اوراق گام (گواهی اعتبار مولد) چیست؟

اوراق گام از جدیدترین اوراقی است که در بازار سرمایه ایران ابداع شده است و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اوراق «گام» در واقع مخفف اوراق «گواهی اعتبار مولد» است.

این اوراق برای حمایت از تولید ابداع و منتشر شده است و می‌تواند توسط شرکت‌های کوچک و متوسط، برای تامین منابع مالی مورد نیاز برای خرید مواد اولیه یا هزینه‌های جاری و مصرفی شرکت مورد استفاده قرار گیرد.

کاربرد اوراق گام

شرکت‌ها همواره برای تامین مواد اولیه، هزینه‌های جاری و سرمایه‌گذاری، نیازمند منابع مالی هستند.

گاهی این منابع در اختیار خود شرکت است و از سود آن تامین می‌شود و گاهی از بیرون شرکت تامین مالی می‌شود.

اوراق گام برای شرکت‌هایی مناسب است که برای خرید مواد اولیه مورد نیاز برای تولید خود، به منابع مالی احتیاج دارند.

تا کنون برای چنین مسئله‌ای، شرکت‌ها به بانک‌ها مراجعه می‌کردند تا از آن‌ها وام دریافت کنند. اما حالا راه جدیدی برای این منظور ایجاد شده است.

شرکتی که برای تامین مواد اولیه مورد نیاز برای تولید خود به منابع مالی احتیاج دارد، به بانک عامل مراجعه می‌کند.

بانک مورد نظر، اوراق مورد نظر را در وجه شرکت فروشنده مواد اولیه منتشر می‌کند و شرکتی که به مواد اولیه نیاز داشت، می‌تواند کالای مورد نظر خود را خریداری کند.

بیشتر بخوانید: روش‌های تامین مالی شرکت‌ها در بازار بورس

معاملات اوراق گام

این اوراق دارای سررسید هستند و وظیفه پرداخت مبلغ اسمی آن در زمان سررسید برعهده بانک است. بنابراین شرکت فروشنده نگرانی خاصی از بابت نکول خریدار در پرداخت قیمت اسمی اوراق ندارد.

مبلغ اسمی اوراق‌گام در زمان انتشار هر برگه در فرابورس ایران تعیین می‌شود که برای هر برگه برابر با 100 هزار تومان است.

پس از انتشار برگه اوراق، کشف قیمت انجام می‌گیرد و سپس با کسر قیمت اسمی از ارزش هر برگه، خرید و فروش برگه با قیمت کسرشده انجام می‌شود.

اوراق گواهی اعتبار مولد با سررسید یک ساله منتشر می‌شوند.

دارنده اوراق می‌تواند تا زمان سررسید صبر کند و در تاریخ سررسید مبلغ مورد نظر را از بانک دریافت کند یا پیش از موعد، اوراق خود را در ازای مبلغ لازم برای خرید مواد اولیه به فروشنده دیگری تحویل دهد.

معاملات این اوراق در بازارهای فرابورس، بورس کالا و سامانه گام انجام می‌شود.

وجود بازار ثانویه برای این اوراق، باعث افزایش چشمگیر نقدشوندگی آن می‌شود و آن را به ابزاری کاربردی برای تامین مالی شرکت‌ها در خرید مواد اولیه تبدیل می‌کند.

بنگاه دارنده اوراق می‌تواند در سامانه گام، اوراق خود را برای تسویه هزینه خریداری مواد اولیه به بنگاه دیگری منتقل نماید.

همانطور که گفته شد امکان معامله این اوراق در فرابورس هم وجود دارد.

این اوراق در فرابورس با ارزش اسمی یک میلیون ریال صادر می‌شوند. بنگاه‌ها می‌توانند اوراق گام را به صورت بلوکی به بنگاه‌های دیگر منتقل کنند یا آن را در سامانه معاملاتی به فروش برسانند.

در بورس کالا هم می‌توان این اوراق را به جای پول نقد استفاده کرد. در این بازار، خریدار می‌تواند به جای پرداخت پول نقد برای خرید کالای مورد نیاز خود، این اوراق را به فروشنده منتقل کند.

لزوم داشتن کد بورسی

همانطور که گفته شد، بنگاه دارنده اوراق می‌تواند آن را در بازار به بنگاه دیگری منتقل کند یا با تنزیل آن، مبلغ اوراق را پیش از رسیدن موعد دریافت نماید.

برای این که بنگاه بتواند این کارها را انجام دهد، باید کد بورسی داشته باشد.

بنابراین بنگاه‌های فروشنده مواد اولیه که در ازای هزینه فروش محصولات خود اوراق دریافت می‌کنند، باید جهت دریافت کد بورسی برای معاملات ثانویه اوراق در بازار سرمایه اقدام کنند.

مراحل دریافت و انتشار اوراق گام

اوراق گواهی اعتبار مولد دارای سه رکن است: بانک، بنگاه متعهد و بنگاه متقاضی.

بنگاه متعهد همان بنگاهی است که برای خرید مواد اولیه به منابع مالی نیاز دارد و بنابراین به بانک مراجعه می‌کند و درخواست انتشار اوراق را می‌دهد.

بنگاه متقاضی همان فروشنده مواد اولیه است که در ازای مبلغ فروش محصولات خود، اوراق دریافت می‌کند.

برای دریافت این اوراق چند مرحله باید طی شود که در ادامه هر یک را توضیح می‌دهیم:

اعتبارسنجی بنگاه متعهد

در مرحله اول شرکت متعهد به بانک مراجعه می‌کند. هر شرکتی که برای تامین مواد اولیه مورد نیاز خود قصد دریافت اوراق گام را دارد، برای این کار به بانک مراجعه می‌کند تا درخواست انتشار اوراق را بدهد.

بانک یا موسسه اعتباری عامل، از سوی بانک مرکزی مجوز دارد و در صورت مراجعه شرکت‌ها می‌تواند اوراق را با تعهد بازپرداخت مبلغ اسمی در زمان سررسید منتشر کند.

پس از درخواست شرکت، بانک یا موسسه اعتباری مورد نظر، عملیات اعتبارسنجی شرکت درخواست‌کننده اوراق را انجام می‌دهد و سقف اوراق قابل دریافت آن را مشخص می‌کند.

سقف ضمانت اوراق‌گام هر ساله توسط بانک مرکزی تعیین شده و به بانک‌ها و موسسات اعتباری مختلف اعلام می‌گردد اما سقف اوراق قابل دریافت هر شرکت توسط بانک عامل اعتبارسنجی می‌شود.

سقف اعتباری هر بنگاه برابر با 120 درصد فروش سال آخر طبق صورت‌های مالی حسابرسی‌شده است که مانده تسهیلات مربوط به تامین مالی سرمایه در گردش شرکت و همچنین تعهدات مربوط به اوراق‌گام قبلی از آن کسر می‌شود.

بانک عامل انتشار اوراق سررسید را بر اساس زمان درج‌شده در فاکتوری که بنگاه متعهد از متقاضی دریافت کرده است مشخص می‌کند. این سررسید می‌تواند از یک ماه تا یک سال از زمان انتشار اوراق باشد.

توجه کنید که در صورت نکول بنگاه متعهد در ایفای تعهدات، آن شرکت از دریافت دوباره این اوراق محروم می‌شود.

معرفی بنگاه متقاضی به بانک عامل

در مرحله بعدی، بنگاه متعهد باید شرکت فروشنده مواد اولیه مورد نیاز خود یا همان متقاضی اوراق را به بانک عامل انتشار معرفی کند.

همانطور که گفته شد، شرکت متقاضی برای انجام معاملات ثانویه اوراق در بازار سرمایه به کد بورسی نیاز خواهد داشت.

درخواست صدور اوراق توسط بنگاه متقاضی

در این مرحله شرکت متقاضی اسناد دریافتی از بنگاه متعهد را به بانک تحویل می‌دهد و درخواست صدور اوراق گام در وجه خود را مطرح می‌کند تا واگذاری اوراق به بنگاه متقاضی انجام شود.

صدور اوراق

در مرحله آخر، طبق اعتبارسنجی انجام‌شده، اوراق گام مورد نظر به نام بانک منتشر می‌شود.

برخی نکات مهم

• اوراق‌گام تنها توسط بنگاه‌هایی که توسط بانک‌ها اعتبارسنجی و تایید شده‌اند قابل خرید و فروش هستند.
• هر شرکت حداکثر تا 70 درصد وثیقه‌های خود (املاک و دارایی‌های دیگر) می‌تواند درخواست انتشار اوراق کند.
• سود اوراق در سررسید بر اساس توافق بین متقاضی و متعهد تعیین می‌شود.
• حداقل 65 درصد اوراق گواهی اعتبار مولد صادرشده باید به بنگاه‌های کوچکی که کمتر از 100 نفر کارمند دارند اختصاص یابد و باقی‌مانده به بنگاه‌های بزرگ که بیش از 100 کارمند دارند تعلق می‌گیرد.

سوالات متداول

جمع‌بندی

اوراق گام یکی از ابزار مالی جدید بازار سرمایه ایران است که برای حمایت از تولید ابداع شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با استفاده از چنین ابزاری، بنگاهی که برای خرید مواد اولیه خود به منابع مالی نیاز دارد، می‌تواند نیاز خود را برطرف کند.

در عین حال، بنگاه فروشنده هم می‌تواند به‌راحتی این اوراق را در بازار ثانویه بفروشد یا در ازای خرید مواد اولیه از بنگاه دیگری، این اوراق را به بنگاه مورد نظر منتقل کند.