بررسی و آگاهی از رفتار هیجانی در بورس می تواند ما را از این گونه رفتارهای غیر حرفه‌ای دور کند.
قطعا برای شما هم پیش آمده که درباره رفتارهای هیجانی افراد در بازار بورس و ضرر و زیانی که بعد از آن متحمل شده‌اند، چیزهایی شنیده باشید.
این رفتارها مطمئنا ضرر و زیان بسیاری برای فرد و همین طور بازار بورس به همراه دارد.
عناوین مطلب:
توجه داشته باشید که عدم آگاهی و غلبه هیجانات فرد بر منطق سرمایه‌گذاری، باعث می‌شود که افراد زیادی از این موضوع سوءاستفاده کرده و سهام‌های بی ارزش را با قیمت بالا به سرمایه‌گذاران هیجانی بفروشند.
بر این اساس؛ ما در این مقاله قصد داریم به بررسی رفتار هیجانی در بازار بورس بپردازیم و راهکارهایی را جهت مدیریت رفتار و احساسات هیجانی و غیرمنطقی به شما ارائه دهیم.
بیشتر بخوانید: چگونه از سرمایه گذاری احساسی در بازارهای مالی پرهیز کنیم؟
رفتار هیجانی چیست؟
اگر در بازارهای مالی فعال هستید، احتمالا برای شما هم پیش آمده که از ترس عقب نماندن از یک بازار خاص، بدون تحلیل و آموزش و فقط از روی هیجان، وارد آن بازار شوید و اقدام به خرید و فروش کنید.
به عنوان مثال؛ هنگامی که در مرداد سال 1399، شاخص بورس به حدود 2 میلیون واحد رسید، تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران از ترس اینکه ارزش دارایی‌های ریالی‌شان کمتر نشود و یا اینکه از سود این بازار جا نمانند؛ بدون هیچ تحلیل و تجربه‌ای، اقدام به خرید سهام کردند.
در واقع این افراد در جایی وارد این بازار شدند که اصطلاحا به آن “سقف قیمتی” می‌گویند.
بعد از این ماجرا، بازار بورس یک فاز ریزشی بلندمدت را تجربه کرد و اکثر این افراد یا قید بخشی از سرمایه خود را در بلندمدت زدند یا با زیان‌های بزرگ از بازار خارج شدند. به این گونه رفتارها، رفتارهای هیجانی در بازار بورس می‌گویند.
بیشتر بخوانید: 9 تکنیک کاربردی برای سرمایه گذاری در بازار نزولی
البته امکان دارد که عکس این رفتار نیز رخ دهد؛ یعنی افراد در جایی به نام “کف قیمتی” و در شرایطی که بازار از نظر تکنیکالی آماده صعود نیست، وارد پوزیشن خرید شوند و بعد از ریزش شدید بازار، از ترس اینکه زیان بیشتری را متحمل نشوند، دارایی‌های خود را به حراج بگذارند.
در بازارهای مالی، رفتارهای هیجانی چگونه ایجاد می‌شوند؟
معمولا رفتارهای هیجانی زمانی از افراد سر می‌زند که یک اصل مهم را فراموش کرده‌اند؛ آن اصل می‌گوید: “بازار همیشه وجود دارد”.
اگر به این اصل پایبند باشید، پس همواره می‌توانید با سرمایه‌گذاری آگاهانه در بازارهای مالی، از آن سود خوبی به دست آورید. اما مشکل اینجاست که گاهی به دلیل ترسی که افراد از عقب ماندن از کسب سود دارند، این اصل را فراموش کرده و به شکل کاملا هیجانی وارد بازار می‌شوند.
علاوه بر تمام این موارد؛ رفتار هیجانی زمانی به وجود می‌آید که شما بازاری را نشناسید و بدون آگاهی در آن سرمایه‌گذاری کنید، یا سرمایه‌ای که وارد بازار کرده‌اید را از کسی قرض یا از بانک وام گرفته باشید.
برای درک بهتر رفتارهای هیجانی در بازار بورس، به یک مثال توجه کنید. فرض کنید شما 20 میلیون تومان در اختیار دارید و به آن نیاز دارید (یعنی پول مازاد در زندگی شما نیست) و یا آن را از بانک وام گرفته‌اید.
در این حالت تصمیم می‌گیرید که برای افزایش این مبلغ، آن را وارد بازار بورس کنید. چون شما باید هر ماه مبلغی را به عنوان اقساط به بانک بپردازید، با اولین ضرر، دچار ترس شده و می‌خواهید با معامله بعدی ضرر را جبران کنید. در این حالت از روی هیجان و بدون تحلیل کافی وارد معامله بعدی شده و با معامله بعدی ممکن است ضرر بیشتری متحمل شوید.
این رفتارها در بازار بورس، موجب ضرر بیشتر شما شده و حتی از نظر روحی به شما آسیب جدی می‌زند.
بیشتر بخوانید: 6 راهکار برای کاهش استرس در بازارهای مالی
چگونه از رفتارهای هیجانی در بازار بورس جلوگیری کنیم؟
تا اینجا با رفتارهای هیجانی آشنا شدید. حال لازم است تا راهکارهایی را برای جلوگیری از آن به کار بگیرید.
در ادامه، نکاتی را در راستای کمک به کنترل هیجان بیان می‌کنیم:
1. تمام سود بازار برای شما نیست!
این نکته یکی از مهم‌ترین نکات در بازارهای مالی است.
مثلا اگر در یک سال مجموع سوددهی یک بازار، 100 درصد باشد، شما نمی‌توانید به این میزان سود برسید و به هیچ عنوان نباید به دنبال این مقدار سود برای خود باشد.
علاوه بر این؛ توجه داشته باشید که در بهترین حالت سود بانکی در سال، 23 درصد است. پس اگر شما در یک بازار و در طول یک سال 25 درصد سود به دست آورید، از کسانی که پول خود را در بانک سپرده‌گذاری کرده‌اند، جلوتر خواهید بود.
بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری در بورس یا بانک؛ کدام بهتر است؟
2. اصلاح قیمت‌ها همیشه و در همه بازارها رخ می‌دهد.
یعنی اگر به پولی نیاز دارید (به عنوان مثال قرار است که تا انتهای ماه آن پول را به شخصی برگردانید) بهتر است آن را وارد بازار سرمایه نکنید و همواره با سرمایه مازاد خود اقدام به سرمایه‌گذاری کنید.
یا مثلا به هیچ عنوان با پول فروش خانه، زمین، ماشین و … وارد بازار سرمایه نشوید؛ چراکه ممکن است در در بازارهای به شدت نزولی پول خود را از دست بدهید و زندگی‌تان با تنش و اضطراب مواجه شود.
3. برای شناخت بازاری که قصد سرمایه‌گذاری در آن را دارید، وقت بگذارید.
بازار را به خوبی بشناسید و برای کسب مهارت بیشتر، روی آموزش خودتان سرمایه‌گذاری کنید.
بعد از شناخت بازار، برای خودتان یک استراتژی در نظر بگیرید و بر اساس آن استراتژی معامله کنید. داشتن استراتژی معاملاتی باعث می‌شود که تا حد ممکن از رفتارهای هیجانی دوری کنید.
بیشتر بخوانید: 6 مرحله برای ساخت استراتژی معاملاتی در بورس ایران
البته داشتن استراتژی معاملاتی یک بحث است و پایبند بودن به آن استراتژی یک بحث دیگر؛ ما پیشنهاد می‌کنیم که اگر براساس مطالعات و آموزش‌هایی که داشته‌اید، به یک استراتژی معاملاتی رسیده‌اید، به هر قیمتی که شده به آن پایبند باشید و از رفتار هیجانی دوری کنید.
گاهی این کار برای تریدرهای با تجربه نیز سخت است؛ اما با تمرین و تمرکز روی این موضوع، قطعا به این قابلیت دست پیدا می‌کنید.
آیا رفتار هیجانی در تحلیل تکنیکال دیده می‌شود؟
پاسخ به این سوال مثبت است.
شما می‌توانید در تحلیل تکنیکال، اثراتی از رفتارهای هیجانی در بازار را ببینید. بسیاری از تئوری‌هایی که اساس و پایه تحلیل تکنیکال هستند، روی این مطلب تاکید دارند.
به عنوان مثال، می‌توان به تئوری امواج الیوت (Elliott Wave Theory) و تئوری داو (Dow Theory) در این زمینه اشاره کرد.
سخن پایانی
رفتارهای هیجانی در بازارهای مالی، از جمله ریسک‌های سرمایه‌گذاری هستند که با تمرین بسیار، تا حد زیادی می‌توان آن را کنترل کرد.
در این مقاله از مجله بورسینس، تعدادی از راهکارها و نکات مهم را برای جلوگیری از رفتار هیجانی در بازار بورس بیان کردیم که امیدواریم با پیروی از آن‌ها، سرمایه‌گذاری خوبی را تجربه کنید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: