قرارداد مابه‌التفاوت (به انگلیسی contract for differences یا CFD) قراردادی است که در معاملات مشتقات مالی از آن استفاده می‌شود.
در این نوع قرارداد، مابه‌التفاوت قیمت خرید و فروش به صورت نقدی تسویه می‌شود (cash-settled).
در قرارداد مابه‌التفاوت، کالای فیزیکی، سهام یا اوراق بهادار دیگری تحویل داده نمی‌شود.
عناوین مطلب:
قرارداد مابه‌التفاوت یک استراتژی پیشرفته معاملاتی است که توسط تریدرهای باتجربه استفاده می‌شود و در کشوری مثل آمریکا مجاز نیست.
بیشتر بخوانید: ابزار مشتقه چیست؟
مروری بر نکات مهم
- قرارداد مابه‌التفاوت یک قرارداد مالی است که موقع تسویه آن، مابه‌التفاوت قیمت باز کردن و بستن معامله پرداخت می‌شود.
- قرارداد مابه‌التفاوت این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند که بر اساس جهت حرکت قیمت اوراق بهادار در بازه زمانی بسیار کوتاه‌مدت معامله کنند. CFD به طور خاص در بازار فارکس و محصولات کامودیتی (commodities products) محبوبیت به‌سزایی دارد.
- قرارداد مابه‌التفاوت به صورت نقدی تسویه می‌شود اما در عین حال، معمولاً امکان معامله با مارجین یا margin trading (معامله‌ای که در آن تنها قسمتی از مبلغ معامله به عنوان وثیقه توسط تریدر وارد آن معامله می‌شود و باقی مبلغ توسط بروکر قرض داده می‌شود) را به‌خوبی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. بنابراین سرمایه‌گذار باید تنها بخش کوچکی از مبلغ قرارداد را وارد معامله کند.
درک بیشتر قرارداد مابه‌التفاوت
CFDها برای تریدرها این امکان را فراهم می‌کنند که بر اساس تحرکات قیمت سهام و مشتقات وارد معامله شوند.
مشتقات نوعی از سرمایه‌گذاری‌های مالی هستند که از یک دارایی پایه مشتق شده‌اند. وقتی سرمایه‌گذاران وارد قرارداد مابه‌التفاوت می‌شوند، از حرکات قیمت همان‌طور تاثیر می‌پذیرند که از روند قیمت دارایی پایه تاثیر می‌گیرند.
یعنی اگر تریدری وارد موقعیت خرید یا فروش در یک قرارداد مشتقه شود، مثل این است که روی افزایش یا کاهش قیمت دارایی یا سهام پایه آن مشتقه شرط بسته باشد.
وقتی کسی در جهت خرید CFD وارد معامله شده باشد، پس از رشد قیمت، دارایی خود را می‌فروشد. تفاوت بین قیمت خرید و فروش محاسبه می‌شود. این تفاوت قیمت نشان‌دهنده میزان سود یا ضرر آن معامله است که در حساب معاملاتی سرمایه‌گذار در بروکر تسویه می‌شود.
در مقابل، اگر تریدری معتقد باشد که قیمت فلان سهم کاهش خواهد یافت، وارد موقعیت فروش می‌شود. برای بستن موقعیت، تریدر باید با یک ترید در جهت مخالف آن را اصطلاحاً آفست (offset به معنای جبران کردن، تهاتر و تسویه است) کند. در اینجا هم تفاوت بین قیمت باز کردن و بستن موقعیت، میزان سود یا ضرر را تعیین می‌کند که در حساب معاملاتی تسویه می‌شود.
معامله به صورت قرارداد مابه‌التفاوت
قرارداد مابه‌التفاوت می‌تواند برای بسیاری از دارایی‌ها و اوراق بهادار از جمله واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) به کار رود. تریدرها همچنین از این امکان برای سفته‌بازی و کسب سود از تغییر قیمت در قراردادهای آتی (futures contracts) مثل نفت یا ذرت استفاده می‌کنند.
قرارداد آتی یک توافق یا قرارداد است که در آن خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند که دارایی خاصی را با قیمت مشخص و در زمان تعیین‌شده‌ای در آینده بخرند و بفروشند (خریدار تعهد به خرید می‌دهد و فروشنده متعهد می‌شود که بفروشد).
درست است که قرارداد مابه‌التفاوت این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند که بر اساس تغییرات قیمت قرارداد آتی به معامله و کسب سود بپردازند، اما این نوع قرارداد به خودیِ خود یک قرارداد آتی محسوب نمی‌شود.
قرارداد مابه‌التفاوت به صورت خارج از بورس (over-the-counter) یا OTC و از طریق شبکه‌ای از بروکرها معامله می‌شود که عرضه و تقاضا را در CFDها شکل می‌دهند و در نتیجه، قیمت را مشخص می‌کنند. به بیان دیگر، قرارداد مابه‌التفاوت در صرافی‌های بزرگی مثل بازار بورس نیویورک (NYSE) معامله نمی‌شود.
مزایای CFD
قرارداد مابه‌التفاوت تمام فایده‌ها و ریسک‌های مالکیت یک ورقه بهادار مثل سهام را برای شما فراهم می‌کند؛ بدون این که واقعاً مالک آن باشید یا دارایی خود را به صورت فیزیکی تحویل بگیرید و تحویل بدهید.
CFDها با مارجین معامله می‌شوند؛ یعنی بروکر به سرمایه‌گذار این اجازه را می‌دهد که برای افزایش اهرم یا اندازه موقعیت‌های معاملاتی پول قرض بگیرد تا سودش را چند برابر کند.
بروکرها پیش از این که امکان چنین تراکنش‌ها و معاملاتی را برای تریدرها فراهم کنند، از آنها می‌خواهند که ابتدا بالانس حساب خود را به میزان مشخصی برسانند.
حداقل میزان مورد نیاز، به این معناست که باید تنها به آن میزان و همان نسبت از ارزش معامله مورد نظر پول داشته باشید. هر چه حداقل میزان مورد نیاز کمتر باشد (مثلاً 2 درصد در مقایسه با 10 درصد)، به این معنی است که تریدر به سرمایه کمتری نیاز دارد و در عین حال، به طور بالقوه می‌تواند بیشتر سود کند.
معمولاً در مقایسه با صرافی‌های استاندارد، برای بازار CFD قوانین و مقررات کمتری وجود دارد. در نتیجه، قرارداد مابه‌التفاوت می‌تواند حداقل میزان پایین‌تری برای سرمایه یا مبلغ نقد مورد نیاز در حساب کارگزاری داشته باشد.
تریدرها اغلب می‌توانند با تنها 1,000 دلار در بروکر مورد نظر خود حساب باز کنند. بیشتر بروکرهای CFD امکان خرید محصولات تمام بازارهای بزرگ جهان را فراهم می‌کنند. تریدرها به هر بازاری که در پلتفرم بروکر مهیا باشد دسترسی دارند.
قرارداد مابه‌التفاوت این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند که به‌راحتی وارد پوزیشن long یا short یا همان موقعیت خرید یا فروش شوند. بازار CFD معمولاً قوانین خاصی در زمینه فروش استقراضی (short-selling) ندارد.
ابزار مختلف مالی می‌توانند در هر زمانی به صورت استقراضی فروخته شوند. از آنجا که در این حالت کسی مالک دارایی پایه مورد نظر نمی‌شود، هزینه‌ای هم بابت استقراض یا فروش به کسی تحمیل نمی‌شود.
همچنین برای معامله قرارداد مابه‌التفاوت کارمزدی دریافت نمی‌شود یا مبلغ کارمزد دریافتی کم است. بروکرها از هزینه اسپردی که تریدر می‌پردازد درآمد کسب می‌کنند؛ یعنی معامله‌گر موقع خرید قیمت خرید (ask price) را می‌پردازد و در زمان فروش باید به قیمت فروش (bid price) بفروشد. بروکرها از اسپرد یا اختلاف قیمتی که بین این دو وجود دارد کسب درآمد می‌کنند.
بیشتر بخوانید: تفاوت کمیسیون per-Share و per-Trade چیست؟
معایب CFD
اگر دارایی پایه دارای نوسان بسیار زیادی باشد، اسپرد بین قیمت خرید و فروش می‌تواند میزان به قابل توجهی برسد. پرداخت اسپرد بالا موقع ورود و خروج باعث می‌شود که نتوان از حرکات و نوسانات کوچک قیمت در CFDها کسب سود کرد.
به این دلیل که روی صنعت CFD قانون و مقررات زیادی وضع نمی‌شود، اعتبار بروکر بر اساس شهرت و ماندگاری‌اش از نظر مالی مشخص می‌گردد. در نتیجه، قرارداد مابه‌التفاوت در ایالات متحده مجاز و در دسترس نیست.
با توجه به این که در معاملات CFD از اهرم استفاده می‌شود، ممکن است سرمایه‌گذارانی که در یک معامله شکست‌خورده (losing position) هستند، از جانب بروکر کال مارجین (margin call) شوند. در این صورت اگر بخواهند همچنان موقعیت‌شان باز بماند، نیاز خواهند داشت که مبالغ اضافی به حساب خود واریز کنند.
درست است که اهرم می‌تواند سود به‌دست‌آمده از معاملات CFD را بیشتر کند، اما همچنین می‌تواند زیان را هم افزایش دهد. ممکن است تریدرها به همین دلیل تمام سرمایه خود را از دست بدهند. همچنین اگر مبلغ مورد نیاز برای معامله از بروکر قرض گرفته شده باشد، تریدر باید به صورت روزانه بهره آن را بپردازد.
مزایا و معایب قرارداد مابه‌التفاوت
در این قسمت به صورت لیست‌وار و مختصر، مزایا و معایب گفته‌شده درباره CFDها را مرور می‌کنیم:
مزایا
- قرارداد مابه‌التفاوت امکان معامله بر اساس حرکات و تغییرات قیمت دارایی‌هایی مثل ETFها، شاخص‌های سهام و قراردادهای آتی مربوط به کامودیتی‌ها را فراهم می‌کند.
- قرارداد مابه‌التفاوت تمام فایده‌ها و ریسک‌های داشتن یک ورقه بهادار را برای ما فراهم می‌کند؛ بدون این که در واقع مالک آن باشیم.
- استفاده از اهرم در CFDها به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد با داشتن تنها درصد کوچکی از مبلغ مورد معامله، به ترید کردن بپردازند.
- قرارداد مابه‌التفاوت این امکان را برای سرمایه‌گذاران مهیا می‌کند که به‌راحتی وارد موقعیت خرید یا فروش شوند.
معایب
- با این که اهرم می‌تواند سود حاصل از معامله CFDها را زیاد کند، همچنین می‌تواند زیان آنها را هم افزایش دهد.
- نوسانات بیش از حد قیمت می‌تواند باعث شود که بروکر اسپرد زیادی دریافت کند و اختلاف قیمت خرید و فروش، میزان قابل توجهی شود.
- روی صنعت CFD مقررات زیادی وضع نشده است و این ابزار در ایالات متحده مجاز نیست. تریدرهای CFD روی اعتبار و شهرت بروکر حساب می‌کنند.
- سرمایه‌گذارانی که در یک معامله شکست‌خورده باقی بمانند، می‌توانند از جانب بروکر مارجین کال شوند و در صورت تمایل به حفظ پوزیشن ترید، لازم است که مبالغ اضافی جدیدی به حساب خود واریز کنند.
مثالی از CFD در دنیای واقعی
سرمایه‌گذاری می‌خواهد یک CFD روی یک صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله یا ETF بخرد. بروکر 5 درصد مبلغ معامله را از او می‌خواهد.
سرمایه‌گذار 100 سهم از این صندوق را با قیمت هر واحد 250 دلار می‌خرد. اندازه کل موقعیت معاملاتی او 25,000 دلار است که از این میزان، تنها 5 درصد را که برابر با 1,250 دلار است در ابتدا به بروکر می‌پردازد.
دو ماه بعد قیمت هر واحد این صندوق به 300 دلار می‌رسد و تریدر با 50 دلار سود به ازای هر سهم (مجموعاً 5,000 دلار سود)، موقعیت معامله خود را می‌بندد.
قرارداد مابه‌التفاوت به صورت نقدی تسویه می‌شود. اختلاف بین ارزش معامله در ابتدا (25,000 دلار) و انتها (30,000 دلار) محاسبه می‌شود. حاصل برابر با 5,000 دلار سود است که نصیب سرمایه‌گذار شده است و به حساب او واریز می‌شود.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: