شرکت که در واقع واژه‌ای مرتبط با شراکت است نشان‌دهنده توافقی در چارچوب قانون میان حداقل 2 نفر و بیشتر برای تشکیل سازمان و مجموعه‌ای برای انجام خدمات تجاری یا خدماتی است.
تفاوت شرکت با توافق‌های شفاهی یا کتبی در آن است که با تنظیم اساس‌نامه شرکت، حد و حدود بسیار دقیقی برای مواردی مانند تقسیم میزان سود، نحوه رأی‌گیری، نحوه تصمیم‌گیری، تقسیم سود ناشی از شرکت، جبران خسارات، نحوه تقسیم سهام و … مشخص می‌شود.
دلیل تقسیم‌بندی‌هایی که برای شرکت‌های مختلف نیز انجام می‌شود، این است که تمامی مؤلفه‌های عملکردی شرکت برای مشتریان و یا علاقه‌مندان به شراکت روشن باشد. تقسیم‌بندی شرکت ممکن است در کشور‌های مختلف با توجه به نظام اقتصادی و قوانین تجاری متفاوت باشد.
عناوین مطلب:
مطابق عملکرد‌های لازم در هر کشوری، سیستم قانون‌گذاری آن کشور سعی می‌کند شرکت‌ها را در دسته‌های بخصوصی جای بدهد تا شرکت‌ها بسته به کارایی، نحوه مدیریت و سایر مؤلفه‌هایی که دارند بتوانند در محدوده تعیین شده تعریف‌پذیر باشند.
مطابق قوانین کشور ما، شرکت‌های تجاری به صورت کلی به 8 دسته کلی تقسیم می‌شوند. ممکن است بتوان تقسیم‌بندی‌های غیررسمی دیگری نیز برای شرکت‌های داخلی متصور شد اما از لحاظ قانونی شرکت‌های داخلی در یکی از این دسته‌ها قرار می‌گیرند.
انواع شرکت‌های تجاری در ایران
انواع شرکت‌های تجاری به 8 دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- شرکت‌های تجاری سهامی عام
- شرکت‌های تجاری سهامی خاص
- شرکت‌های تجاری تضامنی
- شرکت‌های تجاری با مسئولیت محدود
- شرکت‌های تجاری نسبی
- شرکت‌های تجاری مختلط سهامی
- شرکت‌های تجاری مختلط غیر سهامی
- شرکت‌های تجاری تعاونی
بیشتر بخوانید: تفاوت شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص چیست؟
در ادامه تمامی مشخصات این شرکت‌ها را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
1. شرکت‌های تجاری سهامی عام
شرکت‌های سهامی عام دسته‌ای از شرکت‌ها هستند که بیش از نصف سرمایه آن‌ها با فروش سهام به مردم و خریداران تأمین می‌شود.
در این حالت کمتر از نصف کل سهام (49% یا کمتر) در تملک سهامداران عمده قرار داشته و سهامداران خرد بیش از نصف بیشتر سهام را در اختیار دارند.
شرکت‌های سهامی عام را می‌توان از نام آن‌ها تشخیص داد چرا که در تمامی بیانیه‌ها، اخبار و نامه‌نگاری‌های رسمی که در مورد شرکت انجام می‌شود، باید قبل از نام شرکت عبارت «شرکت سهامی عام» قید شود.
2. شرکت‌های تجاری سهامی خاص
شرکت‌های سهامی خاص به‌گونه‌ای از شرکت‌ها اطلاق می‌شود که سرمایه اولیه آن‌ها تمام و کمال توسط چند شخص و شریک تأمین شده است.
همچنین سهام این شرکت‌ها برای خریداری در دسترس عموم قرار نمی‌گیرد مگر این که در صورت لزوم قسمتی از سهام با تنظیم اساس‌نامه و قراردادی به فرد خاصی انتقال یابد. تعداد شرکا بسته به سرمایه اولیه می‌تواند متفاوت باشد و تمامی سهام شرکت در اختیار سهامداران و صاحبان شرکت خواهد بود.
مشابه شرکت‌های سهامی عام در صورتی که متن و بیانه‌ای رسمی در مورد شرکت‌های سهامی خاص تنظیم و منتشر شود، باید قبل از نام شرکت عبارت «شرکت سهامی خاص» درج شود.
بیشتر بخوانید: ضوابط پذیرش شرکت‌ها
3. شرکت‌های تجاری تضامنی
در شرکت‌های تضامنی همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، هیئت مدیره همانند ضامنی برای دارایی‌های سپرده‌گذاری شده در این شرکت‌ها عمل می‌کنند.
پس از درج شدن نام شرکا و سهامداران اصلی شرکت در درج نامه، این افراد موظف هستند در صورتی که خسارات یا بدهی‌ها با سود ناشی از شرکت قابل جبران نباشد شخصاً نسبت به تأدیه آن‌ها اقدام کنند.
در صورتی که شرکت به طور کامل منحل شود، تمامی سهامداران باید در مقابل اشخاص حقیقی و حقوقی پاسخگو باشند.
هرگونه قرارداد شخصی مابین سهامداران شرکت‌های تضامنی مبنی بر نحوه تأدیه قروض فاقد اعتبار قانونی خواهد بود. همانند شرکت‌های سهامی، ذکر عبارت «تضامنی» و نام حداقل یکی یا همه شرکا در نام شرکت الزامی است. در صورتی که نام تمامی شرکا اشاره نشود، عباراتی مانند «و شرکا» یا «و برادران» کفایت خواهد کرد.
4. شرکت‌های تجاری با مسئولیت محدود
در شرکت‌های با مسئولیت محدود، مسئولیت هر کدام از شرکا به اندازه سرمایه آن‌ها از شرکت خواهد بود؛ بدین صورت که سرمایه‌داران عمده، مسئولیت سنگین‌تری نیز به دوش خواهند داشت. در صورت انحلال شرکت‌های با مسئولیت محدود، تأدیه قروض اشخاص ثالث تنها از طریق خود شرکت خواهد بود و صاحبان شرکت مسئولیتی در این باره ندارند.
در این شرکت‌ها ذکر عبارت «با مسئولیت محدود» قبل از نام شرکت الزامی است و در صورتی که این عبارت ذکر نشده باشد، حکم قانون در قبال آن‌ها همانند شرکت‌های تضامنی خواهد بود. چنان چه نام هر یک از شرکا کنار نام شرکت اشاره شده باشد، قانونا آن شریک حکم یک شریک تضامنی را در مقابل اشخاص ثالث حقیقی یا حقوقی خواهد داشت.
5. شرکت‌های تجاری نسبی
شرکت‌های تجاری نسبی، ترکیبی از شرکت‌های تضامنی و با مسئولیت محدود هستند.
بر خلاف شرکت‌های تضامنی، هر کدام از سهامداران به اندازه سرمایه اولیه خود در قبال اشخاص ثالث مسئول هستند و بر خلاف شرکت‌های با مسئولیت محدود، افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند خسارات و قرض‌های خود را از صاحبان شرکت درخواست کنند.
درخواست برای بازپرداخت خسارات یا قرض از سهامداران تنها زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که شرکت به طور کامل منحل شده باشد. در این حالت هرکدام از افراد بسته به سرمایه خود در شرکت مانند یک شریک تضامنی هستند. ذکر عبارت «نسبی» قبل از نام شرکت و نام حداقل یکی از شرکا الزامی خواهد بود.
6. شرکت‌های تجاری مختلط سهامی
در حالتی که یک شرکت از یک عده شرکای سهامی و یک یا چند نفر شریک تضامنی تشکیل شده باشد، شرکت مختلط سهامی گفته می‌شود.
در این حالت دارایی شرکای سهامی، به صورت قطعه‌هایی هم قیمت از ارزش شرکت خواهد بود در حالی که سرمایه شرکای تضامنی به صورت سهام در نیامده است.
در این حالت شرکای تضامنی در مقابل تمامی قرض‌هایی که مازاد بر ارزش کل شرکت است مسئول هستند و در صورتی که تعداد آن‌ها بیش از یک نفر باشد، تمامی قوانین شرکت‌های تضامنی در ارتباطات بین این شرکا قابل اعمال است.
در ذکر نام شرکت باید عبارت «مختلط» درج شده و نام حداقل یکی از شرکای تضامنی (و نه سهامی) اشاره شده باشد.
بیشتر بخوانید: 4 روش برای ارزش گذاری سهام شرکت‌ها در ایران
7. شرکت‌های تجاری مختلط غیر سهامی
در شرکت‌های تجاری غیر سهامی، یک یا چند شریک تضامنی به منظور تزریق بودجه یا تقسیم سرمایه، با چند شریک با مسئولیت محدود همکاری می‌کنند.
در این حالت شرکای تضامنی مسئول بازپرداخت و تأدیه قروض مازاد بر ارزش شرکت خواهند بود و وظایف شرکای با مسئولیت محدود، در حد میزان سرمایه آن‌ها در شرکت است.
8. شرکت‌های تعاونی
تقریباً تا به اینجا تمامی شرکت‌هایی که از آن‌ها نام بردیم کار خود را به منظور تولید و برای رسیدن به سود آغاز می‌کنند اما شرکت‌های تعاونی به منظور بهبود وضعیت اقتصادی و برای کمک به شرکای خاص آن‌ها پایه‌گذاری می‌شوند.
البته شرکت‌های تعاونی به صورت جانبی سوددهی نیز دارند اما هدف اصلی آن‌ها کمک به اقشار ضعیف جامعه در شرایط نابسامان اقتصادی است. این شرکت‌ها برای اقشار خاصی سعی در تولید مایحتاج زندگی و توزیع محصولات باکیفیت برای ارتقای سطح سلامت و رفاه در جامعه دارند. از تعاونی‌هایی برای پخش کود و بذر برای کشاورزان تا تعاونی‌های کاریابی و پخش محصولات بهداشتی.
شرکت‌های تعاونی خود ماهیتی سهامی دارند و مطابق قانون نهاد‌های دولتی می‌توانند با تسهیلاتی که صورت گرفته به افزایش سرمایه این شرکت‌ها اقدام کنند.
جمع‌بندی
شرکت‌های تجاری مختلف اگرچه در نهایت به قصد سود و تولید کالا یا ارائه خدمات پایه‌گذاری می‌شوند اما از آنجایی که نحوه عملکرد، گستردگی و متود مدیریتی آن‌ها متفاوت است در نهایت با ساختار‌های متفاوتی از آب در می‌آیند.
شناخت ساختار‌های مختلف شرکت‌های تجاری به ما کمک می‌کند با نحوه کار، تقسیم قدرت و تقسیم سود در آن‌ها بهتر آشنا شده و در صورتی که سعی در سرمایه‌گذاری یا شراکت در یکی از این شرکت‌ها داریم، با افق دید بهتری دست به انتخاب بزنیم.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: