افزایش خارق‌العاده قیمت بیت‌کوین از سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰، از سال گذشته تاکنون سرتیتر اخبار حوزه ارزهای دیجیتال بوده است.
با این حال، سال ۲۰۲۰ شاهد رشد صنعت جدید دیگری نیز در فضای ارزهای دیجیتال بود که با افزایش موارد استفاده بیت‌کوین، اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال، به رشد پروژه‌های این حوزه کمک شایانی کرد.
احتمالاً اکنون می‌دانید که بحث اصلی این مقاله، در مورد امور مالی غیرمتمرکز (decentralized finance) یا به‌اختصار دیفای (DeFi) است. اما آیا هنوز هم سرمایه‌گذاری در دیفای می‌تواند سودبخش باشد؟
عناوین مطلب:
بدون تردید، در سال ۲۰۲۱، دیفای پس از بیت‌کوین داغ‌ترین بخش در فضای ارزهای دیجیتال است که سرزمین گسترده‌ای از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، وام‌دهی همتابه‌همتا (P2P)، وام‌گیری، معامله‌گری و نوآوری‌هایی، مانند توکن‌های تعویض‌ناپذیر (NFT)، را پیش پای سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد.
دیفای چیست؟
صنعت مالی غیرمتمرکز (دیفای) اکوسیستمی دیجیتالی از اپلیکیشن‌های جدید مالی است که براساس چندین پروتکل غیرمتمرکز اجرا می‌شود و هدف آن ایجاد انقلابی در سیستم‌های مالی متداول است.
دیفای از فناوری بلاک‌چین استفاده می‌کند تا نیاز به اشخاص ثالث، مانند بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و بروکرها را از تراکنش‌های مالی حذف و آنها را کاملاً منسوخ کند. هدف از این اقدام، رفع نقاط ضعف سیستم‌های مالی سنتی است، مشکلاتی همچون تراکنش‌های کُند، کاغذبازی اداری و همچنین سیستم‌ها و عملیات متمرکز منسوخ.
در مقابل، قراردادهای هوشمندی که مستقل و فاقد اشتباه و فساد انسانی هستند جایگزین این اشخاص ثالث خواهند شد. همچنین، هدف دیگر دیفای، جانشینی ارزهای فیات توسط دارایی‌های دیجیتالی مانند بیت‌کوین، تتر یا اتریوم است.
ارزیابی خطر و پاداش سرمایه‌گذاری در دیفای
در زمان نگارش این مقاله، حدود ۴۰ میلیارد دلار دارایی دیجیتال در پروتکل‌های دیفای قفل شده است؛ میزان رشد این حوزه هنگامی برجسته می‌شود که یادآوری کنیم در ابتدای سال ۲۰۲۰، میزان دارایی دیجیتال قفل‌شده در پروتکل‌های دیفای فقط ۱ میلیارد دلار بود.
جهش دیوانه‌وار دیفای باعث شده است که بسیاری از تحلیل‌گران نسبت به حباب قیمت احتمالی و امکان ورود حوزه قانون‌گذاری و نظارتی به دیفای هشدار دهند، مانند اتفاقی که در سال ۲۰۱۸ به صنعت عرضه اولیه کوین (ICO) آسیب زد.
با توجه به میزان سرمایه‌ای که افراد در اکوسیستم دیفای تزریق می‌کنند، پیش از سرمایه‌گذاری در این پلتفرم‌ها تا چه‌اندازه باید محتاط باشید؟ به عبارت ساده‌تر، آیا اصلاً سرمایه‌گذاری در دیفای منطقی است؟
گرچه قصد نداریم به خوانندگان این مطلب مشاوره مالی ارائه دهیم، اما درک گزینه سرمایه‌گذاری و نحوه عملکرد محصولات آن، همچون کِشت سود (yield farming)، نکته بسیار مهمی است. بی‌شک، به علت ماهیت جدید و تا حد زیادی کنترل‌نشده دیفای خطرات امنیتی بسیاری نیز ممکن است وجود داشته باشند.
این متغیرها در کنار عدم قطعیتی که پروژه‌های دیفای به همراه دارند، باعث شده‌اند تا سرمایه‌گذاران علاوه بر احتمال کسب سود بسیار زیاد از این صنعت، در معرض نوسانات بسیار شدید قیمت نیز قرار بگیرند.
سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال به خودی خود در مقایسه با سایر دارایی‌های سنتی خطرناک‌تر است و تعامل با پروتکل‌های دیفای ممکن است این خطر را نیز بیشتر کند. به‌عنوان مثال، اگر کاربری بخواهد در سهام‌گذاری دیفای شرکت کند، اکثر پلتفرم‌های موجود کاربران را مجبور می‌کنند دارایی‌های سهام‌گذاری‌شده خود را برای یک دوره مشخص قفل کنند.
در این دوره، قیمت ارزهای دیجیتال ممکن است به‌طرز چشمگیری افزایش یا کاهش یابد در‌حالی‌که اگر دارنده این دارایی‌ها در سهام‌گذاری شرکت کرده باشد، نمی‌تواند اقدام به فروش دارایی‌های خود کند.
علاوه بر این، شبکه‌های دیفای از سازوکارهای مختلفی برای محاسبه ارزش توکن‌های قفل‌شده در پلتفرم‌های خود استفاده می‌کنند. متأسفانه، این سازوکارها ممکن است پیامدهایی منفی مانند ضرر ناشی از افت قیمت دارایی‌های قفل‌شده و افت شدید قیمت داشته باشند.
مشابه با سایر حوزه‌های ارزهای دیجیتال، در صنعت دیفای نیز سرمایه‌گذاران اولیه بیشترین سود را به دست می‌آورند. افرادی که در اوایل سال ۲۰۲۰ در دیفای سرمایه‌گذاری کردند، بیشترین سود را کسب کردند، به‌ویژه اگر این سرمایه‌گذاری روی توکن‌هایی مانند YFI که افزایشی بین ۲۰ تا ۱۰۰۰ برابری داشته‌اند یا شامل یا طرح‌های استخراج نقدینگی با بازده درصدی بسیار زیاد بوده باشد.
آیا در سال ۲۰۲۱ نیز می‌توان به کسب سود با سرمایه‌گذاری در حوزه دیفای امید داشت؟ با توجه به این واقعیت که حوزه دیفای کماکان در حال رشد است و هرروز پروتکل‌های جدیدی اضافه می‌شوند، پاسخ قطعاً مثبت است! با این حال، خطرات این حوزه نیز باید مدیریت شوند. درواقع، بهتر است با ترکیبی از خوش‌بینی محتاطانه و بدبینی امیدوارانه به سرمایه‌گذاری دیفای نزدیک شویم.
آیا برای سرمایه‌گذاری در دیفای آماده هستید؟
چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در دیفای بسیار گسترده است و نیاز به توجه بیشتری دارد. با این حال، اکثر سرمایه‌گذاران معمولاً بیش از حد درگیر بازده درصدی سالانه (APY) طرح‌های دیفای هستند به‌گونه‌ای که به سایر جوانب مهم پروژه‌های دیفای توجهی نمی‌کنند.
بازده درصدی سالانه به بازده مورد انتظار هر سرمایه‌گذاری طی یک سال گفته می‌شود.
بسیاری از عوامل دیگر نیز وجود دارند که کاربر جدید دیفای باید برای مواجهه با آنها آماده باشد، از جمله:
امنیت قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند قلب تپنده دیفای هستند. اگرچه امنیت این قراردادها از ابتدای پیدایش تاکنون مسیر قابل‌توجهی پیش رفته است، بسیاری از پروژه‌ها در این حوزه هنوز کنترل‌نشده هستند. در فضای دیفای، هکرها پیش از این نیز چندین روش برای نفوذ به پروتکل‌های دیفای و سوءاستفاده از نقاط ضعف دارایی‌های دیجیتال و دسترسی به آنها به کار گرفته‌اند.
امانی یا غیرامانی
اگرچه توسعه‌دهندگان نیز برای رفع نقاط ضعف و مشکلات قراردادهای هوشمند تلاش می‌کنند، کاربران دیفای مسئول امنیت کوین‌های خود هستند.
توجه داشته باشید که بیشتر پروتکل‌های دیفای غیرامانی هستند، به این معنی که کاربران به‌تنهایی مسئولیت محافظت از ارزهای دیجیتال خود را بر عهده دارند. در مقایسه با شبکه‌های امانی که از شما می‌خواهند دارایی‌های خود را به کیف پول‌های آنها انتقال دهید، این امر می‌تواند میزان خطر را کاهش دهد، زیرا نه کلید و نه کوین‌های خود را در اختیار پلتفرم‌های غیرامانی قرار نمی‌دهید.
حاکمیت
چه کسی تصمیم‌گیری‌های اصلی پلتفرم مورد نظر شما را بر عهده دارد؟ برخی از پروژه‌های دیفای فقط توسط تیم توسعه پشتیبان خود مدیریت می‌شوند، در حالی که برخی دیگر حاکمیت جامعه خود را به دست سازمان‌های غیر متمرکز مستقل (DAO) می‌سپارند.
حوزه‌های اصلی که به مشارکت جامعه نیاز دارند شامل کارمزدها و به‌روزرسانی‌ها می‌باشند. اگر پروژه‌ای تحت نظارت جامعه خود نیست، بهتر است در مورد سرمایه‌گذاری روی آن محتاط‌تر باشید. طی سال گذشته نیز پروژه‌های کلاه‌‌بردارانه بسیاری کاربران خود را ناامید کرده‌اند؛ اجازه ندهید تاریخ تکرار شود!
داده‌های تاریخی
یکی از روش‌های موثر برای ورود ایمن به حوزه سرمایه‌گذاری در دیفای، بررسی داده‌های تاریخی موجود است که می‌تواند شما را در تصمیم‌گیری آگاهانه راهنمایی کند. برای این منظور، می‌توانید به پلتفرم‌هایی همچون کوین مارکت کپ مراجعه و اطلاعات تاریخی این حوزه را دریافت کنید. البته توجه داشته باشید که اکوسیستم دیفای به‌طور مداوم در حال شتاب‌گرفتن است و ممکن است این داده‌ها هرروز در حال تغییر باشند.
نحوه سرمایه‌گذاری در دیفای
در این بخش، به بررسی سه شیوه سرمایه‌گذاری در دیفای می‌پردازیم: معاملات توکن‌های دیفای، استخراج نقدینگی و کِشت سود.
معاملات توکن‌های دیفای
توکن‌های دیفای دارایی‌های مجازی بومی هستند که توسط پلتفرم‌های دیفای به کار گرفته می‌شوند. به‌عنوان مثال، دارایی اصلی پلتفرم کامپاند (Compound)، توکن بومی کامپ (COMP) است و توکن‌های بومی پلتفرم میکر (Maker)، میکر (MKR) و دای (DAI) هستند. مانند هر ارز دیجیتال دیگری، توکن‌های دیفای نیز قابل‌معامله در صرافی‌ها هستند.
کاربران می‌توانند در هر زمانی این توکن‌ها را معامله کنند و با خرید، نگهداری و فروش آنها کسب سود کنند. این توکن‌ها محور پروتکل‌های دیفای هستند و معاملات آنها می‌تواند به رشد این پروتکل‌ها و ارائه هرچه‌بیشتر پتانسیل آنها کمک کند.
با این حال، بهتر است فقط روی توکن‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که کاربردهایی واقعی، همچون حاکمیت و سهام‌گذاری، داشته باشند. به‌عنوان مثال، توکن یونی (UNI) از پلتفرم یونی سواپ (Uniswap) یک توکن حاکمیتی است که می‌توان از آن به‌عنوان وثیقه وام استفاده کرد. همچنین، توکن YFI به کاربران خود اجازه می‌دهد در فرآیند کِشت سود در اکوسیتم یِرن (Yearn) شرکت کنند. موارد استفاده‌ای از این دست موجب افزایش تقاضا می‌شود که درنهایت در کنار میزان عرضه، تنها عامل تأثیرگذار قیمت یک دارایی است.
استخراج نقدینگی (Liquidity mining)
استخراج نقدینگی به تزریق نقدینگی به پروتکل دیفای گفته می‌شود.
ماینرهای نقدینگی با استخرهای نقدینگی که بودجه در اختیار دارند، در تعامل هستند. تأمین‌کنندگان نقدینگی (به‌اختصار LPها) سهم عظیمی از کارمزدهای جمع‌آوری‌شده را دریافت می‌کنند و به این ترتیب تشویق می‌شوند تا سهم بیشتری از کارمزدهای جمع‌آوری‌شده را دریافت کنند.
به‌عنوان مثال، اگر پلتفرم مورد نظر در زمینه وام‌دهی فعال باشد، تأمین‌کنندگان نقدینگی درصدی از کارمزدهای جمع‌آوری‌شده از وام‌گیرندگان را دریافت می‌کنند. با این حال، بیشتر پلتفرم‌ها به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهند دارایی‌های خود را هر زمان که مایل هستند، برداشت کنند.
بنابراین، اگر دارایی بلااستفاده‌ای در اختیار دارید، بهتر است به جمع تأمین‌کنندگان نقدینگی بپیوندید و پاداش دریافت کنید. فقط به یاد داشته باشید که همیشه خطر کاهش قیمت دارایی وجود دارد و ممکن است به‌هنگام برداشت دارایی خود، دچار ضرر شوید.
کشت سود (yield farming)
کشت سود بسیار شبیه به استخراج نقدینگی است، اما با یک تفاوت برجسته. به جای اینکه تأمین‌کنندگان نقدینگی دارایی‌های خود را در یک پروتکل واحد واریز کنند، افرادی که در کشت سود شرکت می‌کنند به‌دنبال پلتفرم‌هایی با بالاترین بازده یا مشوق هستند. مثالی عالی از شبکه دیفایی که در زمینه کشت سود فعالیت می‌کند، پلتفرم یرن فایننس (yearn.finance) است.
بیشتر بخوانید: ییلد فارمینگ چیست؟
در پلتفرم یرن فایننس، کاربران دارایی‌های خود را به پروتکل واریز می‌کنند تا پروتکل به‌طور خودکار دنبال پروژه‌های دیفایی بگردد که پاداش بهتری به تأمین‌کنندگان نقدینگی می‌پردازند. با این حال، به نظر می‌رسد این پلتفرم بیش از سود سالیانه، عوامل دیگری از جمله مشخصات خطر سایر پلتفرم‌ها را نیز بررسی می‌کند.
سخن پایانی
دیفای یکی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری استثنایی است که هر چند سال یک بار اتفاق می‌افتد. با این حال، این صنعت بسیار جوان و پر از بازیکنانی است که چندان عالی نیستند و ممکن است قصد داشته باشند از سرمایه‌گذاران جدید و کمبود آگاهی آنها سوءاستفاده کنند.
در حال حاضر، قیمت‌ها در دیفای به‌اندازه‌ای دچار تورم هستند که نمی‌توان گفت آیا قیمت‌های فعلی منعکس‌کننده قیمت واقعی دارایی‌ها هستند یا فقط در نتیجه تلاشی برای پامپ (pump) و رشد جعلی قیمت اوج گرفته‌اند و به‌زودی سقوط خواهند کرد. به‌عنوان مثال، پروتکل‌های جدیدی مانند آوی (AAVE) طی تنها چند هفته از کمتر از ۲۰ دلار به بیش از ۵۲۰ دلار رسیده‌اند!
سرمایه‌گذاری در دیفای بستگی به دارایی‌های موجود و تمایل شما به ریسک‌پذیری دارد. در هر صورت، پیش از هر سرمایه‌گذاری حتماً تحقیقات کافی انجام دهید و درک کامل و مناسبی از آنچه که روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنید، داشته باشید. همچنین، اطمینان حاصل کنید که تیم پروژه دیفای حرفه‌ای و قانونی است و قصد دارد مشکل مالی واقعی‌ای را حل کند. و در پایان، از طریق واسطه‌ها، پلتفرم‌های معاملاتی و کیف پول‌های معتبر وارد این حوزه شوید.
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید:
سلام و سپاس
بسیار عالی و آموزنده است.
شاد، سلامت و پیروز باشید!
سلام وقت بخیر و با آرزوی موفقیت و سلامتی برای شما