عرضه اولیه عمومی یا Initial Public Offering چیست؟
عرضه‌ی عمومی اولیه (IPO)، عرضه‌ی اوراق بهادار شرکت به عموم برای اولین بار و بدون سابقه قبلی قیمت‌گذاری است.
به زبان ساده، عرضه اولیه یعنی اینکه سهام یک شرکت قرار است برای اولین بار در بورس عرضه شود.
عناوین مطلب:
تحقیقات نشان می‌دهد که حوزه اصلی مطالعات در زمینه IPO ، ارزیابی کارآیی روش‌های مختلف قیمت‌گذاری و تخصیص سهام در عرضه‌های عمومی است.
روش‌های مختلفی وجود دارد که شرکت می‌تواند برای عرضه‌ی عمومی اوراق‌بهادار خود از آن استفاده کند. سه روش متداول، روش آمریکایی ثبت دفتری، عرضه‌ی عمومی به روش حراج و عرضه‌ی عمومی به‌قیمت ثابت است. انتخاب روش عرضه‌ی عمومی براساس مقررات و عرف هر کشور صورت می‌گیرد.
مطلب خواندنی:
8 کتاب برای افزایش دانش سرمایه‌گذاری در بورس
فرآیند ثبت دفتری
فرآیند عرضه‌ی عمومی اوراق بهادار با تقاضای یک شرکت برای عمومی شدن شروع میشود. معمولاً ناشر این فرآیند را با کمک پذیره‌نویس اصلی خود که شرکت تامین سرمایه است تدوین می‌کند.
همچنین پذیره‌نویس از یک مشاور حقوقی که اسناد را تنظیم و یک حسابرس برای حصول اطمینان از اینکه حساب‌های شرکت منطبق با استانداردهای حسابداری تهیه شده است، استفاده می‌کند.
در بسیاری موارد یک شرکت تبلیغاتی نیز به شرکت کمک می‌کند تا به سطحی از توزیع عمومی که در نظر دارد دست یابد. روابط تعریف شده و پذیرفته شده‌ای بین پذیره‌نویس، مشاور حقوقی و حسابرس شرکت وجود دارد. متعهد پذیره‌نویس و شرکت برای شروع، امیدنامه اولیه و بیانیه ثبت را به کمیسیون بورس اوراق‌بهادار تحویل می‌دهند.
این بیانیه شامل محدوده اولیه قیمت نیز است. کمیسیون بورس اوراق‌بهادار و انجمن ملی کارگزاران اوراق‌بهادار، امیدنامه اولیه و سایر مدارک تکمیلی را برای حصول اطمینان از صحت، رفع نواقص و عدم وجود اشتباه بررسی می‌کنند.
معمولاً عرضه‌ی عمومی اولیه اوراق‌بهادار، خیلی وسیع‌تر از حدی است که یک شرکت تامین سرمایه بتواند به‌تنهایی آن را انجام دهد.
بنابراین پذیره‌نویس اصلی با مجموعه‌ای از سایر پذیره‌نویسان تشکیل یک اتحادیه را می‌دهند. دو هدف برای این کار متصور است; اول اینکه اتحادیه مخاطره پذیره‌نویس را کاهش می‌دهد و دوم اینکه اتحادیه کمک می‌کند سهام بین سهام‌داران بیش‌تری توزیع شود.
هر کدام از بانک‌ها در اتحادیه، سهم مشخصی از سهامی که می‌توانند بفروشند را دریافت می‌کنند. اتحادیه قراردادی را با ناشر تنظیم می‌کند که مازاد سهام پذیره‌نویسی نشده را خریداری کند یا قرارداد فروش با حداکثر تلاش منعقد می‌کند که در آن صورت اتحادیه متعهد خرید مابقی سهام فروخته نشده است.
پذیره‌نویس برای دستیابی به درک بهتری از تقاضای موجود برای سهم، پیشنهادهای مشروطی از مشتریان جمع‌آوری می‌کند تا منحنی تقاضای موجود برای سهم را ترسیم کند که از آن برای کشف قیمت نیز استفاده می‌کند.
در این مرحله، خریداران آتی سهم هیچ تقاضای خریدی را به کارگزاران برای معامله ارایه نمی‌کنند تا زمانی که امیدنامه اولیه توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار ثبت شود. در آن زمان، پذیره‌نویس قیمت را تعیین می‌کند.
هدف از این کار، تعدیل انتظارات شرکت برای قیمت سهام با منفعت مورد انتظار سرمایه‌گذاران با پذیرش مخاطره عدم وجود سابقه قیمتی برای سهام شرکت است.
در مرحله بعدی، مدیریت شرکت و اتحادیه پذیره‌نویسان وارد تبلیغات و ارایه تصویری از شرکت برای سرمایه‌گذاران بالقوه می‌شوند. توانایی گروه مدیریتی شرکت در جلب نظر سرمایه‌گذاران یکی از عوامل اصلی موفق بودن عرضه‌ی عمومی است.
در پایان تبلیغات، ناشر می‌تواند امیدوار باشد که تقاضای کافی برای سهام در بازار وجود دارد. در این زمان ناشر شروع به تنظیم امیدنامه نهایی می‌کند. برای این کار، ناشر در مورد قیمت عرضه و چگونگی تخصیص سهام (سهمیه‌بندی یا فروش آزاد)
تصمیم‌گیری کرده و در نهایت امیدنامه نهایی برای ارایه به همه سرمایه‌گذاران بالقوه تهیه میشود و شامل قیمت واقعی هر سهم و تعداد سهام منتشره خواهد بود.
دو روز بعد از تهیه امیدنامه نهایی، عرضه‌ی عمومی شروع میشود و معمولاً این کار پس از بسته شدن بازار بورس اوراق‌بهادار صورت می‌گیرد. اعمال سفارشات برای معامله اوراق‌بهادار عرضه شده در ابتدای روز بعد امکان‌پذیر است. در این مرحله، اتحادیه وجوه پذیره‌نویسی را پس از کسر کارمزد به حساب بانکی شرکت واریز می‌کند.
فرآیند حراج همزمان IPO
برای عرضه‌ی عمومی اولیه اوراق‌بهادار از طریق حراج همزمان روش‌های مختلفی وجود دارد. مراحل اولیه عرضه‌ی عمومی به روش حراج همزمان بسیار شبیه مراحل نمونه ثبت دفتری است.
ناشر با همکاری پذیره‌نویس، مشاور حقوقی و حسابرس که در تنظیم امیدنامه اولیه نقش مهمی ایفاد می‌کند، یک گروه IPO با وظایف مشخص تشکیل می‌دهد. بعد از تشکیل گروه، امیدنامه اولیه تهیه میشود. در عرضه‌ی اولیه به روش حراج فقط یک
پذیره‌نویس وجود دارد که با سایر پذیره‌نویسان تشکیل یک اتحادیه الکترونیک را می‌دهند.
وقتی امیدنامه اولیه توسط کمیسیون بورس اوراق‌بهادار و انجمن ملی کارگزاران تایید شد، گروه IPO تبلیغات را شروع می‌کند. مانند روش سنتی ثبت دفتری، سرمایه‌گذاران بسیار متنوع بوده و بنابراین دسترسی به همه سرمایه‌گذاران بالقوه کار دشواری است.
برای حل این مشکل، کمیسیون بورس اوراق‌بهادار با صلاح و تغییر مقررات اجازه ارسال اطلاعیه اینترنتی را از سال ۱۹۹۷ داده است.
فرآیند حراج واقعی شامل پنج مرحله است: بررسی صلاحیت، انجام حراج، اتمام حراج، قیمت‌گذاری و تخصیص.
در مرحله تعیین صلاحیت، امیدنامه اولیه مطابق با قوانین و مقررات برای عموم تهیه میشود. تمام سرمایه‌گذاران علاقه‌مند از طریق بانک سرمایه‌گذار نسبت به دریافت کد خرید اقدام می‌کنند.
با داشتن کد خرید، سرمایه‌گذاران می‌توانند سفارش خرید خود را به پذیره‌نویس تعیین شده، ارایه کنند.حراج در روزی شروع میشود که در امیدنامه تعیین شده است. برای خرید سهم، سرمایه‌گذاران مبلغ و تعداد سهامی که تمایل دارند بخرند تعیین می‌کنند.
معمولاً درخواست‌های خرید می‌تواند به قیمت کم‌تر یا بیشتر از محدوده قیمت تعیین شده در امیدنامه اولیه و بیانیه ثبت هم تعیین شود. همچنین خریداران می‌توانند بیش از یک سفارش داشته باشند. سفارشات از طریق اینترنت توسط سرمایه‌گذاران برای پذیره‌نویس ارسال میشود. پذیره‌نویس می‌تواند درخواست‌های تلفنی یا فاکس را نیز قبول کند. خریداران اجازه دارند تا درخواست‌های خود را تا قبل از پایان حراج حذف کنند.
برای تعیین قیمت نهایی روش‌های مختلفی وجود دارد. در آمریکا راهکار خاصی برای تعیین قیمت نهایی عرضه وجود ندارد. روش حراج به‌طور مستقیم قیمت عرضه را تعیین نمی‌کند، مانند روش عرضه‌ی مشروط در نمونه ثبت دفتری، ناشر و پذیره‌نویس درخواست‌های خرید را ثبت و نمودار تقاضا را ترسیم می‌کنند.
برآیند قیمت‌گذاری بین شرکت‌ها متفاوت است. در حالت استاندارد عرضه‌ی عمومی به روش حراج، شرکت اوراق‌بهادارش را برای اولین‌بار از طریق پذیره‌نویسی منتشر و قیمت را با نظر خودش تعیین می‌کند و سهام این شرکت می‌تواند با صرف یا کسر فروخته شود.
کشف قیمت در عرضه‌های اولیه
کشف قیمت، به‌عنوان یک روش برای تعیین قیمت کالای خاص یا اوراق‌بهادار، بر مبنای عرضه و تقاضای اولیه در بازار تعریف میشود.در هر دو روش ثبت دفتری و عرضه‌ی عمومی به روش حراج، تعیین قیمت عرضه مرحله اصلی عرضه‌ی عمومی اوراق‌بهادار است که تاثیر بااهمیتی بر میزان موفقیت عملکرد IPO دارد.
موفقیت قیمت‌گذاری از طریق اندازه‌گیری بازده در روز اول، قابل ارزیابی است. هدف از کشف قیمت، تعیین قیمت عرضه به‌گونه‌ای است که ارزش اوراق‌بهادار منتشر شده توسط شرکت، ماکزیمم شود و هدف پذیره‌نویس، تعیین قیمت به روشی است که بازده سرمایه‌گذاران اولیه متناسب با مخاطره عدم وجود معامله قبلی این اوراق باشد.
همان‌گونه که قبلاً اشاره شد، در روش سنتی ناشر و پذیره‌نویس از طریق جمع‌آوری تقاضای بازار به‌وسیله جمع آوری درخواست‌ها از نهادهای مالی مختلف به یک درک مناسبی از بازار تقاضا دست می‌یابد. این درخواست‌ها شامل مبلغ ریالی و تعداد سهام مورد درخواست سرمایه‌گذاران بالقوه است.
با جمع‌آوری این اطلاعات پذیره‌نویس قادر خواهد بود تا قیمت‌های مختلف تقاضا را جمع‌آوری کرده و نمودار تقاضا را ترسیم کند. قیمت عرضه با روش مشخصی تعیین نمی‌شود و بیشتر به تفسیر متعهد پذیره‌نویس از تقاضای عمومی بستگی دارد ولی به‌طور کلی قیمت در جایی تعیین میشود که تقاضا بیشتر از عرضه باشد.
کشف قیمت در روش حراج نیز کاملاً مشابه روش ثبت دفتری است با این تفاوت که منحنی تقاضا شامل درخواست‌های تمامی سرمایه‌گذاران بالقوه است نه فقط سرمایه‌گذاران نهادی; قیمت و روش تخصیص نیز در امیدنامه درج شده است.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه میشود: