لحظه‌ای قابل مشاهده است.
البته تفاوت اساسی اینجاست که بلاک‌چین، قیمت دارایی‌های خرید و فروش شده را گزارش نمی‌دهد و فقط آدرس والت خریدار و فروشنده و همچنین مقدار عددی دارایی را در یک تراکنش می‌تواند مشاهده کرد. اما راهکارهایی وجود دارد که می‌توان این اطلاعات را نیز بطور لحظه‌ای منتشر نمود.
6 – ثبت سهام و اقدامات سازمانی
فقط یک اقدام برای تغییرات در سهام شرکت (انتشار سهام جدید و…) در آمریکا می‌تواند گاهی تا 10 میلیون دلار هزینه داشته باشد. توانایی رفع نیاز به چنین اقداماتی می‌تواند صرفه‌جویی هنگفتی برای شرکت‌ها به همراه داشته باشد.
حداقل تعداد قابل خرید و فروش اوراق بهادار سنتی 1 واحد است (مثلا کسی نمی‌تواند نصف یک سهم را بخرد) و وقتی قیمت آنها بسیار بالاست، خرید این سهام برای سرمایه‌گذاران خرد بسیار مشکل خواهد بود.
بطور مثال قیمت هر سهم شرکت برکشایر هاثوی در حال حاضر 329,000 دلار است و این موضوع باعث شده سرمایه‌گذاران کمی بتوانند این سهام را در پرتفوی خود داشته باشند.
از طرف دیگر، ارزهای رمزنگاری شده قابلیت تقسیم را دارا هستند. مثلا هر بیت‌کوین معادل 100 میلیون ساتوشی است و کسی که توانایی بدست آوردن 1 بیت‌کوین را ندارد می‌تواند مقادیر کمتری بیت‌کوین را داشته باشد.
بنابراین ارزهای رمزنگاری شده قابلیت معامله در واحدهای اعشاری را دارا هستند و بطور مثال می‌توان با توکنایز کردن سهام برکشایر هاثوی، فقط 0.00001 از این سهام را خریداری کرد. به این ترتیب نیازی به تقسیم سهام وجود خواهد داشت و افراد بیشتری می‌توانند در سهام گرانقیمت سرمایه‌گذاری کنند.
اینکار توسط قراردادهای هوشمند و با فرایندی کاملا خودکار انجام می‌شود.
7 – تسویه سود سهام
پرداخت سود سهام نیز هزینه بسیار بالایی دارد زیرا باید تراکنش‌های بسیار زیادی در مقادیر کوچک و بزرگ انجام شود. تکنولوژی بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال این قابلیت را برای شرکت فراهم می‌کند که توزیع سود سهام را بصورت خودکار و از طریق قراردادهای هوشمند انجام دهد.
رای‌گیری از سهامداران نیز بسیار ساده‌تر خواهد بود و از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود، بنابراین حتی برگزاری مجامع شرکت‌ها بصورت حضوری نیز نیاز نخواهد بود.
بنابراین بطور کلی با انجام فرایندها و تراکنش‌ها در بلاک‌چین، علاوه بر کاهش شدید هزینه‌ها، می‌توان انتظار صرفه‌جویی چندین میلیارد دلاری را داشت که صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای برای منتشرکنندگان اوراق بهادار و در نتیجه سهامداران محسوب می‌شود.
راهکار CDR چیست؟
بلاک‌چین یک تاریخچه کامل از تراکنش‌ها و داده‌ها ارائه می‌دهد که توسط همه افراد قابل مشاهده است. بطور خلاصه این تکنولوژی در واقع ادامه چرخه تکامل دفتر ثبت سهام سنتی است و تراکنش‌ها در بلاک‌چین برای مبادله اوراق بهادار توکنایزشده استفاده می‌شود. هر تراکنش نماینده مقدار ثابتی از مالکیت اوراق بهادار (اصطلاحا CDR) یا کریپتوشیر (cryptoshare) خواهد بود.
رسید سپرده‌گذاری کریپتو (Crypto Depository Receipts یا مخفف آن CDR) در ادامه فرایند طبیعی تکامل اوراق بهادار سنتی شکل گرفته است.
یک برگه اوراق بهادار یا یکی از زیردسته‌های اصلی آن، برگه سهمی از شرکت، نشان‌دهنده مالکیت فرد در بخشی از آن شرکت است.
CDR نیز دقیقا همین مفهوم را دارد و دارنده هر CDR مالکیت بخشی از سهام شرکت را داراست.
بنابراین CDR کلیه مزایای مالکیت سهام را دارد که مشکل عدم تقسیم‌شدن سهام گرانقیمت را نیز حل می‌کند. بطور مثال همانطور که در همین مطلب اشاره کردیم، یک CDR می‌تواند بخشی از سهام بسیار گرانقیمت شرکت برکشایر هاثوی باشد که ارزشی بالای 300 هزار دلار دارد.
این سهام 300 هزار دلاری می‌تواند به تعداد زیادی CDR تقسیم شود و هر فرد با مالکیت CDR، بخشی از 1 سهام 300 هزار دلاری را در اختیار بگیرد.
اگر بخواهیم بطور دقیق‌تر بگوییم، CDR ها اوراق بهادار توکنایز شده روی بلاک‌چین هستند. تیم این پروژه قصد دارد قبل از قانون‌گذاری کامل انتشار اوراق بهادار توکنایزشده، به عنوان یکی از پیشگامان این حوزه وارد عمل شود.
CDR ها توکن‌های جداگانه‌ای هستند که برای انواع سهام قابلیت انتشار را دارند. این سهام توسط بانک‌ها یا شرکت‌های متولی نگهداری می‌شوند و در ازای سهامی که سپرده شده، توکن‌های معادل آن منتشر می‌شود.
تفاوت بین CDR و کریپتو شیر ها در این است که CDR ها توکن‌های منتشر شده و معادل سهام سنتی هستند ولی cryptoshare بطور مستقیم صادر می‌شود و فقط به شکل الکترونیک وجود دارد.
مزایای این تکنولوژی برای ذینفعان به شرح زیر است:
سود سهام – سودهایی که به سهام تعلق می‌گیرد از طریق انتشار توکن‌های سود سهام توسط قراردادهای هوشمند صورت می‌پذیرد. این توکن‌های تضمین شده قابلیت معامله بین طرفین را دارا هستند.
رای‌دادن – رای‌گیری سهامداران یک شرکت می‌تواند از طریق قراردادهای هوشمند پیاده‌سازی شده در CDR انجام گیرد.
اقدامات سازمانی – به خاطر ویژگی‌های این اکوسیستم، به کارهایی همانند تقسیم سهام، انتشار سهام و کلیه تغییراتی که باید روی سهام شرکت انجام گیرد نیازی خواهد بود که در نتیجه موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های مرتبط با این کارها می‌شود.
هزینه تراکنش‌ها – نیاز به پرداخت کارمزد به کارگزاران از بین خواهد رفت زیرا سهام بطور مستقیم بین طرفین مبادله می‌شود. مبادلات از طریق ارزهای رمزنگاری شده جای خود را به بازارهای سنتی اوراق بهادار خواهد داد.
سرعت – بروزرسانی در دفتر مرکزی ثبت سهام (روی بلاک‌چین) بطور خودکار و تقریبا لحظه‌ای انجام می‌شود.
شفافیت – دفتر مرکزی ثبت سهام کاملا عمومی و غیرقابل دستکاری خواهد بود.
سخن آخر
توکنایز کردن اوراق بهادار درها را به دنیای کاملا جدیدی از قابلیت‌ها و امکانات باز خواهد کرد و CDRX.io به عنوان یکی از پیشگامان این حوزه قصد دارد با حذف بسیاری از هزینه‌ها و تسهیل فرایندها، نقش بزرگی در این فرایند و تکامل داشته باشد.
هر CDR نماینده یک سهام از یک شرکت خواهد بود و قابلیت خرید و فروش بخشی از آن (مثلا 0.001) وجود خواهد داشت، بنابراین یک برگه سهام نیز می‌تواند در بخش‌های کوچکتر معامله شود، مخصوصا برگه سهامی که قیمت‌های بالایی دارند.
CDR ها قابلیت معامله روی پلتفرم‌های معاملاتی و صرافی‌ها را خواهند داشت، همچنین طرفین می‌توانند بطور مستقیم و بدون نیاز به کارگزاری این دارایی‌ها را خرید و فروش کنند.
CDR ها در حال حاضر در فاز آزمایشی خود هستند و تیم این پروژه در حال همکاری با قانون‌گذاران است تا نیاز به سهام سنتی و دفتر ثبت آن را برای همیشه از بین ببرد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: