قرارداد هوشمند (smart contract) یک برنامه است که پس از تحقق معیارهایی خاص روی بلاک چین اجرا می‌شود.
قراردادهای هوشمند معمولاً برای خودکارسازی اجرای یک توافق استفاده می‌شوند تا طرفین بتوانند بلافاصله و بدون واسطه یا اتلاف وقت از تصمیم خود مطمئن شوند. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند می‌توانند یک گردش کار را به‌صورت خودکار انجام دهند؛ این گردش کار از زمانی شروع می‌شود که شرایط خاصی برآورده شود.
سه جزء متمایز از قراردادهای هوشمند
تمام قراردادهای هوشمند از سه جزء اصلی تشکیل شده‌اند:
- یک توافق قراردادی بین طرفین
- حاکمیت شرایط تعیین‌شده در اجرای تعهدات قرارداد
- پیاده‌سازی قرارداد
خطوط ساده کدنویسی «if/when…then» در یک بلاک چین به صورت کد نوشته می‌شوند تا قراردادهای هوشمند عمل کنند. هنگامی‌که شرایط ازپیش‌تعیین‌شده برآورده و تأیید شد، فعالیت‌ها توسط شبکه‌ای از رایانه‌ها انجام می‌شوند.
این فعالیت‌ها می‌تواند شامل انتقال پرداخت‌ها به طرفین مربوطه، ارسال هشدار، ثبت‌نام وسیله نقلیه یا صدور بلیط باشد. هنگامی‌که تراکنش کامل شد، بلاک چین به‌روز می‌شود. این تراکنش قابل‌تغییر نیست و نتایج فقط برای کسانی قابل مشاهده است که به آنها اجازه دسترسی داده شده است.
اتریوم پرکاربردترین بلاک چین قرارداد هوشمند برای اجرای این توافق‌نامه‌های خودکار است. قراردادهای هوشمند روی اتریوم اغلب با زبان برنامه‌نویسی تورینگ کامل سالیدیتی (Solidity) نوشته می‌شوند، سپس به بایت‌کدِ سطح پایینی که ماشین مجازی اتریوم می‌تواند اجرا کند، ترجمه (کامپایل) می‌شوند.
پولکادات یکی دیگر از اکوسیستم‌های قرارداد هوشمند است که توسط گَوین وود (Gavin Wood)، یکی از بنیان‌گذاران اتریوم ایجاد شد. وود پس از درک اینکه اتریوم هنوز تا رسیدن به پتانسیل خود به‌عنوان یک سیستم ایمن و مقیاس‌پذیر فاصله دارد، تصمیم گرفت شبکه بلاک چین خود را راه‌اندازی کند.
کاربردهای مالی مانند معامله‌گری، سرمایه‌گذاری، وام‌گیری و وام‌دهی نمونه‌هایی از موارد استفاده از قراردادهای هوشمند هستند. از قراردادهای هوشمند می‌توان در صنایع مختلف از جمله مراقبت‌های بهداشتی، بازی و املاک و همچنین برای ساخت کل ساختارهای یک شرکت دیجیتالی استفاده کرد.
اساس قراردادهای هوشمند دیفای چیست؟
دفتر کل توزیع‌شده و ارزهای دیجیتال دو فناوری زیربنایی برای ایجاد قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز هستند.
ابتدا، داده‌های موجود یعنی تراکنش‌ها باید به‌صورت ایمن ذخیره شوند تا یک دفتر کل دیجیتالی تشکیل شود. در این مرحله، رتبه‌بندی و محتوای کلی تراکنش‌ها باید حفظ شود. هر تراکنش در بلاک‌های مختلف یک بلاک چین که به‌صورت متوالی ادامه پیدا می‌کنند، دسته‌بندی می‌شود.
پول مجازی توسعه‌یافته و معامله‌شده روی پلتفرم‌های دیجیتال، مانند بیت کوین توسط بانک مرکزی اروپا به‌عنوان یک «ارز دیجیتال قانون‌گذاری‌نشده، غیرمتمرکز و دیجیتال» شناخته می‌شود. در دهه 1990، نوآوری‌هایی برای ایجاد یک ارز دیجیتال وجود داشت. با این حال، این تلاش‌ها باز هم به ایجاد یک کاستدی (مثل بانک مرکزی) برای پیگیری حساب‌های مالکیت پول ختم می‌شد.
امروزه، بلاک چین‌ها راه‌حلی فنی برای انتشار این دفتر کل ارائه کرده‌اند که گزارش تراکنش را در سرتاسر شبکه‌ای همتابه‌همتا منتشر و در عین حال یکپارچگی داده‌ها را حفظ می‌کند. به لطف این پیشرفت، بازارهای قانون‌گذاری‌نشده ارزهای دیجیتال اکنون در دسترس همگان قرار دارند.
مراحل چرخه عمر قراردادهای هوشمند
برخلاف چرخه حیات بلاک چین که با شناسایی یک مشکل شروع می‌شود و با بلاک چینی که مشکل را حل می‌کند، به پایان می‌رسد، یک قرارداد هوشمند روی بلاک چین مراحل مختلفی را طی می‌کند. این مراحل به شرح زیر دنبال می‌شوند:
ایجاد کردن
مذاکره و مرور قرارداد بخش مهمی از مرحله اول را تشکیل می‌دهد. طرفین درگیر باید در مورد شرایط مندرج در قرارداد به اتفاق نظر برسند. این کار بسیار شبیه به مذاکرات سنتی قراردادهای معمولی است که ما عادت داریم به صورت فیزیکی انجام دهیم، فقط به صورت دیجیتالی انجام و محافظت می‌شود.
همچنین، شرکت‌کنندگان در قرارداد باید یک کیف پول روی بلاک چین داشته باشند که برای تنظیم قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. زمانی که مفاد قرارداد نهایی شد، این داده‌ها باید تبدیل به کد شوند. به دلیل ماهیت سفارشی هر قرارداد هوشمند، گاهی اوقات کدنویسی دشوار می‌شود. بنابراین، اکثر توسعه‌دهندگان بلاک چین، ابزاری را برای آزمایش رفتار یک قرارداد هوشمند فراهم می‌کنند که رفتار واقعی مشابه را تقلید می‌کند.
این فرآیند معمولاً افزایش ارتباط بین طرفین معامله و برنامه‌نویس را تضمین می‌کند. با توافق متقابل شرایط پس از کدگذاری، قراردادهای هوشمند در شبکه بلاک چین بارگزاری و برگشت‌ناپذیر می‌شوند. اگر شرایط قرارداد نیاز به اصلاح مجدد داشته باشد، باید یک قرارداد جدید ایجاد شود.
فریز کردن
تراکنش‌های یک بلاک چین توسط مجموعه‌ای از رایانه‌های سرتاسر شبکه که نود نامیده می‌شوند، تأیید می‌شوند. این نودها چیزی نیستند جز ماینرهای بلاک چین که قدرت محاسباتی لازم را برای تضمین حاکمیت عادلانه قرارداد هوشمند فراهم می‌کنند. نودها مبلغ نسبتاً اندکی هم در ازای خدماتی که ارائه می‌دهند، دریافت می‌کنند. این چارچوب تضمین می‌کند که بلاک چین فقط دارای قراردادهای قانونی است و با ورودی‌های جعلی مسدود نمی‌شود.
در مرحله «فریزکردن»، داده‌های مربوط به قرارداد و رفتار شرکت‌کنندگان در دفتر کل برای عموم نمایش داده می‌شود. هر نوع انتقال وجه در این دوره مسدود می‌شود زیرا نودها به‌عنوان یک نهاد حاکم عمل و بررسی می‌کنند که آیا پیش‌شرط‌های اجرای قرارداد برآورده شده است یا خیر.
به‌عبارت ساده‌تر، در این مرحله دارایی‌ها فریز می‌شوند و قابل‌انتقال نیستند.
اجرا کردن
یکپارچگی قرارداد هوشمند توسط نودهای احراز هویت تأیید می‌شود و موتور ترجمه قرارداد (یا کامپایلر) کد را اجرا می‌کند. هنگامی‌که ورودی‌های یک طرف در قالب کوین یا همان کالایی که باید مبادله شود، دریافت می‌شوند، کامپایلر تراکنشی را ایجاد می‌کند که با معیارهای محقق‌شده آغاز می‌شود.
سپس داده‌های تراکنش جدید به بلاک چین اضافه می‌شوند و یک بار دیگر توسط نودهای حاکم تأیید می‌شوند تا مطابق با شرایط توافق‌شده در قرارداد تضمین و تأیید شوند. این فرآیند تأیید توسط «مکانیسم اجماع»، یعنی اثبات کار (که مبتنی بر قدرت محاسباتی ماینرها و نودهاست) یا اثبات سهام (که مبتنی بر تعهد ماینرها به بلاک چین است) کنترل می‌شود.
نهایی کردن
هنگامی‌که داده‌های تراکنش در دفتر کل توزیع‌شده بلاک چین نوشته شدند، مکانیسم اجماع تأیید می‌کند که دارایی‌های منتقل‌شده توسط طرف اول دریافت شده است و برای طرف گیرنده از حالت فریزبودن خارج می‌شود. این مسئله نشان‌دهنده تکمیل قرارداد هوشمند است که سپس بسته و ثبت می‌شود، یعنی نمی‌توان آن را تغییر داد یا دستکاری کرد؛ در این مرحله، قرارداد هوشمند «نهایی» شده است.
آیا قراردادهای هوشمند نابودشدنی هستند؟
بلاک چین اتریوم در صورت بروز مشکل به عملکرد خودتخریبی اجازه اجرا می‌دهد. برای توسعه‌دهندگان، این ویژگی یک شمشیر دولبه است، زیرا این عملکرد انتقال دارایی را امکان‌پذیر و وضعیت را اضطراری اعلام می‌کند. البته این ویژگی به مهاجمان سایبری هم اجازه می‌دهد به‌صورت غیرقانونی دارایی‌ها را منتقل کنند. این آسیب‌پذیری به پیچیدگی کدنویسی قراردادهای هوشمند مربوط می‌شود.
با این حال، هنگامی که چنین نواقصی کشف می‌شود، توسعه‌دهندگان پروتکل‌هایی ارتقاءیافته را برای اعمال اقدامات امنیتی تقویت‌شده اضافه می‌کنند. هنگامی‌که شکاف‌ها پر و مشکل برطرف شد، یک قرارداد جدید با استفاده از پروتکل‌های ارتقاءیافته ایجاد می‌شود.
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید: