آفست (OffSet)

حتما در بازارهای سنتی موقعیت هایی را دیده اید که ضرر ناشی از یک قرارداد را با سود قرارداد دیگری جبران می کنند. چنین مفهومی که نوعی مدیریت ریسک محسوب می‌شود در بازار سرمایه گذاری هم وجود دارد و آفست (به انگلیسی Offset) نامیده می‌شود.

اما مفهوم دقیق offset چیست؟ آفست به این معنی است که اگر در یک بازاری، پوزیشن خاصی باز کرده‌ایم، یک پوزیشن مخالف آن نیز در نظر بگیریم.

مثلا اگر روی سهام abc در پویشن لانگ با 100 سهام هستیم، یک پوزیشن شورت برای 100 سهام از سهام همین شرکت باز کنیم. گاهی آفست کردن یک پوزشین با ابزارهای پوشش ریسک یا هجینگ (hedging) مثل فیوچرز و آپشن ایجاد می شوند.

در بازارهای مشتقه، تریدرها برای آفست کردن یک موقعیت فیوچرز، وارد یک معادله همتراز اما در جهت مخالف آن می شوند که تعهد تحویل کالای فیزیکی را از بین می برد.

هدف اصلی آفست کردن این است که پوزیشن خالص یک سرمایه گذار در یک سرمایه گذاری به صفر برسد تا سود و زیان بیشتری نداشته باشد.

نکات کلیدی

• تریدرها در یک موقعیت آفست، یک پوزیشن مشابه اما معکوس اختیار می کنند. هدف این کار پوشش دهی یا کاهش بدهی و ضررهای ناشی از پوزیشن اول است. گاهی آفست کردن به معنی بستن یک پوزشین نیز هست.
• از استراتژی آفست در قراردادهای مشتقات و سهام استفاده می شود.
• برای اینکه درک کنید افست یعنی چه قانون سوم نیوتون را در نظر بگیرید. برای هر عمل یک عمل برابر در جهت مخالف!

آفست چیست؟

از آفست کردن در بازارها و معاملات مختلف برا حذف یا کم کردن بدهی‌ها استفاده می‌شود. معامله آفست می‌تواند ریسک و مزایای ابزار دیگری که در پورتفو قرار دارد را کنسل کند تا از اثر مخرب احتمالی آن در امان بماند.

در حسابداری، یک ورودی را می‌توان با یک ورودی دیگر در جهت مخالف، آفست و باطل کرد. در بانکداری حق آفست موسسات مالی به آنها این امکان را می‌دهد که دارایی‌های افرادی که معوقات بانکی دارند را توقیف کنند.

در قراردادهای آتی نیز داشتن یک آفست باعث می‌شود با فروش دارایی‌ها به شخص دیگر، لازم نباشد که آن را به صورت فیزیکی تحویل بگیریم.

معنی افست در کسب و کارها نیز مشابه است. ممکن است کسب و کارها بخواهند ضررهایی که در یک حوزه متحمل شده‌اند را تخصیص سود سایر بخش‌ها جبران کنند. به این ترتیب سودآوری یک فعالیت موجب پشتیبانی از فعالیت دیگر می‌شود.

اگر کسب و کاری در حوزه کفش موفق است و می‌خواهد خط تولید کیف هم راه بیندازد ممکن است مجبور باشد تا مدتی سود حاصل از فروش گوشی‌های هوشمند را به جبران ضررهای ناشی از کسادی بازار کیف‌ها تعلق دهد تا وقتی که محصولات جدید نیز جای خود را در بازار پیدا کنند.

ممکن است سودآوری یک بیزینس برای حمایت از فعالیت‌هایی که در حال حاضر سودآور نیستند تخصیص یابد و به رشد آنها یا حفظ وفاداری مشتریان کمک کند.

محصولاتی که به قیمت تمام شده یا حتی به ضرر فروخته می‌شوند تا میزان فروش یک محصول دیگر با حاشیه سود بالاتر را افزایش دهند، نمونه خوبی از این مثال هستند.

مثلا هر کافی شاپ با هر تکه کیک یک قهوه رایگان هدیه می‌دهد. در اینجا ضرر ناچیز قهوه رایگان با سود حاصل از کیک جبران می‌شود و این نوعی تبلیغ برای جذب مشتریان و حفظ آنها خواهد بود.

به همین ترتیب اگر به فکر گسترش بازار محصولات خود هستید باید جریان نقدینگی خود را با آفست کردن حفظ کنید.

رشد کردن به این شکل، با مقدار زیان همراه است. اما این ضررها با سود ناشی از فروش بالای یک محصول دیگر جبران می شود. این معنی offset است که باعث می شود رشد پایداری را تجربه کنید.

آفست در قراردادهای مشتقه

سرمایه گذارانی که می‌دانند آفست چیست، قراردادهای مشتقه و سایر پوزیشن‌های سرمایه گذاری خود را را با این هدف آفست می‌کنند تا خود را از زیر بار بدهی‌ها نجات دهند.

تقریبا همه موقعیت‌های آتی قبل از اینکه شرایط آن قرارداد محقق شود، آفست می‌شوند. حتی اگر آفست شدن در نزدیکی زمان تحویل هم باشد باز هم یک مکانسیم هجینگ و پوششی است.

قراردادهای آتی، قراردادهایی برای تحویل یک کالای فیزیکی در تاریخی مشخص هستند. بسیاری از سرمایه گذاران بازارهای مشتقه با این هدف از آفست استفاده می کنند که مجبور ببه دریافت یا تحویل کالاهای فیزیکی آن قرارداد نشوند.

اما هدف از آفست کردن در بازارهای آپشن جبران ریسک هایی است که اصطلاحان گریک (Greek) نامیده می‌شوند. مثلا اگر یک سفارش آپشن بخاطر نوسانات در معرض کاهش ارزش باشد می‌توان آپشن‌ها را فروخت تا آن را آفست کرد.

به همین ترتیب اگر یک پوزیشن آپشن در معرض ریسک جهت دار باشد تریدر می‌تواند دارایی زیربنایی را برای خنثی کردن اثر آن پوزیشن بخرد یا بفروشد.

تریدرها از استراتژی هجینگ پویا یا هجینگ دلتا-گاما برای آفست کردن موقعیت هایشان در همه سفارش‌های خود استفاده می کنند.

مثال اول از آفست کردن

فرض کنید که آقای باقری حساب عملیاتی خود را به اندازه دو وجه تضمین (400000 تومان) شارژ می‌کند.

روز شنبه او دو موقعیت خرید در قرارداد زعفران اسفند اخذ می‌کند که در پایان جلسه معاملاتی مبلغ 60 هزار تومان زیان برای او شناسایی شده و موجودی حسابش به 340 هزار تومان کاهش می‌یابد.

بنابراین، موجودی حساب آقای باقری از وجه تضمین اولیه (یعنی مبلغ 400 هزار تومان) کمتر می‌شود؛ اما همچنان از حداقل وجه تضمین بیشتر است. در این شرایط می‌گوییم که حساب در وضعیت At Risk قرار دارد.

در این وضعیت، اگر آقای باقری قصد استفاده از تخفیف بین سررسید را داشته باشد و دو سفارش فروش در قرارداد زعفران فروردین ماه (یا هر سررسید دیگری) اخذ کند، با پیام “عدم امکان ثبت سفارش” مواجه می‌شود.

در واقع با توجه به At Risk  بودن حساب عملیاتی آقای باقری، او تنها می‌تواند یک موقعیت فروش در سررسید دیگر اخذ نماید.

مثال دوم از آفست کردن

آقای باقری، حساب عملیاتی خود را به اندازه 200 هزار تومان شارژ می‌کند و سپس یک موقعیت خرید در سررسید زعفران (در اسفند ماه) اخذ می‌کند. او می‌تواند با همین مبلغ، یک موقعیت فروش در سررسیدهای دیگر زعفران (مثلا سررسید فروردین) نیز اخذ کند.

فرض کنید آقای باقری، 2 میلیون تومان (یعنی به اندازه 10 وجه تضمین) به حساب عملیاتی خود واریز کند، او می‌تواند با این موجودی، 10 موقعیت فروش در قرارداد زعفران (در ماه اسفند) اخذ کند.

آقای باقری بعد از گرفتن 10 موقعیت فروش در قرارداد زعفران، می‌تواند بدون افزایش موجودی حساب خود، در سررسید زعفران دیگری (سررسید زعفران فروردین یا اردیبهشت) بین 1 تا 10 موقعیت خرید اخذ کند.

در واقع، معامله‌گر برای استفاده از تخفیف بین سررسید، می‌تواند بدون افزایش موجودی حساب خود، در سررسید دیگری از 1 تا 10 موقعیت معکوس بگیرد (با توجه به مقدار وجه تضمینی که دارد).

نکته مهم این است که اگر وضعیت حساب یک معامله‌گر در وضعیت At Risk باشد، نمی‌تواند به مقداری که در یک سررسید موقعیت باز دارد، در سررسید دیگری موقعیت معکوس داشته باشد.

جمع بندی

آفست مفهوم بسیار ساده ای دارد. اینکه ضررهای خود در یک معامله را با سود معامله دیگگری پوشش دهید.

ممکن است پای ضرر در میان نباشد و فقط نخواهید یک کار فیزیکی را مثل تحویل و انبار کردن یک کالا را انجام دهید. بنابراین آن را به همان شکل که خریده اید بفروشید. آفست کردن در بیزینس ها میتواند راهی برای رشد دادن یک محصول با استفاده از سود محصول دیگر باشد.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید ...