آشنایی با انواع ضرر در بورس و نحوه جلوگیری از آنها
این روزها بازار بورس و حتی بازار ارزهای دیجیتال وارد نزول یا بازار خرسی خود شده‌اند!
سرمایه‌داران در بازارهای خرسی معمولا کاهش ارزش دارایی و ضرر را تجربه می‌کنند. به نظر شما انواع ضرر در بورس چیست؟ چطور می‌توان از این ضررها جلوگیری کرد یا میزان آن را کاهش داد؟
مطمئنا تا وقتی ندانید انواع ضرر در بورس و بازارهای مالی چیست، روش‌های کاربردی و موثری را برای کاهش ضرر نخواهید شناخت.
یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید: «بزرگ‌ترین افتخار ما این نیست که هرگز زمین نخوریم، بلکه باید هر بار که زمین خوردیم، برخیزیم.» این ضرب‌المثل برای معاملات بازار سهام هم صادق است.
هیچ‌کس برای از دست‌دادن پول خود در بورس سرمایه‌گذاری نمی‌کند، اما ضرر و کاهش ارزش پول، بخش جداناپذیری از تجارت و سرمایه‌داری است. کسانی که به هنر معاملات تسلط دارند، تلاش نمی‌کنند از ضرر جلوگیری کنند. بلکه هدف آنها کاهش ضرر در معاملات‌شان است.
حتی ممکن است گاهی مجبور شوند دارایی‌ها و سهام خود را در زمانی که قیمت‌ها 7 تا 8 درصد کاهش را نسبت به قیمت خرید تجربه کرده، بفروشند.
بیشتر بخوانید: 9 تکنیک کاربردی برای سرمایه گذاری در بازار نزولی
واقعیت این است که برای یک سرمایه‌گذار، اعتراف به اشتباه و فروش با ضرر همیشه دشوار است. ولی کم کردن ضرر و فروش سهام قبل از اینکه تمام دارایی‌ها را از بین ببرد، چیزی است که یک سرمایه‌گذار موفق را از بقیه متمایز میکند.
یکی از در درس‌های اولیه در سرمایه‌گذاری این است که انواع ضرر در بورس را بشناسید و برای مقابله با انواع آن آماده باشید. شما چنین اطلاعاتی دارید؟
اگر پاسختان منفی است، پس وقت آن رسیده تا در بورسینس آموزش‌های لازم برای کنترل و جبران انواع ضرر در بورس و بازارهای مالی را فرا بگیرید.
نگاهی به مفهوم ضرر در بورس
هر زمانی که وارد بازارهای مالی و بورس شوید، ضرر را تجربه خواهید کرد. هیچ راهی برای دورزدن آن وجود ندارد.
در نتیجه حتی اگر بعد از بازار نزولی وارد شوید و سرمایه‌گذاری خود را آغاز کنید، بالاخره یک دوره از سرمایه‌گذاری شما با دوره بازارهای نزولی و ضرر مواجه خواهد شد. فقط نکته اینجاست که بدانید چه زمانی این ضرر قطعی است و چطور باید آن را کنترل کرد یا کاهش داد.
به طور خلاصه، در هر سهامی که سرمایه‌گذاری کنید، به‌احتمال زیاد ضرری را در یک مقطع زمانی تحمل خواهید کرد! گاهی اوقات ضرر فوری و واضح است، مانند زمانی که سهامی که با قیمت بالاتر خریداری کردهاید و بعد از مدت کوتاهی ارزش آن به‌شدت کاهش‌یافته است.
در موارد دیگر، ضررهایی که برای سرمایه‌گذاری و دارایی شما اتفاق می‌افتد، چندان آشکار نیستند. زیرا کمتر، آهسته‌تر و در طول مدت‌زمان طولانی‌تری اتفاق می‌افتد.
زیان در بازار سهام اشکال و انواع مختلفی دارد. اگر برنامه‌ریزی و استراتژی مناسبی برای مقابله با هر یک از این نوع زیان‌ها نداشته باشید، می‌تواند خسارت زیادی به داراییهای شما بزند.
اگر شما استراتژی مناسبی برای کنترل و توقف ضرر در معاملات خود در نظر گرفته باشید، اگر با طرز فکر درستی برای این استراتژی برنامه چیده باشید و اگر تمایلی برای درس گرفتن از شرایط و ضررهای قبلی خود داشته باشید، می‌توانید به‌مرور آسیب‌ها را کاهش دهید.
بیشتر بخوانید: چه استراتژی‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد؟
عوامل ایجاد ضرر در بورس و بازارهای مالی
همان‌طور که می‌دانید ماهیت اصلی بازارهای سهام به‌گونه‌ای است که تمایل دارند برای هر دوره صعود و سود بیشتر را تجربه کنند.
مهم‌ترین اتفاقی که باعث این صعود می‌شود رشد اقتصادی و بهبود کیفیت تولیدات و اقتصاد شرکت‌ها و واحد‌های بزرگ و اثرگذار است.
بااینحال، گاهی اوقات ممکن است اقتصاد در قعر جدول قرار بگیرد و به‌خاطر عوامل داخلی یا خارجی، دچار مشکل شود. حتی ممکن است حباب‌ها یا اصلاح‌هایی که در بازار وجود دارند هم بازار را به سمت دوران نزولی هدایت کنند.
بیشتر بخوانید: منظور از حباب قیمتی در بورس چیست؟ + 4 دلیل شکل‌گیری حباب!
در این صورت، بازارها سقوط می‌کنند. دارایی سرمایه‌گذارانی که در این بازار هستند نیز سقوط را تجربه می‌کنند. اگر سرمایه‌داران برای مقابله با این سقوط برنامه‌های مناسبی نداشته باشند و داراییهای خود را تحت تاثیر احساسات خود بفروشند، ضرر خواهند کرد.
گاهی اوقات حتی نداشتن یک استراتژی مناسب یا نقطه توقف ضرر مناسب، باعث می‌شود افراد تا پیش از رسیدن به بازار گاوی، تمام داراییهای خود را از دست بدهند.
بیشتر بخوانید: مراحل مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی
در مواردی هم وجود دارد که افراد سهام را به‌صورت مارجین خریداری می‌کنند. سپس مجبور می‌شوند به‌خاطر نوع معاملات و سهام خود، زیان چندین برابری را نسبت به میزان زیان اصلی بازار تحمل کنند.
انواع ضرر در بورس
پس طبق آنچه گفتیم، زیان در بازار سهام می‌تواند فوری، واضح یا ناواضح و به‌مرور باشد. دسته‌بندی‌های مختلفی برای ضرر در بازار بورس مشخص کرده‌اند.
این دسته‌بندی‌ها را در ادامه همراه هم بررسی می‌کنیم:
1. فروش بعد از اولین ضرر
سهامداران اگر متوجه نشوند که نوسانات قیمت سهام چگونه بر داراییهای آنها تاثیر می‌گذارد، باتوجه‌به نحوه معامله سهام، ممکن است مقدار زیادی از پول خود را از دست بدهند.
به بیان ساده‌تر، سرمایهگذاران سهام را با قیمت معینی خریداری می‌کنند و سپس برای اینکه سود سهام سرمایه‌گذاری شده خود را دریافت کنند، آن را می‌فروشند.
در چنین شرایطی اگر کاهش علاقه سرمایهگذاران و کاهش ارزش درک شده سهام منجر به کاهش چشمگیر قیمت سهام شود، سرمایه‌گذار هوشمند پیش از شروع این دوره کاهشی، داراییهای خود را می‌فروشد و از فروش دارایی و سهم خود سود قابل‌توجهی به دست خواهد آورد.
به‌عنوان‌مثال، فرض کنید یک سرمایه‌گذار 1000 سهم در یک شرکت را به مبلغ 1 میلیون تومان خریداری میکند. به دلیل سقوط بازار سهام، قیمت سهام 75 درصد کاهش می‌یابد. در نتیجه، موقعیت سرمایه‌گذار از 1000 سهم به ارزش 1 میلیون تومان به 1000 سهم به ارزش 250 هزار تومان کاهش پیدا میکند.
در این صورت، اگر سرمایه‌گذار سهام را بفروشد، ضرر خالص 750 هزار تومانی را متحمل خواهد شد.
این در حالی است که اگر سرمایه‌گذار با استراتژی مناسبی وارد بازار شده باشد و با هر بازار نزولی وحشت نکند، پول خود را در سرمایه‌گذاری و سهم خریداری شده خود نگه می‌دارد. در این شرایط، چنین احتمالی وجود دارد که در نهایت با بازگشت بازار، ضرر را جبران کند.
همواره به یاد داشته باشید همان‌طور که بازارهای صعودی در طول تاریخ سهام و بازارهای مالی وجود دارد، بازارهای نزولی و سقوط هم بخش دیگری از بورس و دیگر سرمایه‌گذاری‌ها است. پس درست به همان اندازه که انتظار دریافت سود بیشتر را دارید، برای کاهش سرمایه و ازدست‌دادن پول خود هم آماده باشید و برنامه‌ریزی کنید.
بیشتر بخوانید: چه زمانی باید دست به فروش سهام بزنیم؟
2. زیان سرمایه
وقتی شما دارایی‌تان را وارد یک بازار می‌کنید، به این معنی است که سهمی از آن بازار را با یک قیمت مشخص خریده‌اید.
سود خریدتان زمانی است که قیمت فروش سهم از خرید آن بیشتر باشد. زیان سرمایه و زیان ناشی از فروش دارایی به قیمتی کمتر از مبلغی است که با آن خریداری شده است.
گاهی اوقات ممکن است با این فکر که بازار برمی‌گردد، هنگامی که قیمت‌ها در حال کاهش هستند، سهام خود را نگه دارید. این شرایط وقتی اتفاق می‌افتد که شما خوش‌بینی غیرواقعی به بازار داشته باشید یا حداقل در زمان‌بندی خود دچار خطا شده باشید!
ازدست‌دادن سرمایه زمانی اتفاق می‌افتد که شما پول اصلی که وارد بازار کردهاید را از دست می‌دهید. می‌توان آن را به زیان سرمایه کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم کرد.
به همین دلیل توصیه می‌شود برای کنترل زیان سرمایه، استراتژی‌هایی مثل حد ضرر داشته باشید.
حد ضرر به سرمایهگذاران کمک میکند تا هم در دام هیجان و احساسات زودگذر بازار نیفتند و هم صبوری آنها تا جایی که تمام دارایی‌هایشان را از دست می‌دهند، ادامه پیدا نکند!
بیشتر بخوانید: چرا در معاملات حد ضرر نمی گذاریم؟
3. سرمایه‌گذاری با ریسک
راه دیگری که سرمایه‌گذار می‌تواند مقادیر زیادی پول را در بازار نزولی از دست بدهد، سرمایه‌گذاری با ریسک است.
در این استراتژی سرمایه‌گذاری، سرمایهگذاران برای کسب سود، پول قرض می‌کنند. به این معنی که یک سرمایه‌گذار برای اینکه پول و دارایی بیشتری وارد بازار کند، سرمایه بیشتری وارد بازار میکند، اما این سرمایه بیشتر شامل دارایی شخصی خودش و پولی است که از دیگران قرض گرفته است.
هدف از چنین کاری کسب سود بیشتر از سهام کوچک در بازار است. یک واقعیت بسیار مهمی که این دسته از سرمایهگذاران نادیده می‌گیرند، احتمال وقوع بازارهای نزولی است.
اگر این استراتژی سرمایه‌گذاری را در آستانه بازارهای نزولی عملی کنند، مطمئنا ضرر جبران‌ناپذیر و حتی چندین‌برابری را باید تجربه کرد. به همین دلیل همیشه لازم است درصد ریسک یک سرمایه‌گذاری را بررسی و کنترل کنید و سپس وارد بازار شوید.
بیشتر بخوانید: سرمایه‌گذاری ارزشی چیست؟ (همراه نکات و ریسک‌ها)
زمانی که سرمایه‌گذار سهم را بفروشد و وام و بهره را بازپرداخت کند، سود کمی برای او باقی می‌ماند. به‌عنوان‌مثال، اگر یک سرمایه‌گذار 90 میلیون تومان از بانک با بهره 15 درصد وبازپرداخت یکساله وام بگیرد و آن را با 10 میلیون تومان پس‌انداز خود ترکیب کند، آن سرمایه‌گذار 100 میلیون تومان برای مقاصد سرمایه‌گذاری در دسترس خواهد داشت.
اگر این پول در سهامی سرمایه‌گذاری شود که در عرض یک سال بازدهی 10 درصدی داشته باشد، سرمایه‌گذار در مجموع 110 میلیون دریافت خواهد کرد. پس از بازپرداخت وام (با بهره) تنها حدود 6.5 میلیون تومان به‌عنوان سود باقی می‌ماند.
این استراتژی مطمئناً در صورت سقوط بازار، سرمایه‌گذار را با مشکلات بیشتری مواجه کرد. به‌عنوان‌مثال، اگر ارزش سرمایه‌گذاری 100 میلیون تومانی به 50 میلیون کاهش یابد، سرمایه‌گذار نه‌تنها سرمایه اولیه‌ای که خودش داشته را از دست می‌دهد، بلکه حدود 53.5 میلیون تومان به بانک بدهکار خواهد بود.
4. ازدست‌دادن فرصت
ازدست‌دادن فرصت‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که نتوانید از تفاوت بین قیمت بهینه و بازده قیمت واقعی سود کسب کنید. این مدل از انواع ضرر در بورس برای سرمایهگذاران، خصوصا سرمایهگذاران تازه‌کار، سخت و حتی در مواردی، زیان‌بار است.
به‌عنوان‌مثال، اگر از بازارهای جهانی مثل فارکس و…، سهامی را به قیمت 10 میلیون تومان خریداری کردهاید که در پایان یک سال با حاشیه کمی افزایش می‌یابد یا در همان سطح باقی می‌ماند، ممکن است فکر کنید که سرمایه‌گذاری شما اشتباه نیست و میزان دارایی شما کم نشده است.
بااینحال، در واقع، شما فرصت کسب درآمد بیشتر را با سرمایه‌گذاری 10 میلیون تومانی در جای دیگر و با سود بیشتر را ازدست‌داده‌اید. یعنی سرمایه‌گذاری اولیه شما در طول زمان قطعاً بازدهی خواهد داشت، اما همان سرمایه‌گذاری در سهام دیگری شما را به بازدهی بیشتر و در زمان کوتاه‌تری می‌رساند!
حتی ممکن است 10 میلیون تومان از یک سهم را به‌خاطر جو بازار و سیگنال‌های درحال‌رشد آن بخرید و بعد از یک دوره طولانی‌مدت و فراز و نشیب‌های زیاد، دارایی شما به سوددهی برسد. اگرچه این سرمایه‌گذاری ضرری به دارایی شما نمی‌زند اما سود چشم‌گیری هم ندارد!
ممکن است به خود بگویید: «خب، اگر سود نکرده است، حداقل چیزی را از دست ندادم.» اما این درست نیست.
شما 10 میلیون تومان از پول خود را برای یک سال وارد سهامی کردهاید که متناسب با این زمان و سرمایه‌گذاری خود از آن بازده نداشته‌اید. اگر پول خود را در جای دیگری مانند گواهی سپرده یا بانک ذخیره می‌کردید، در همان سال حداقل اندکی سود کسب می‌کردید.
بیشتر بخوانید: گواهی سپرده سکه؛ سرمایه گذاری در بازار سکه بدون خرید فیزیکی آن!
این مورد از انواع ضرر در بورس به‌عنوان ازدست‌دادن فرصت یا هزینه فرصت شناخته می‌شود. هر سهامی که می‌خرید باید با معیارهایی چون سرمایه‌گذاری با ریسک پایین، سوددهی مناسب، زمان سوددهی و حتی ارزش پول در طول زمان سنجیده شود.
از خود بپرسید که آیا سود بالقوه از خرید یک سهام خاص ارزش ریسک اضافی را دارد یا خیر. زمانی که سهام به جایی نمی‌رسد یا حتی با بازده با ریسک پایین‌تر سپرده‌گذاری در بانک همخوانی ندارد، فرصت سرمایه‌گذاری در موقعیت‌ها و سهام بهتر را از دست داده‌اید.
5. استفاده‌نکردن از موقعیت‌های فروش
در رویدادهای منتهی به رکود بزرگ، بسیاری از سرمایهگذاران از موقعیت‌های بزرگی که در حاشیه بازار اتفاق می‌افتد برای عملی‌کردن استراتژی خود و کسب سود بیشتر استفاده می‌کنند.
این چیزی است که سرمایهگذاران فکر می‌کنند می‌تواند راهی برای نجات آنها از ضرر باشد. بااینحال، هنگامی که رکود شروع شد، این سرمایهگذاران وضعیت کلی مالی خود را بدتر کردند. زیرا نه‌تنها همه چیز خود را از دست دادند، بلکه مقادیر زیادی پول نیز بدهکار شدند.
ازآنجایی‌که موسسات وام‌دهنده نمی‌توانستند پولی از سرمایهگذاران پس بگیرند، بسیاری از بانک‌ها مجبور به اعلام ورشکستگی شدند. به‌منظور جلوگیری از وقوع مجدد چنین رویدادهایی، کمیسیون بورس و اوراق بهادار مقرراتی را وضع کرد که سرمایهگذاران را از گرفتن موقعیت بزرگ در آستانه رکود بازار بازمی‌دارد.
سرمایه‌گذار در چنین شرایطی با درنظرگرفتن دیدگاه بلندمدت زمانی که بازار متوجه ضرر می‌شود، قبل از خرید در حاشیه، می‌تواند مقدار پولی را که قرار است در سقوط بازار سهام از دست بدهد به حداقل برساند.
6. ازدست‌دادن سود
این نوع زیان زمانی به وجود می‌آید که شما ببینید سهمی رشد قابل‌توجهی دارد و به هوای رشد و سود بیشتر، همچنان آن را نگه دارید و به نقطه حد سود خود در استراتژی معاملاتی‌تان بی‌توجه باشید.
در چنین شرایطی ممکن است سهام در سراشیبی سقوط بیفتد و به‌راحتی سودی که به دست آورده‌اید را از دست بدهید. این چیزی است که می‌تواند در بازار سهام بی‌ثبات، اتفاق بیفتد و خارج از تصور نیست.
افراد زیادی وقتی با بازارهای نزولی یا صعودی روبه‌رو می‌شوند فردی موفق نیستند. معمولا در بازارهای نزولی بسیاری از سرمایهگذاران منتظر و امیدوارند که سهام بهبود یابد و دوباره به اوج خود برسد، اما ممکن است هرگز این اتفاق نیفتد.
7. زیان‌های روی کاغذ
شاید موقعیتی در طول سرمایه‌گذاری‌تان به وجود بیاید که به خودتان بگویید: «اگر نفروشم، چیزی را از دست نداده‌ام» یا «زیان این سرمایه‌گذاری فقط روی کاغذ است».
درحالی‌که همین زیان روی کاغذ در نهایت و طولانی‌مدت می‌تواند ضربه بزرگی به دارایی شما باشد. درنتیجه مجبور می‌شوید برای جلوگیری از این ضرر و جبران اتفاقی که می‌توانستید پیش‌از‌این جلوی آن را بگیرید، روش دیگری را انجام دهید.
اگر فکر می‌کنید که چشم‌انداز بلندمدت شرکت هنوز خوب است و سرمایه‌گذاری ارزشمندی برای شما محسوب می‌شود، ممکن است بازار نزولی زمان خوبی برای افزودن به داراییهای خود باشد.
از سوی دیگر، اگر سهام به عملکرد ضعیف خود ادامه دهد، زیان‌های روی کاغذ شما واقعی شده و در نهایت سرمایه‌تان را از دست می‌دهید.
بیشتتر بخوانید: 7 گام مؤثر برای جبران ضرر در بورس
چگونه با انواع ضرر در بورس مقابله کنیم؟
معامله گران موفق تلاش می‌کنند همواره هر ضرر و شکست در بورس را به‌عنوان یک درس بزرگ ببینند.
درسی که در نهایت به آنها راه‌ورسم معامله بهتر و سودآورتر را می‌دهد. این درس‌ها به آنها کمک میکند از ضرر استفاده کرده تا قوی تر و منظم‌تر شوند.
در زیر چند گام در مورد نحوه برخورد با زیان در بورس آورده شده است:
- مسئولیت را بپذیرید: هنگامی که ضرر کردید، از آن فرار یا واقعیت را پنهان نکنید. این تجربه‌ای است که در طول دوران سرمایه‌گذاری به کمک‌تان خواهد آمد. پس آن را بپذیرید و مسئولیت کارتان را هم به عهده بگیرید. در دست گرفتن مالکیت زیان‌های خود اولین گام برای کنترل سرمایه‌گذاری‌هایتان است.
- احتمال ضرر را در نظر بگیرید: یک باخت مهم نیست چقدر بزرگ است، نمی‌تواند شما را تعریف کند. این بازی و معامله قرار است چیزهای زیادی به شما یاد بدهد. دیدگاه خود را برای آینده و روزهای بیشتری در نظر بگیرید و تلاش کنید همه جوانب و شواهد حاضر را برای طراحی یک استراتژی موفق در نظر بگیرید.
- انتخاب‌های خود را تجزیه‌وتحلیل کنید: گزینه‌هایی را که انتخاب کردهاید مرور کنید و بررسی کنید که آیا می‌توانستید کاری متفاوت انجام دهید یا نه. برخی از معامله گران منتظر فرصت بهتری هستند. برخی دیگر تحت شرایط خوب بازار معامله خود را معکوس می‌کنند. این کار به آنها کمک میکند نه‌تنها زیان‌های وارده را جبران کرده بلکه به سمت سود حرکت می‌کنند.
- برنامه‌ریزی کنید: تجربه به شما یاد می‌دهد که انتخاب درستی داشته باشید. ضررهای شما به شما نشان می‌دهد که چه کاری را انجام دهید و چه کاری را نباید انجام دهید. قبل از اینکه دوباره سرمایه‌گذاری خود را آغاز کنید و وارد بازار شوید، برنامه‌ریزی دقیقی برای تلاش‌های آینده خود داشته باشید.
- باانگیزه باشید: انگیزه یادگیری، کسب تجربه، آزمون‌وخطا و … همه از جمله محرک‌هایی است که کمک‌تان میکند تا مسیر درست‌تر و مناسب‌تری را برای سرمایه‌گذاری خود بسازید. از ضعف خود به‌عنوان کاتالیزوری برای بهبود در آینده استفاده کنید. هیچگاه از یادگیری دست نکشید، زیرا بازار همواره درس‌هایی برای آموختن و بهتر شدن دارد.
جمع‌بندی
ضرر در بازار مالی و سرمایه‌گذاری بخش جدایی‌ناپذیری از آن است. هیچگاه نمی‌توانید وارد بازار شوید و مطمئن باشید که ضرر نخواهید کرد. پس نگران ضرر نباشید.
بعد از اینکه از نظر عاطفی و مالی از ضررهایی که وارد کردید بهبود یافتید، به بازی بازگردید. تلاش کنید تا این بار با مهارت و کنترل بیشتری در بازار فعالیت کنید و تا حد ممکن، زیان‌های اتفاق افتاده در بورس و تجارت را بپذیرید و جبران کنید.
اجتناب از ضرر در معاملات امکان‌پذیر نیست، اما سرمایهگذاران هوشمند اقدامات اصلاحی انجام می‌دهند که به آنها کمک میکند زیان سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند.
شما چه روش‌هایی را برای کاهش ضرر و مقابله با انواع ضرر در بورس انجام می‌دهید؟ کدام یک از این استراتژی‌هایی که در بخش‌های قبلی گفتیم باعث شده تا بتوانید سرمایه‌گذار موفق‌تری باشید؟ تجربه‌‌ها و اطلاعات خود را با ما در بورسینس به اشتراک بگذارید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:
فهم مفاهیم اقتصادی به آسانی خواندن آن نیست . درود بر شما
سلام و درود، ممنون از همراهی شما