احتمالا بارها نام رکود اقتصادی به گوش‌تان خورده است.
رکود اقتصادی انواع مختلفی دارد که یکی از انواع آن رکود تورمی است.
رکود تورمی با رشد اقتصادی آهسته و بیکاری نسبتاً بالا مشخص می‌شود. این رکود درعین‌حال با افزایش قیمت‌ها (تورم) همراه است.
عناوین مطلب:
رکود تورمی را می‌توان به‌صورت دوره‌ای از تورم که همراه با کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) است، هم تعریف کرد.
مفهوم رکود تورمی
اصطلاح «رکود تورمی» برای اولین‌بار در دهه 1960 مطرح شد.
این دوران زمانی بود که اقتصاد انگلیس دچار یک شوک و استرس بزرگ شده بود. ایین مکلئود سیاستمدار، زمانی که در مجلس عوام سخنرانی می‌کرد، برای اولین‌بار از این اصطلاح استفاده کرد.
او در توصیف وقایعی که در دهه 60 انگلیس در حال جریان بود گفت این وضعیت «رکود تورمی» است.
بعدها دوباره این اصطلاح برای توصیف دوره رکود در دهه 1970 پس از بحران نفت استفاده شد. زمانی ایالات متحده دچار رکود شد که شاهد رشد منفی تولید ناخالص داخلی بود. از طرفی، بیکاری هم تا ماه می 1975 به 9 درصد رسیده بود.
الیوت آیزنبرگ، اقتصاددان ارشد در شرکت مشاوره اقتصادی GraphsandLaughs می‌گوید: مفهوم کلی رکود تورمی، تورم و بیکاری بالا است.
بیشتر بخوانید: تاثیر بیکاری بر اقتصاد؛ بیکاری چه آسیب‌هایی به اقتصاد وارد می‌کند؟
اگرچه در سال 2019 تا حدود سال 2022 اقتصاد جهانی غرق در بیماری همه‌گیر کرونا شد و رشد قیمت در بیشتر کشورها اتفاق افتاد، اما در این زمان رکود تورمی شامل حال اقتصاد نشد.
بااین‌حال، تاثیرات و شوک‌های بالقوه‌ای که از آمارهای جهانی به نظر می‌رسد، خبر از یک دوره رکود تورمی در آینده اقتصاد جهانی می‌دهد.
در زمان رکود تورمی، ریسک مالی افزایش پیدا می‌کند و کاهش درآمد به‌خاطر افزایش بیکاری، بیشتر می‌شود.
حتی افراد و خانواده‌هایی که می‌توانند شغل خود را حفظ کنند هم با افزایش قیمت مایحتاج و کالاها دچار مشکل می‌شوند. رکود تورمی یک ضربه مضاعف است زیرا همان‌طور که قیمت کالاها و خدمات را بالاتر می‌برد، قدرت خرید افراد و خانوار‌ها را هم کم می‌کند.
اکثر اقتصاددانان و سیاستگذاران درباره رکود تورمی این اعتقاد را داشتند که اساسا معنی این رکود از اصطلاح تورم در عصر مدرن سیستم‌های پولی و مالی گرفته شده است.
تاریخچه رکود تورمی
تا مدت‌ها تصور می‌شد که رکود تورمی غیرممکن است. زیرا تئوری‌های اقتصادی حاکم بر محافل علمی و سیاسی، آن را از مدل‌های خود خارج می‌کردند و هیچ پیش‌زمینه‌ای برای وقوع آن در اقتصاد نمی‌دیدند.
به‌ویژه، نظریه اقتصادی منحنی فیلیپس که در چارچوب اقتصاد کینزی توسعه‌یافته است از جمله همین مدل‌هاست. این نظریه سیاست اقتصاد کلان را به‌عنوان یک مبادله بین بیکاری و تورم به تصویر کشید.
در نتیجه رکود بزرگ قرن بیستم، اقتصاددانان با خطرات افزایش تورم مواجه شدند. آنها باتوجه‌به شرایط حاضر آن زمان استدلال کردند که اکثر سیاست‌هایی که برای کاهش تورم طراحی شده است، شرایط را برای بیکاران و کاهش بیکاری سخت‌تر می‌کند.
بیشتر بخوانید: منظور از تورم چیست؟ + نحوه محاسبه تورم در ایران
رکود تورمی نمونه‌ای عالی برای درک این مورد است که چگونه داده‌های اقتصادی در دنیای واقعی می‌توانند بر خلاف تئوری‌های اقتصادی حرکت کنند. این موضوع حتی ممکن است نتیجه رخداد‌های سیاسی و اثر آنها روی اقتصاد جهانی و کشوری هم باشد.
رکود تورمی از آن زمان، به‌عنوان یک قاعده و یک شرایط عمومی باقی ماند. شرایطی که حتی در دوره‌های رشد اقتصادی کند یا منفی هم باقی می‌ماند.
همچنین کاهش قیمت فقط محدود به قیمت‌های انرژی و فرآورده‌های حاصل از آن بود و قیمت همه کالاها و محصولات به جزء فرآورده‌های انرژی، افزایش پیدا کردند.
رکود تورمی اتفاق رایجی در اقتصاد جهانی نیست. هنگامی که رکود تورمی در دهه 1970 رخ داد، طوفان کاملی از تصمیمات سیاسی ایجاد شد که تورم فزاینده و رویدادهای ژئوپلیتیکی را ایجاد کرد.
تصمیمات و رویداد‌هایی که شوک بزرگی برای نفت را به دنبال داشت. در دو سال گذشته، دولت ایالات متحده آمریکا مبالغ هنگفتی را خرج کرده است و فدرال رزرو نرخ ارز فدرال را پایین نگه داشته است تا بتواند از این طریق رکود تورمی را کنترل کند.
این کار منجر به رشد اقتصادی پس از همه‌گیری کووید -19 شد، اما به تورم نیز کمک کرد. به‌طوری‌که شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) یا تورم به درجه‌ای رسید که از دهه 1970 تا امروز، مشابه آن را ندیده بودیم.
همچنین با یک نگاهی به اقتصاد به‌طورکلی، تخمین اولیه برای تولید ناخالص داخلی (GDP) در سه‌ماهه اول سال 2022 کاهش 1.4 درصدی را در رشد نشان داد.
آمارها نشان می‌دهد که در پایان سال گذشته، کسب‌وکارها و شرکت‌ها موجودی‌ها و کالاهای خود را انبار کردند. این کاری بود که به رشد تولید ناخالص داخلی بالا در فصل زمستان 2021 کمک کرد.
این اتفاق نشان می‌دهد که اقتصاد همچنان درحال‌رشد است. بااین‌حال هنوز هم احتمال زیادی برای رکورد تورمی و حرکت سراشیبی اقتصاد جهانی وجود دارد.
از طرفی تهاجم روسیه به اوکراین که در سال 2022 اتفاق افتاد و قرنطینه‌های مجدد COVID-19 چین در همان سال، مجدد تهدیدی برای مختل کردن بیشتر زنجیره‌های تامین، افزایش قیمت انرژی و تأثیرگذاری بر اقتصادهای سراسر جهان است.
درنتیجه هنوز تورم تحت کنترل نیست و هر زمانی ممکن است اقتصاد را زمین‌گیر کند.
بیشتر بخوانید: 3 استراتژی کاربردی برای مقابله با تورم
نظریه‌های رکود تورمی
ازآنجایی‌که شروع تاریخی رکود تورمی نشان‌دهنده زوال تئوری‌های اقتصادی مسلط آن زمان است، اقتصاددانان از آن زمان تاکنون چندین استدلال در مورد چگونگی وقوع رکود تورمی یا چگونگی تعریف مجدد اصطلاحات نظریه‌های موجود برای توضیح آن ارائه کرده‌اند.
در ادامه مهم‌ترین نظریه‌های رکود تورمی را بررسی کنیم:
1. قیمت نفت
یک نظریه مهم درباره رکورد تورمی ادعا می‌کند که این رکود در زمان افزایش ناگهانی قیمت نفت و کاهش ظرفیت تولیدی اقتصاد ایجاد می‌شود.
در اکتبر 1973، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) تحریمی علیه کشورهای غربی صادر کرد. این کار باعث شد که قیمت جهانی نفت به طور چشمگیری افزایش پیدا کند. سپس هزینه کالاها هم بالاتر رفت و به‌تبع آن، آمار بیکاری هم بیشتر شد.
ازآنجاکه هزینه‌های حمل‌ونقل افزایش یافت، تولید محصولات و رساندن آنها به فروشگاه‌ها گران‌تر شد. همچنین قیمت‌ها محصولات و کالاهای مصرفی دیگر، حتی با وجود بیکار شدن افراد هم افزایش پیدا کرد.
منتقدان این نظریه معتقدند این قیمت نفت را نمی‌توان پایه اصلی برای رکورد تورمی دانست. زیرا شوک‌های ناگهانی قیمت نفت مانند شوک‌هایی که در دهه 1970 اتفاق افتاد و ارتباط مستقیمی با دوره‌های همزمان تورم و رکود داشت، در حال حاضر و طبق شواهدی که در این دهه وجود دارند، رخ نداده است.
2. سیاست‌های اقتصادی ضعیف
نظریه دیگری که درباره رکود تورمی وجود دارد این است که رکود و تورم در یک جامعه و کشور نتیجه سیاست اقتصادی ضعیف است.
برای مثال، در این مورد برخی به سیاست‌های ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری آمریکایی اشاره می‌کنند. کسی که تصمیمات و سیاست‌های اقتصادی آن کمک زیادی به رکود اقتصادی سال 1970 کرده است.
3. استاندارد طلا
تئوری‌های دیگر به عوامل پولی اشاره می‌کنند که ممکن است در رکود تورمی نیز نقش داشته باشند. نیکسون آخرین بقایای غیرمستقیم استاندارد طلا را حذف کرد و سیستم مالی بین‌المللی برتون وودز را از بین برد.
این امر پشتوانه کالایی را برای ارزهای فیات حذف کرد و از آن زمان دلار آمریکا و اکثر ارزهای دیگر جهان را بر مبنای فیات قرار داد و به اکثر محدودیت‌های عملی در گسترش پولی و کاهش ارزش پول پایان داد.
رکود تورمی در مقابل تورم
طرفداران تبیین قانونی‌های پولی در رکود تورمی به حذف استاندارد طلا و دوره‌های جبرانی طولانی‌مدت که منجر به کاهش همزمان قیمت‌ها و نرخ پایین بیکاری شد، اشاره می‌کنند.
آنها پشتیبانی اصلی این عملکرد را سیستم‌های ارزی قوی یا پشتوانه کالا می‌دانند.
این موضوع نشان می‌دهد که وجود یک سیستم پولی فیات بدون پشتوانه کالا باید منتظر یک دوره ماندگار تورم در طول دوره‌های رکود اقتصادی باشیم. مبدا این اتفاق هم از دهه 1970 آغاز شد. شواهد هم نشان می‌دهد که این پیش‌بینی‌ها به واقعیت نزدیک هستند.
بعضی از اقتصاددانان، حتی قبل از دهه 1970، به ایده رابطه پایدار بین تورم و بیکاری بر اساس انتظارات مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در مورد نرخ تورم، انتقاد کردند.
بر اساس این تئوری‌ها، مردم به‌سادگی رفتار اقتصادی خود را با افزایش سطح قیمت‌ها در واکنش به تغییرات سیاست پولی یا در انتظار تغییر سیاست پولی تنظیم می‌کنند.
در نتیجه، قیمت‌ها در سراسر اقتصاد و در واکنش به سیاست‌های پولی انبساطی بدون کاهش بیکاری افزایش می‌یابد. از طرفی نرخ بیکاری می‌تواند بر اساس شوک‌های واقعی اقتصادی به افزایش یا کاهش اقتصاد کمک کند.
این موضوع نشان می‌دهد که تلاش‌ها برای تحریک اقتصاد در دوران رکود می‌تواند به‌سادگی قیمت‌ها را افزایش دهد و درعین‌حال تأثیر کمی بر ارتقای رشد اقتصادی واقعی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: اقتصاد چگونه شکل می‌گیرد و چطور رشد می‌کند؟
جین جاکوبز، شهرساز و نویسنده معروف آمریکایی معتقد است اختلافات بین اقتصاددانان نشانه‌ای از عدم تمرکز علمی آنها بر مردم است. او این نشانه را اولین دلیل برای رکود تورمی دهه 70 می‌داند.
همچنین معتقد بود که یک کشور برای جلوگیری از پدیده رکود تورمی، باید انگیزه‌های لازم برای توسعه «شهرهای جایگزین واردات» را فراهم کند.
این شهرها در اصل همان منابعی هستند که بین واردات و تولید تعادل ایجاد می‌کنند. این ایده که اساساً اقتصاد شهرها را متنوع می‌کرد، به دلیل کمبود بورسیه توسط برخی مورد انتقاد قرار گرفت، اما برای برخی دیگر اهمیت داشت.
اقتصاددانان و سیاستگذاران عموماً تصور می‌کنند که قیمت‌ها افزایش خواهند یافت و بیشتر از خود تورم، بر تسریع و کاهش تورم تمرکز می‌کنند. اپیزودهای دراماتیک رکود تورمی در دهه 1970 ممکن است امروز یک یادآوری تاریخی باشد.
اما از آن زمان به بعد، رکود اقتصادی همزمان و افزایش سطح قیمت‌ها در اصل یک معنای جدیدی از دوران رکود اقتصادی را به وجود آورده است.
نحوه مبارزه با رکود تورمی
شواهد نشان می‌دهد که حتی اگر وارد دوره رکود تورمی نشویم، رشد کند در اقتصاد دور از ذهن نیست.
به گفته آیزنبرگ، فدرال رزرو نرخ بهره را برای مبارزه با تورم افزایش می‌دهد و در گذشته احتمال رکود اقتصادی را افزایش داده است.
آیزنبرگ و بیشتر اقتصاددانان این وضعیت را یک شرایط واقعا دشوار و سخت می‌دانند. شرایطی که ممکن است فدرال رزرو اشتباه کند و تصمیماتی بر خلاف حفظ و نگه‌داری اقتصاد در مسیر درست بگیرد. زیرا آنها و هیچ کس دیگر اطلاعی از آینده ندارند.
اگرچه آینده نامشخص است، اما اقدامات احتیاطی وجود دارد که می‌توان انجام داد. به‌عنوان‌مثال، به مردم توصیه می‌شود که از شرایط احتمالی نترسند. عاقلانه نیست که وحشت کنند و از ترس رکود اقتصادی سرمایه‌گذاری‌های خود را بفروشند.
در عوض، این زمان را به ارزیابی استراتژی خود اختصاص دهند و دوباره بر روی اصول اولیه مانند پس‌انداز و تنوع سرمایه‌گذاری‌های خود تمرکز کنند.
حتی توصیه می‌شود به مخارج و پس‌انداز خود توجه بیشتری داشته باشند. برای تنظیم بودجه و اولویت‌بندی هزینه‌ها و پس‌انداز خود برای هماهنگی با مهم‌ترین اهداف مالی خود وقت بگذارند.
بیشتر بخوانید: مفهوم بودجه بندی چیست و چه اهمیتی در زندگی ما دارد؟
اگر قصد دارید خرید‌های بزرگی انجام دهند، بهتر است دست نگه‌دارند و خرید خود را به تعویق بیندازند. زیرا شرایط پیش رو ممکن است باعث شود در تصمیم‌گیر‌ی‌ها و انتخاب‌های خود تجدیدنظر کنند.
آیزنبرگ می‌گوید: «بازار به من نشان می‌دهد که ماشین نخرید، خانه نخرید، خرید‌های بزرگ را به تعویق بیندازید. زیرا در نهایت ارزان‌تر خواهد شد!»
همچنین بهتر است مردم پول مازاد خود را برای پرداخت بدهی یا ایجاد صندوق‌های اضطراری استفاده کنند.
توصیه دیگری که در این زمینه به مردم می‌شود این است که به دنبال راه‌هایی برای افزایش درآمد خود باشند. این کار باعث می‌شود با افزایش هزینه‌های مسکن، گاز و غذا، حتی اگر درآمد آنها ثابت بماند، در دوران رکود تورمی ممکن است دچار مشکل شوند.
آیزنبرگ می‌گوید: «دستمزدها با تورم همخوانی ندارد و درآمد واقعی در حال کاهش است. به‌خاطر کاهش نرخ بیکاری، شرکت‌های سراسر ایالات متحده در حال استخدام نیروهای جدید هستند. به همین دلیل بهتر است به دنبال یافتن شغلی با درآمد بهتر یا مذاکره در مورد حقوق بالاتر با کارفرمای فعلی خود باشید. اگر در موقعیتی نیستید که برای دستمزد بالاتر مذاکره کنید یا شغل جدیدی پیدا کنید، می‌توانید از راه‌های دیگر به فکر افزایش درآمد و متنوع کردن درآمد خود باشید.»
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: