4 روش برای ارزش گذاری سهام شرکت‌ها در ایران

ارزش‌گذاری (Valuation) به فرایند تعیین ارزش فعلی (Present value) یک دارایی، شرکت یا کسب و کار گفته می‌شود.

ارزش فعلی دارایی یا شرکت می‌تواند بر اساس روش به کار گرفته شده، برابر با ارزش ذاتی (Intrinsic value)، ارزش منصفانه (Fair value)، ارزش بازار (Market value) یا ارزش اقتصادی (Economic value) آن باشد.

در یک کلام، ارزش‌گذاری برای پاسخ به این سال است که «دارایی یا شرکت چقدر می‌ارزد؟»

برای ارزش‌ گذاری سهام شرکت‌ها باید پتانسیل کسب درآمد، هزینه صرف شده، ارزش بازار و موارد مشابه دیگر مربوط به آن شرکت را بررسی کرد.

همچنین معیارهایی مانند پتانسیل رشد و توسعه، مدت زمان حضور در بازار، توانمندی مدیریت شرکت، میزان درآمد فعلی و آتی و … انجام می‌شود.

نحوه ارزش‌ گذاری سهام شرکت‌ها در بازار بورس

بهترین راه برای ارزش‌ گذاری سهام، شناخت شرکت مورد نظر است و برای این کار، باید صنعت مربوطه را شناخت و سپس جایگاه شرکت در آن صنعت را مورد برررسی قرار داد.

در مرحله بعد، باید عملکرد آتی شرکت که به دو بخش پیش‌بینی اقتصادی و پیش‌بینی مالی تقسیم می‌شود، به دقت پیش‌بینی شود.

در پیش‌بینی‌های اقتصادی، متغیرهای کلانی چون نرخ ارز، تورم، رشد اقتصادی و نرخ بهره تاثیرگذار هستند که برای همه صنایع اثرگذار هستند و با توجه به اینکه برای چه شرکتی ارزش‌گذاری انجام می‌شود، نرخ جهانی کالاها در نظر گرفته شده و پیش‌بینی از عملکرد و وضعیت آتی آن‌ها انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: اقتصاد چگونه شکل می‌گیرد و چطور رشد می‌کند؟

در پیش‌بینی مالی هم صورت‌های مالی شرکت به طور دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد و با توجه به پیش‌بینی‌های اقتصادی انجام شده، پیش‌بینی از میزان تولید شرکت در دوره‌های آتی، میزان فروش، نرخ فروش و هزینه‌ها به دست می‌آید.

مرحله بعدی در بحث مربوط به ارزش‌ گذاری سهام باید یک مدل ارزش‌گذاری بر اساس سه معیار انتخاب شود؛ برای چه شرکتی ارزش‌گذاری انجام می‌شود؟ آیا ارزش‌گذاری از دید سهامدار خرد است یا عمده و اینکه آیا داده‌هایی که برای مدل نیاز است، در دسترس است یا خیر؟

با توجه به سه مولفه فوق، مدل ارزش‌گذاری انتخاب و بعد از آن، ارزش شرکت و به تبع آن ارزش سهام شرکت محاسبه می‌شود.

بیشتر بخوانید: مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای چگونه است؟

روش‌های ارزش‌ گذاری سهام شرکت‌ها

جهت ارزش گذاری سهام شرکت‌ها و دارایی‌ها، می‌توان از مدل‌های ارزش‌گذاری زیر استفاده کرد:

1. ارزیابی بر اساس دارایی‌های شرکت
2. ارزیابی بر اساس دیدگاه سودآوری شرکت
3. ارزیابی بر اساس جریان‌های نقدی تنزیلی
4. ارزیابی بر اساس معیارهای مقایسه‌ای

1. ارزش‌ گذاری سهام بر اساس دارایی‌های شرکت

با توجه به اینکه دارایی‌های شرکت به روش‌های مختلف از جمله بهای تمام شده، ارزش دفتری و ارزش روز (تجدید ارزیابی شده) ارزیابی می‌شود، برای سهام نیز ارزش‌های متفاوتی ایجاد خواهد شد که در ادامه به انواع روش‌های ارزش‌ گذاری سهام بر اساس دارایی‌های شرکت می‌پردازیم:

بیشتر بخوانید: ارزش دفتری، ارزش اسمی و ارزش بازاری سهم چیست؟

الف) ارزش اسمی هر سهم (Par Value)

ارزشی است که در زمان تأسیس شرکت برای اوراق سهام منتشر شده تعیین می‌شود. این ارزش، در حقیقت واقعی نبوده و قیمتی است که در اساسنامه شرکت نیز درج می‌شود.

ضمناً ارزش اسمی هر سهم شرکت از تقسیم سرمایه آن شرکت بر تعداد سهام به دست می‌‌آید. در رابطه با ارزش اسمی توجه به نکات زیر خالی از لطف نیست:

1. ارزش اسمی سهام با ارزش بازار متفاوت است و هیچ ارتباطی به ‌هم ندارد. زیرا ممکن است سهام یک شرکت چندین برابر ارزش اسمی خود، در بازار بورس یا فرابورس معامله شود.
2. برای آن دسته از شرکت‌ها که قصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات دریافت شده دارند، لازم است قیمت هر سهم عادی آن‌ها بالاتر از ارزش اسمی قرار بگیرد.
3. بین ارزش اسمی در اوراق مشارکت و اوراق قرضه با ارزش اسمی سهام عادی تفاوت وجود دارد.

ب) ارزش دفتری (Book Value)

ارزش دفتری هر سهم از تقسیم مجموع حقوق صاحبان سهام بر تعداد سهام منتشره به دست می‌آید.

با توجه به اینکه در ابتدای تأسیس هر شرکت، حقوق صاحبان سهام تنها از رقم سرمایه تشکیل شده است بنابراین رقم اسمی هر سهم با ارزش دفتری هر سهم برابر خواهد بود.

اما با گذشت زمان با توجه به اینکه عملکرد شرکت منجر به ایجاد سود یا زیان انباشته و همچنین اندوخته قانونی و سایر اندوخته‌های دیگر خواهد شد بنابراین بعد از گذشت حداقل یک سال از فعالیت شرکت، حقوق صاحبان سهام علاوه بر مبلغ سرمایه از سود (زیان) انباشته و اندوخته‌ها و … تشکیل می‌شود.

برای محاسبه ارزش دفتری هر سهم کافی است جمع حقوق صاحبان سهام را بر تعداد سهام منتشر شده شرکت تقسیم کنید، ضمناً توجه به این نکته ضروری است که در شرایط تورمی، ارزش دفتری هر سهم، نمی‌تواند اطلاعات دقیقی از ارزش واقعی آن به ما دهد.

پ) ارزش سهام بر مبنای خالص ارزش دارایی‌ها (Net Asset Value)

ارزش سهام بر مبنای خالص ارزش دارایی‌ها یا NAV، که از تقسیم ارزش روز دارایی‌ها پس از کسر بدهی‌ها و سهام ممتاز بر تعداد سهام عادی به دست می‌آید، یکی از معتبرترین روش‌های ارزش‌ گذاری سهام بر اساس دارایی‌ها محسوب می‌شود.

ت) ارزش انحلال سهام (Liquidation Value)

این روش ارزش‌گذاری زمانی مناسب است که شرکت در حال انحلال است.

شرکت در زمان انحلال تمام دارایی‌های خود را به فروش می‌رساند و از محل منابع حاصل شده تمامی بدهی‌های خود را پرداخت می‌کند. از تقسیم مازاد منابع حاصل از فروش دارایی‌ها و تسویه بدهی‌ها و تمامی هزینه‌های انحلال، بر تعداد سهام عادی، ارزش انحلال شرکت محاسبه خواهد شد.

ث) ارزش جایگزینی (Replacement Value)

به ارزش یک ورقه ‌بهادار شرکت با این فرض که قصد ایجاد شرکت موردنظر را در تاریخ محاسبه داشته باشیم، ارزش جایگزینی می‌گویند.

به عبارت دیگر، این ارزش بیان‌گر مخارجی است که باید برای خرید یا ساخت یک ‌قلم موجودی کاملاً مشابه با دارایی فعلی، متحمل شویم. در واقع این مبلغ هزینه‌ای است که برای کسب همان میزان از سهم شرکت پرداخت می‌شود.

ج) ارزش بازار سهام (Market Capitalization)

به قیمتی که از طریق مکانیسم عرضه و تقاضا در بازار حاصل می‌شود، ارزش بازار سهام می‌گویند.

2. ارزش‌گذاری بر اساس سودآوری شرکت

بر اساس دیدگاه سودآوری، ارزش سهام بر مبنای هرگونه منافع آتی حاصل از عملکرد شرکت تعیین می‌شود.

یکی از روش‌های معمول برای تعیین قیمت سهام یک شرکت بورسی، قیمت گذاری بر اساس میزان سودآوری شرکت است که از 2 راه محاسبه می‌شود: 

• ارزش ذاتی سهام
• قیمت گذاری بر اساس P/E

در ادامه درباره هر 2 روش توضیح داده خواهد شد:

ارزش ذاتی سهام

ارزش ذاتی یک سهم نمایان‌گر ارزش واقعی آن سهم است.

در بعضی مواقع قیمت معاملاتی سهام یک شرکت افزایش می‌یابد و این افزایش قیمت می‌تواند بدون هیچ دلیلی یا بر اساس بازی‌های سهامداران در آن سهم اتفاق افتاده باشد؛ برای اینکه قیمت واقعی یک سهم را به دست بیاوریم می‌توانیم با محاسبه ارزش ذاتی یک سهم ارزش واقعی سهم شرکت را به دست آوریم و ارزش خرید آن سهم را ارزیابی کنیم.

ارزش ذاتی سهام بر اساس دارایی‌های شرکت و میزان فعالیت‌های شرکت به دست می‌آید. ارزش امروز نقدینگی سهام یک شرکت نقش به سزایی در تعیین ارزش ذاتی سهام شرکت دارد.

درواقع سود آتی شرکت یکی از مهم‌ترین عوامل در قیمت گذاری سهام بر اساس ارزش ذاتی سهام است.

بیشتر بخوانید: ارزش خالص (Net Worth) چیست؟ + 3 راهکار برای افزایش آن

قیمت گذاری بر اساس P/E

استفاده از نسبت P/E، دومین روش متداول در قیمت گذاری سهام یک شرکت بورسی محسوب می‌شود.

در این روش ارزش گذاری، قیمت یک سهم تقسیم بر پیش‌بینی سود سهام خواهد شد.

برای درک بهتر ارزش‌ گذاری سهام بر اساس P/E به مثال زیر توجه کنید:

 تصور کنید که سود بانکی 20% است؛ به این معناست که دوره بازگشت سرمایه‌گذاری در بانک 5 سال است. یعنی بعد از گذشت 5 سال، سرمایه گذاری با سودهای به دست آمده سودی برابر با اصل سرمایه خود کسب می‌کند.

با توجه به این موضوع P/E مورد انتظار بازار 5 است. حال اگر سود بانکی و سود بدون ریسک کاهش یابد در طرف مقابل p/e بازار رشد خواهد کرد، زیرا انتظار زمان بازگشت سرمایه بیشتر می‌شود.

به این صورت چنانچه شرکتی EPS خود را 100 تومان اعلام کند، با فرض P/E=5 قیمت تعادلی این سهم برابراست با:

P/100=5 → P=500

بیشتر بخوانید: محاسبه P/E سهام با روش TTM (براساس گذشته)

معایب قیمت گذاری بر اساس P/E

درست است که قیمت گذاری بر اساس نسبت P/E بسیار متداول است اما این روش معایبی هم دارد که در قیمت گذاری سهام تأثیر بسیار زیادی خواهد داشت.

در قیمت گذاری بر اساس P/E باید تنها سود عملیاتی شرکت در محاسبات لحاظ شود و بخش غیرعملیاتی آن نادیده گرفته شود. یعنی میزان سود غیرعملیاتی موجود در EPS شرکت، مربوط به فروش دارایی‌ها و سود تکرار نشدنی است، پس باید از محاسبه حذف شود.

بیشتر بخوانید: یک نکته مهم در ارزش‌گذاری سهام با نسبت P/E

3. ارزیابی بر اساس جریان‌های نقدی تنزیل شده (Discounted Cash Flow)

روش ارزیابی بر اساس جریان‌های نقد تنزیل‌ شده یا DCF یکی از مدل‌های قیمت‌گذاری سهام و ارزش‌گذاری شرکت‌ها است. در این روش، سهام شرکت بر اساس تنزیل جریانات نقدی مبتنی بر همه جریانات نقدی آتی شرکت قیمت‌گذاری می‌شود.

بدین ترتیب، ابتدا جریان‌های نقدی آتی شرکت برآورده می‌شود، سپس ارزش امروز آن محاسبه می‌شود. زیرا تأثیر تورم بر جریانات نقدی آینده از جمله دارایی‌ها و کاهش ارزش زمانی پول باید دیده شود.

از آن جایی که هزینه سرمایه نرخی است که جهت تنزیل جریانات نقدی آتی به ارزش فعلی استفاده می‌شود، در صورت بالاتر بودن ارزش به دست آمده از هزینه سرمایه، سرمایه‌گذاری بهینه بوده و در غیر این صورت از سرمایه‌گذاری باید جلوگیری کرد.

این روش، شامل 10 تکنیک ارزش‌گذاری است که عبارت‌اند از:

1. تنزیل جریان‌های نقدی آزاد با استفاده از میانگین موزون هزینه سرمایه
2. جریان‌های نقدی حقوق صاحبان سهام که با استفاده از نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران تنزیل می‌شود.
3. جریان‌های نقدی سرمایه که با استفاده از میانگین موزون هزینه سرمایه قبل از مالیات تنزیل می‌شود.
4. ارزش فعلی تعدیل شده
5. جریان‌های نقدی آزاد شرکت که توسط ریسک تعدیل شده است و با استفاده از نرخ بازدهی مورد انتظار دارایی‌ها تنزیل می‌شود.
6. جریان‌های نقدی حقوق صاحبان سهام شرکت که توسط ریسک تعدیل شده است و با استفاده از نرخ بازدهی مورد انتظار دارایی‌ها تنزیل می‌شود.
7. سود اقتصادی که با استفاده از نرخ بازده مورد انتظار سهامداران تنزیل می‌شود.
8. ارزش افزوده اقتصادی که بر اساس میانگین موزون هزینه سرمایه تنزیل می‌شود.
9. جریان‌های نقدی آزاد که توسط نرخ بهره بدون ریسک تعدیل شده است و با استفاده از نرخ بهره بدون ریسک تنزیل می‌شود.
10. جریان‌های نقدی حقوق صاحبان سهام که توسط نرخ بهره بدون ریسک تعدیل شده و با استفاده از نرخ بهره بدون ریسک تنزیل شده است.

4. ارزیابی بر اساس معیارهای مقایسه‌ای

در مدل ارزیابی بر اساس معیارهای مقایسه‌ای، برای قیمت‌گذاری سهام از ضرایب استفاده می‌شود.

این ضرایب بسته به صنعتی که شرکت در آن حوزه فعالیت می‌کند متفاوت است. ضریب قیمتی از تقسیم ارزش بازار سهام بر کمیت بنیادی ارزش شرکت به دست می‌آید و ضریب بنگاهی از تقسیم ارزش بازار بنگاه بر معیاری بنیادین از ارزش شرکت کسب می‌شود.

در این روش ابتدا شرکت‌های مشابه با شرکت مورد نظر مقایسه شده و ارزش بازار هر کدام محاسبه می‌شود. سپس ضرایب مورد نظر به حاصل شده و با کمک یک شاخص کلیدی مانند میانگین یا میانه، استانداردسازی می‌شود.

در این مدل، دو روش برای ارزش‌گذاری به طور معمول استفاده می‌شود:

• استفاده از داده‌های تاریخی که در اصطلاح ضرایب پس‌رو را به دست می‌دهند.
• استفاده از داده‌های پیش‌بینی‌شده که ضرایب پیش‌رو را نشان می‌دهند.

نتیجه‌گیری

در بین روش‌های ارزش گذاری سهام، برخی از روش‌ها بسیار تخصصی و بعضی دیگر از اهمیت کمتری برخوردارند.

با این حال روش‌هایی مانند استفاده از P/E تحلیلی می‌تواند کاربردی باشد و توسط سرمایه‌گذاران معمولی نیز به کار گرفته شود.

نسبت قیمت به سود به نوعی دماسنج وضعیت بنیادی هر سهم است و توصیه می‌شود تا قبل از معاملۀ هر سهمی، آن را بررسی کنید و با رقبای آن سهم مقایسه نمایید.

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره