اسپرد خرید فروش (به انگلیسی Bid-Ask Spread)، اختلاف بین قیمت خرید (ask price) و قیمت فروش (bid price) یک دارایی در بازار است.
اسپرد خرید فروش در واقع اختلاف بین بالاترین قیمتی که یک خریدار حاضر است برای یک دارایی بپردازد و پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده حاضر است در ازای فروش دارایی خود دریافت کند را نشان می‌دهد.
عناوین مطلب:
کسی که بخواهد دارایی خود را بفروشد، قیمت فروش را دریافت می‌کند و در مقابل، کسی که قصد خرید یک دارایی را داشته باشد، قیمت خرید آن را می‌پردازد.
نکات کلیدی
- اسپرد خرید فروش، اختلاف بین بالاترین قیمتی که یک خریدار حاضر است برای یک دارایی بپردازد و پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده حاضر است در ازای فروش دارایی خود دریافت کند را نشان می‌دهد.
- اسپرد هزینه انجام تراکنش است. افراد قیمت‌پذیر (price taker) در قیمت خرید (ask) می‌خرند و در قیمت فروش (bid) می‌فروشند اما بازارساز (market maker)، در قیمت فروش می‌خرد و در قیمت خرید می‌فروشد.
- قیمت فروش نشان‌دهنده تقاضا و قیمت خرید، نشان‌دهنده عرضه برای یک دارایی است.
- اسپرد خرید فروش، در عمل به عنوان معیاری برای سنجش نقدشوندگی بازار در نظر گرفته می‌شود.
درک اسپرد خرید فروش
قیمت یک ورقه بهادار در بازار، نشان‌دهنده نگاه بازار به ارزش آن دارایی در هر نقطه از زمان بوده و منحصر به فرد است.
برای این که درک کنیم اصلاً چرا چیزی به عنوان «قیمت خرید» و «قیمت فروش» داریم، باید دو بازیگر مهم در هر تراکنشی در بازار را در نظر بگیریم؛ اولی قیمت‌پذیر (معامله‌گر) و دومی بازارساز (طرف مقابل تریدر) است.
بازارسازها که بسیاری از آنها معمولاً در استخدام کارگزاری‌ها هستند، پیشنهاد می‌کنند که دارایی‌ها را در قیمت مشخصی (قیمت خرید) بفروشند و آنها را در قیمت معینی (قیمت فروش) خریداری کنند.
وقتی که یک سرمایه‌گذار وارد معامله‌ای می‌شود، بسته به این که قصد خرید دارایی را داشته باشد (قیمت خرید) یا بخواهد آن را بفروشد (قیمت فروش)، یکی از این دو قیمت را قبول می‌کند.
اختلاف بین این دو قیمت یا همان اسپرد خرید-فروش، هزینه اصلی انجام تراکنش (به جز کمیسیون و کارمزد) است. بازارساز در جریان طبیعی سفارشات که در قیمت خرید و فروش انجام می‌گیرند، این هزینه را جمع‌آوری و دریافت می‌کند.
بیشتر بخوانید: تفاوت اسپرد و کمیسیون چیست؟
در واقع قیمت Bid و Ask را کارگزار تعیین می‌کند. کارگزار ارزان‌تر می‌خرد و گران‌تر می‌فروشد و تفاوت این دو قیمت که اسپرد نام دارد، همان سود کارگزار است.
نکته خیلی مهم: «کارکرد بورس تهران به شکلی که شرح داده شد نیست و کارگزاران چنین نقشی ندارند.
قیمت عرضه و تقاضا صرفاً توسط خریداران و فروشندگان واقعی ارسال می‌شود و کارگزار دخالتی در تعیین قیمت ندارد. کارگزاران در بورس تهران، بابت هر معامله مقداری کارمزد دریافت می‌کنند و درآمدشان از این محل است.»
بیشتر بخوانید: نقش بازارگردان در بورس چیست؟
اسپرد خرید و فروش را می‌توان معیاری از عرضه و تقاضای یک دارایی خاص به حساب آورد.
فروش را می‌توان نمایانگر تقاضا برای یک دارایی و خرید را نشان‌دهنده عرضه در نظر گرفت. در این صورت، وقتی فاصله این دو قیمت از هم افزایش می‌یابد، این تغییر قیمت بازتابی از تغییر در عرضه و تقاضا خواهد بود.
عمق سفارشات خرید و فروش می‌تواند اثر قابل توجهی روی اسپرد خرید فروش بگذارد.
اگر افراد کمتری سفارش خرید شرطی لیمیت (limit order) برای خریداری یک دارایی بگذارند (و در نتیجه آن تعداد کمتری قیمت فروش ایجاد شود) یا تعداد کمتری از فروشندگان سفارش فروش شرطی لیمیت برای فروش ارسال کنند، اسپرد می‌تواند به میزان چشمگیری افزایش یابد.
موقع ثبت و ارسال سفارش خرید لیمیت باید اسپرد خرید فروش را در ذهن داشته باشیم تا اطمینان حاصل کنیم که اردر ما با موفقیت اجرا می‌شود.
همچنین بازارسازها و معامله‌گران حرفه‌ای که ریسک قریب‌الوقوعی را در بازارها شناسایی می‌کنند، اختلاف بین بهترین قیمت فروش و بهترین قیمت خرید را که در لحظه مشخصی حاضر به پیشنهاد آن هستند، افزایش می‌دهند.
اگر تمام بازارسازها همین کار را روی یک دارایی خاص انجام دهند، اسپرد خرید و فروش بیشتر از میزان معمول می‌شود. بعضی از بازارسازها و معامله‌گران سعی می‌کنند که از تغییرات ایجادشده در اسپرد خرید-فروش استفاده کرده و از این راه سود کسب نمایند.
ارتباط اسپرد خرید فروش به نقدشوندگی
دلیل اصلی فرق بین میزان اسپرد خرید فروش دارایی‌های مختلف با یکدیگر این است که نقدشوندگی آنها با هم تفاوت دارد.
اسپرد خرید فروش، در عمل به عنوان معیاری از نقدشوندگی بازار در نظر گرفته می‌شود. بعضی بازارها نقدشونده‌تر از بقیه هستند و این موضوع باید خودش را در اسپردهای کمتر در آن بازار نشان دهد.
اساساً آغازکنندگان تراکنش (قیمت‌پذیران یا معامله‌گران)، تقاضاکنندگان نقدشوندگی هستند و بازارسازها، نقدشوندگی را عرضه می‌کند.
به عنوان مثال، ارز؛ نقدشونده‌ترین دارایی در جهان دانسته می‌شود و اسپرد خرید و فروش در بازار ارز، بسیار کم است (یک‌صدمِ یک درصد).
به بیان دیگر، اسپرد پرداختی بسیار ناچیز و نزدیک به صفر خواهد بود. در مقابل، اسپرد دارایی‌هایی که نقدشوندگی کمتری دارند، مانند سهام شرکت‌های با ارزش بازار کم (small-cap stocks)، می‌تواند در حدود یک تا دو درصد کمترین قیمت خرید آن دارایی باشد.
اسپردهای خرید-فروش می‌توانند نشان‌دهنده برداشت بازارساز از میزان ریسک موجود در ارائه و پیشنهاد یک معامله هم باشند.
برای نمونه، اسپرد خرید فروش قراردادهای آتی (فیوچرز) یا اختیار معامله (آپشن)، در مقایسه با معاملات فارکس یا سهام، می‌تواند درصد بسیار بیشتری از قیمت باشد.
بنابراین میزان اسپرد تنها بر اساس میزان نقدشوندگی نیست، بلکه می‌تواند سرعت تغییرات قیمت در آن بازار را هم نشان دهد.
مثالی از اسپرد خرید فروش
اگر قیمت فروش یک سهم 19 دلار بوده و قیمت خرید همان سهم برابر با 20 دلار باشد، اسپرد خرید فروش سهام مورد نظر برابر با یک دلار خواهد بود.
اسپرد خرید و فروش را به صورت درصد هم می‌توان بیان کرد. معمولاً برای بیان اسپرد به صورت درصد، آن را به شکل درصدی از پایین‌ترین قیمت خرید یا فروش محاسبه می‌کنند.
برای سهامی که در مثال بالا گفته شد، اسپرد خرید فروش به صورت درصد را با تقسیم 1 دلار بر 20 دلار تقسیم می‌کنیم (اسپرد خرید فروش تقسیم بر کمترین قیمت خرید) و اسپرد را برابر %5 به دست می‌آوریم (100 × 20$ / 1$).
عناصر اسپرد خرید فروش
معاملاتی که اسپرد خرید فروش دارند، در بیشتر انواع اوراق بهادار، بازار فارکس و کامودیتی قابل انجام هستند.
معامله‌گران از اسپرد به عنوان نشانگری از میزان نقدشوندگی بازار استفاده می‌کنند. اختلاف زیاد بین عرضه و تقاضا برای یک دارایی، باعث می‌شود که اسپرد آن افزایش یابد.
بیشتر معامله‌گران ترجیح می‌دهند که به جای سفارشات لحظه‌ای (market orders) از سفارشات لیمیت (limit order) استفاده کنند. این مسئله به آنها اجازه می‌دهد که به جای پذیرفتن قیمت فعلی بازار، نقطه ورود مورد نظر خود را انتخاب کنند.
اسپرد خرید فروش چگونه کار می‌کند؟
در بازارهای مالی، اسپرد خرید فروش، تفاوت میان قیمت خرید و قیمت فروش یک ورقه بهادار یا هر دارایی دیگری است.
اسپرد خرید و فروش برابر با اختلاف بین بالاترین قیمتی که یک خریدار پیشنهاد می‌دهد (قیمت فروش) و پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده می‌پذیرد (قیمت خرید) است.
معمولاً دارایی‌هایی که اسپرد خرید فروش کمی دارند، از تقاضای بالایی برخوردارند. در مقابل، دارایی‌هایی که اسپرد خرید فروش زیادی دارند، ممکن است تقاضای کمی داشته باشند و در نتیجه، اختلاف بیشتری بین قیمت خرید و قیمت فروش آن ایجاد شود.
چه چیزی باعث بالا رفتن اسپرد خرید فروش می‌شود؟
اسپرد خرید و فروش که به طور تنها به آن اسپرد هم گفته می‌شود، به دلایل مختلفی می‌تواند بالا باشد. در درجه اول، نقدشوندگی نقش اصلی را بازی می‌کند. وقتی نقدشوندگی بازار یک ورقه بهادار یا دارایی بالا باشد، اسپرد کمتر خواهد بود.
سهامی مانند گوگل، اپل و مایکروسافت که حجم معاملات بالایی دارند، اسپرد خرید-فروش کمتری در مقایسه با بقیه سهم‌ها خواهند داشت.
در طرف دیگر، اسپرد خرید فروش دارایی‌های ناشناخته یا غیر محبوب ممکن است بالا باشد. این موارد می‌توانند شامل سهام دارای ارزش بازار پایین باشند که حجم معاملات پایین و سطح تقاضای کمی در میان سرمایه‌گذاران دارند.
مثالی از اسپرد خرید و فروش در سهام
معامله‌گری را در نظر بگیرید که قصد دارد 100 سهم اپل را به قیمت 50 دلار خریداری کند. معامله‌گر می‌بیند که 100 سهم به قیمت 50.05 دلار در بازار قابل خریداری است. در این حالت، اسپرد برابر با 0.05 دلار خواهد بود.
با این که این میزان اسپرد ممکن است کم و غیرقابل توجه به نظر برسد، در معاملات سنگین و بزرگ می‌تواند تفاوت معناداری ایجاد کند. به همین دلیل است که معمولاً اسپردهای کم بهتر و ایده‌آل‌ترند.
ارزش کل اسپرد در این مثال، برابر با تعداد 100 سهم ضرب در 0.05 دلار خواهد بود که برابر با 5 دلار است.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: