فرضیه بازار کارا (به انگلیسی Efficient Market Hypothesis یا EMH) یکی از دلایل اصلی برخی از سرمایه گذاران در انتخاب استراتژی‌های سرمایه گذاری غیرفعال است. این فرضیه به سرمایه گذاران کمک می‌کند در انتخاب صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) تصمیم گیری منطقی‌تری داشته باشند.
عناوین مطلب:
فرضیه بازار کار چیست؟
بر اساس فرضیه بازار کارا (Efficient Market Hypothesis)، تمام اطلاعات شناخته شده در مورد اوراق بهادار سرمایه گذاری، از جمله سهام، از قبل در قیمت آن اوراق بهادار لحاظ شده است. در صورتی که این گفته درست باشد، سرمایه گذاران فارغ از میزان تحلیلی که انجام می‌دهند، هیچ وقت نخواهند توانست دست بازار را بخوانند.
برای مثال، نشان دادن واکنش غیرعادی به اطلاعات غیرعادی کاملاً طبیعی است. اگر جمعیت ناگهان شروع به دویدن در یک جهت کرد، طبیعی است که شما نیز به آن سمت بدوید، حتی اگر دلیل منطقی برای این کار وجود نداشته باشد.
با توجه به تعداد زیاد خریداران و فروشندگان در بازار، اطلاعات و داده‌ها به سرعت در قیمت تأثیر می‌گذارند و تغییرات قیمت نشان دهنده این موضوع است. در نتیجه، این نظریه چنان استدلال می‌کند که سهام همیشه در قیمت بازار منصفانه معامله می‌شود.
پیروان فرضیه بازار کارا بر این باورند که اگر سهام همیشه با ارزش بازار منصفانه معامله شود، هیچ میزانی از تحلیل یا هیچ نوع استراتژی نمی‌تواند زمان ایده‌آل برای ورود به بازار را به دست بدهد.
به عبارت دیگر، سرمایه گذاری که از فرضیه بازار کارا پیروی می‌کند، نباید به دنبال خرید سهام ارزان (در قیمت‌های اشباع فروش) و انتظار برای فروش آن در قیمت‌های بالاتر باشد. همچنین، طبق این نظریه، چیزی به اسم سهام گران قیمت (در قیمت‌های اشباع خرید) وجود ندارد.
فرضیه بازار کار برای اولین بار توسط یوجین فاما، استاد دانشگاه شیکاگو و برنده جایزه نوبل که به عنوان پدر امور مالی مدرن شناخته می‌شود، بر سر زبان‌ها افتاد. در سال 1970، فاما اثر «بازارهای سرمایه کارا: مروری بر تئوری و کارهای تجربی» را منتشر کرد و در آن دیدگاه خود را از این نظریه ترسیم کرد.
سه نسخه از فرضیه بازار کارا
نظریه بازار کارا به سه شکل: ضعیف، نیمه قوی و قوی مطرح شده است.
در ادامه با دیدگاه پیروان هر کدام از این اشکال در مورد بازار آشنا می‌شوید:
شکل ضعیف فرضیه بازار کارا
اگرچه سرمایه گذارانی که از فرضیه بازار کارا پیروی می‌کنند معتقدند که قیمت‌های اوراق بهادار منعکس‌کننده تمام اطلاعات موجود در بازار عمومی است، اما کسانی که از شکل ضعیف این فرضیه پیروی می‌کنند تصور می‌کنند که قیمت‌ها ممکن است منعکس‌کننده اطلاعات جدیدی نباشند که هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته است.
آنها همچنین معتقدند که قیمت‌های گذشته بر قیمت‌های آینده تأثیر نمی‌گذارد، بلکه قیمت‌های اخیر تحت تأثیر اطلاعات جدید تغییر می‌کند. اگر اینطور باشد، می‌توان گفت که تحلیل تکنیکال یک تلاش بی‌نتیجه برای پیش بینی قیمت آتی است.
شکل ضعیف فرضیه بازار کارا، زمینه را برای تحلیلگر فاندامنتال با استعداد فراهم می‌کند تا بر اساس توانایی خود در پیش بینی اینکه چه اطلاعات جدیدی ممکن است بر قیمت‌ها تأثیر بگذارد، سهام‌هایی را انتخاب کند که در کوتاه‌مدت عملکرد بهتری دارند.
شکل نیمه قوی فرضیه بازار کارا
این نسخه از نظریه بازار کارا همان ادعاهای شکل ضعیف را دارد و شامل این فرض است که تمام اطلاعات عمومی جدید فوراً در قیمت بازار تأثیر می‌گذارد. به این ترتیب، نه از تحلیل فاندامنتال و نه تکنیکال نمی‌توان برای کسب سود بیشتر استفاده کرد.
شکل قوی فرضیه بازار کارا
پیروان نسخه قوی فرضیه بازار کارا معتقدند که تمام اطلاعات، اعم از عمومی و خصوصی، در قیمت فعلی اوراق بهادار لحاظ شده است. به این ترتیب، حتی اطلاعات داخلی نیز نمی‌تواند فرصتی برای بازدهی مازاد به سرمایه گذاران بدهد.
نظریه بازار کارا و استراتژی‌های سرمایه گذاری
طرفداران نظریه بازار کارا، حتی در شکل ضعیف آن، اغلب در صندوق‌های سهام شاخص یا ETFهای خاص سرمایه گذاری می‌کنند. دلیل آن این رویه این است که این صندوق‌ها به صورت غیرفعال مدیریت می‌شوند و مدیران آنها صرفاً تلاش می‌کنند به جای شکست دادن بازار با همراه شدن با آن کسب سود کنند.
سرمایه گذاران صندوق‌های سهام شاخص معمولاً از این ضرب المثل رایج همراهی می‌کنند: «اگر نمی‌توانید چیزی را شکست دهید، به آن بپیوندید.» آنها به جای تلاش برای شکست دادن بازار، در صندوق‌های سهام شاخصی سرمایه گذاری خواهند کرد که در اوراق بهادار مشابه شاخص معیار سرمایه گذاری می‌کند.
برخی از سرمایه گذاران همچنان تلاش خواهند کرد تا بازار را شکست دهند و معتقدند که حرکت قیمت سهام را می‌توان حداقل تا حدی پیش بینی کرد. به همین دلیل، نظریه بازار کارا با استراتژی معاملاتی روزانه همخوانی ندارد.
معامله‌گران روندها و الگوهای کوتاه مدت را تحلیل می‌کنند. سپس، آنها سعی می‌کنند بر اساس این الگوها بفهمند که چه زمانی باید خرید و فروش خود را انجام دهند. معامله‌گران روزانه شکل قوی نظریه بازار کارا را رد می‌کنند.
استدلال‌های موافق و مخالف فرضیه بازار کارا
سرمایه‌گذارانی که از فرضیه بازار کارا پیروی می‌کنند، به دلایل ذکر شده در بالا، تمایل دارند همچنان در گزینه‌های سرمایه گذاری غیرفعال، مانند صندوق‌های سهام شاخص و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) که شاخص‌های معیار را دنبال می‌کنند، سرمایه گذاری کنند.
با توجه به انواع استراتژی‌های سرمایه گذاری که افراد به کار می‌گیرند، بدیهی است که همه افراد فرضیه بازار کارا را به عنوان دستورالعملی مطمئن برای سرمایه‌گذاری هوشمندانه قبول نداشته باشند. در واقع، بازار سرمایه گذاری مملو از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و سایر صندوق‌هایی است که با هدف عملکرد بهتر از شاخص‌های معیار توسط به صورت فعال مدیریت می‌شوند.
در حمایت از سرمایه گذاری فعال
مدیران پرتفوی فعال بر این باورند که می‌توانند از مهارت و تجربه فردی خود – که اغلب با همکاری تیمی از تحلیلگران ماهر سهام همراه می‌شود – استفاده کنند تا از ناکارایی‌های بازار برای کسب سود بیشتر از شاخص‌های معیار نهایت بهره را ببرند.
شواهدی برای حمایت از دیدگاه‌های مدعیان هر دو طرف استدلال وجود دارد. گزارشMorningstar Active vs Passive Barometer هر شش ماه یک بار منتشر می‌شود که به سنجش عملکرد مدیران فعال در مقابل همتایان غیرفعال می‌پردازد. در تحلیل سال 2020 این گزارش از تقریباً 3500 صندوق استفاده شد که نشان داد تنها 49 درصد از صندوق‌هایی که مدیریت فعال داشتند نسبت به همتایان غیرفعال خود در سال عملکرد بهتری داشتند.
از سوی دیگر، نگاهی به دوره 10 ساله منتهی به 31 دسامبر 2020 تصویر متفاوتی را نشان می‌دهد، زیرا درصد مدیران فعالی که از استراتژی‌های غیرفعال مقایسه شده عملکرد بهتری داشتد بیشتر بود.
انواع کارایی در دنیای مالی
- کارایی اطلاعاتی
- کارایی تخصیصی
- کارایی عملیاتی
در ادامه به بررسی این سه مورد می‌پردازیم:
کارایی اطلاعاتی
وجود اطلاعات کافی در بازار و انعکاس سریع آن بر قیمت اوراق بهادار، ارتباط تنگاتنگی با کارایی بازار دارد. در بازار کارا، اطلاعاتی که در بازار پخش می‌شوند به سرعت بر قیمت تأثیر می‌گذارند. در چنین بازاری قیمت اوراق بهادار به ارزش ذاتی آن نزدیک است.
بازار کارا باید نسبت به اطلاعات جدید، حساس باشد. اگر اطلاعات جدیدی به اطلاع عموم برسد، قیمت‌ها متناسب با اطلاعات جدید تغییر خواهند کرد. کارایی اطلاعاتی خود به سه شکل ضعیف، نیمه قوی و قوی تقسیم می‌شود.
شکل ضعیف نشانگر گشت تصادفی بوده و هیچ کس نمی‌تواند با استفاده از پیگیری تاریخی قیمت‌ها، بازدهی غیرمعمول به دست آورد و به این ترتیب تحلیل تکنیکال در بازار سودمند نخواهد بود.
در شکل نیمه قوی، فرض می‌شود که قیمت‌ها در هر لحظه از زمان تمامی اطلاعات منتشره قابل دسترس را در خود منعکس می‌کنند و قیمت‌ها منعکس کننده تمامی اطلاعات گذشته و اطلاعات عمومی است، از این رو تحلیل بنیادی منجر به کسب سود غیرمعمول نخواهد شد.
در شکل قوی گفته می‌شود قیمت‌ها در هر زمان، تمامی اطلاعات گذشته، عمومی و خصوصی را منعکس می‌کنند و کاربرد آن چنین خواهد بود که مبادله بر اساس اطلاعات نهانی سود غیرمعمول ایجاد نخواهد کرد.
کارایی تخصیصی
یکی از عمده‌ترین پیامدهای کارایی بازار این است که از منابع موجود به بهترین حالت و به شکل بهینه و مطلوب بهره‌برداری می‌شود. یکی از وظایف مهم بازار سرمایه، باید تأمین مالی شرکت‌ها و نهادها باشد. بازارهایی دارای کارایی تخصیصی هستند که در آنها پروژه‌های سرمایه گذاری با بهره‌وری نهایی سرمایه، تأمین مالی می‌شوند.
تخصیص هنگامی بهینه است که بیشترین بخش سرمایه متوجه سودآورترین فعالیت شود.
کارایی عملیاتی
کارایی عملیاتی اشاره به تسهیل و سرعت مبادله در بازار دارد که از طریق آن بازارهای سرمایه امکان ملاقات خریداران و فروشندگان را ممکن می‌سازند. این نوع کارایی منجر به افزایش سرعت نقد شوندگی دارایی‌ها می‌شود.
بازاری از نظر عملیاتی کارا محسوب می‌شود که هزینه انجام مبادلات در آن در حداقل ممکن باشد.
ویژگی‌های بازار کارا
- قیمت اوراق بهادار در برابر اطلاعات جدید به صورتی سریع و دقیق واکنش نشان دهد.
- تغییر در بازده مورد انتظار بر اساس صرف ریسک و نرخ بهره متعلق به دوره‌های زمانی گذشته مورد توجه قرار می‌گیرد.
- تغییر در قیمت سهم براساس سایر رویدادهای تصادفی مورد بحث قرار می‌گیرد.
- هیچ قاعده داد و ستدی نمی‌تواند از طریق تجربیات شبیه‌سازی شده، بازده بهتری به دست آورد.
- سرمایه‌گذاران متخصص نمی‌توانند به صورت فردی یا گروهی به بازدهی‌های برتر یا بیشتر دست یابند.
آیا برخی از بازارها کارایی کمتری نسبت به بازارهای دیگر دارند؟
نگاهی عمیق‌تر به گزارش مورنینگ استار نشان می‌دهد که موفقیت مدیریت فعال یا غیرفعال بسته به نوع صندوق به طور قابل توجهی متفاوت است.
به عنوان مثال، مدیران فعال صندوق‌های املاک و مستغلات ایالات متحده در 62.5 درصد مواقع از صندوق‌های با مدیریت غیر فعال بهتر عمل کردند، اما با در نظر گرفتن کارمزدها، این رقم به 25 درصد کاهش می‌یابد.
سایر حوزه‌هایی که مدیریت فعال -بدون در نظر گرفتن کارمزدها- عملکرد بهتری نسبت به مدیریت غیر فعال دارد، شامل صندوق‌های اوراق قرضه با بازده بالا با 59.5 درصد و صندوق‌های بازارهای نوظهور متنوع با 58.3 درصد است. در نظر گرفتن کارمزد برای پورتفوهایی که به طور فعال مدیریت می‌شوند در بیشتر موارد باعث کاهش عملکرد کلی آنها می‌شود.
در سایر طبقات دارایی، مدیران غیر فعال به طور قابل توجهی از مدیران فعال بهتر عمل کردند. در ترکیب شرکت‌های بزرگ ایالات متحده، مدیران فعال تنها 17.2 درصد از مواقع عملکرد بهتری داشتند و این درصد پس از پرداخت کارمزدها به 4.1 درصد کاهش یافت.
به نظر می‌رسد این نتایج نشان می‌دهد که برخی از بازارها کارایی کمتری نسبت به سایرین دارند. برای مثال، نقدینگی در بازارهای نوظهور ممکن است همچون شفافیت کم باشد. در چنین بازارهایی عدم اطمینان سیاسی و اقتصادی بیشتر است و پیچیدگی‌های حقوقی و عدم حمایت از سرمایه گذار نیز می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
این عوامل با هم ترکیب می‌شوند و ناکارایی‌های قابل توجهی را ایجاد می‌کنند که مدیران پورتفوی آگاه می‌تواند از آنها برای کسب سود بیشتر استفاده کند.
از سوی دیگر، سهام با ارزش بازار زیاد و متوسط در کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده بسیار زیاد مورد معامله قرار می‌گیرند و اطلاعات به سرعت در قیمت سهام منعکس می‌شود. در این بازارها کارایی بالا است و همان‌طور که در نتایج مورنینگ استار نشان داده شده است، مدیران فعال چندان موفق نیستند.
سخن پایانی
اگر فکر می‌کنید که نمی‌توانید بازار سهام را پیش بینی کنید، شما هم به احتمال زیاد از حامیان نظریه بازار کارا هستید. اما معامله‌گران کوتاه‌مدت ممکن است دیدگاه‌های مطرح شده توسط نظریه بازار کارا را رد کنند، زیرا آنها معتقدند که می‌توانند تغییرات قیمت سهام را با استفاده از تحلیل تکنیکال یا فاندامنتال پیش بینی کنند.
برای اکثر سرمایه گذاران داشتن یک استراتژی بلندمدت خرید و نگهداری غیرفعال سهام کفایت می‌کند. بازارهای سرمایه عمدتاً غیر قابل پیش بینی بوده و شامل افت و خیزهای تصادفی متوالی هستند.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: