دارک پول (Dark Pool) یا استخر سیاه، مجراهای خصوصی هستند که بستری را برای انجام معاملات اوراق بهادار به صورت ناشناس فراهم می‌کنند.
دارک پول‌ها جدا از صرافی‌ها بوده و به شکل عمومی قابل دسترس نیستند؛ بنابراین سابقه سفارش‌ها هم در اختیار عموم قرار نمی‌گیرد.
این استخرها، به دور از نظارت‌های عمومی، روش‌های معاملات غیرمبادله‌ای را بین سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به ثبت سفارش برای یک اوراق بهادار خاص و شرکت‌های کارگزار سهام، تسهیل می‌کنند.
عناوین مطلب:
به پولی که در استخرهای سیاه وجود دارد، نقدینگی استخر سیاه (Dark Pool Liquidity) یا نقدینگی سیاه (Dark Liquidity) می‌گویند.
بیشتر بخوانید:استخر نقدینگی در دیفای چیست؟
هدف اصلی یک دارک پول این است که معامله‌گران سفارشات خود را مطابق با ایده‌های مندرج در مقررات بهترین قیمت خرید و فروش ملی (NBBO)، تکمیل کنند.
در واقع کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده، NBBO را به عنوان بهترین قیمت خرید فعلی و فروش موجود برای یک اوراق بهادار تعریف کرده است.
ثبت سفارش مطابق با NBBO، برای معامله‌گران سازمانی که در حجم بزرگی از معاملات اوراق بهادار شرکت می‌کنند، مهم است.
ممکن است با ورود سفارشات بزرگ به بازار آزاد، قیمت‌گذاری اوراق بهادار ارائه شده توسط صرافی‌های عمومی به خطر بیفتد؛ بنابراین، اگر پردازش معامله به شکل خصوصی انجام شود، معامله‌گر سازمانی می‌تواند بدون نگرانی از پرداخت حق صرافی و کمیسیون سنگین به بازار، از معامله خود بر اساس قیمت مطلوب مطمئن باشد.
بیشتر بخوانید: تفاوت کمیسیون per-Share و per-Trade چیست؟
تاریخچه دارک پول (Dark Pool)
این استخرها در سال 1980 ایجاد شدند و پیشینه آن‌ها به زمان تصویب قانون C319 توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) برمی‌گردد.
براساس این قانون، هر نوع اوراق بهاداری که پس از آوریل 1979 در یک صرافی معین درج شود، ممکن است به طور فعال خارج از صرافی که در آن قرار دارد نیز معامله شود.
شرکت Instinet در سال 1986، اولین استخر سیاه را با عنوان After Hours Cross راه‌اندازی کرد. در واقع این بازار، یک بازار خارج از بورس بود که معامله‌گران در طول روز در آن معامله می‌کردند.
برخلاف معاملات عمومی آن زمان، برای باز کردن سفارشات در این پلتفرم، نیازی به وارد کردن اطلاعات خصوصی نبود و همین موضوع باعث شد که تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران به آن علاقه‌مند شوند.
در سال 1987، شرکت ITG از دیگر شرکت‌هایی بود که اولین دارک پول خود را با نام POSIT راه‌اندازی کرد. این استخر در بین سرمایه‌گذاران از محبوبیت زیادی برخوردار بود و در اواخر دهه 1980، تعداد نهادهایی که علاقه‌مند به معامله در دارک پول‌ها بودند، افزایش یافت و تا دهه 1990 نیز ادامه داشت.
انواع دارک پول‌ها
هر دارک پول، یک فضای معاملاتی منحصر به‌فردی است که انگیزه‌های گوناگونی را با توجه به فعالان موجود در بازار ارائه می‌دهد.
علاوه براین، هر دارک پول ویژگی‌های خاصی را ارائه می‌دهد که ممکن است برای عده‌ای مفید یا مضر باشد.
دارک پول‌ها براساس ارائه‌دهندگان خود انواع متفاوتی دارند که در ادامه به بررسی هریک می‌پردازیم:
دارک پول کارگزار سهام (Broker-Dealer Owned)
این دارک پول‌ها که متعلق به کارگزار سهام هستند، معمولا توسط بانک‌های سرمایه‌گذاری اداره می‌شوند.
دارک پول‌های کارگزار سهام براساس NBBO، قیمت‌های بهینه پیشنهاد می‌دهند و تخصصشان در معامله با سایر بانک‌ها و شرکت‌کنندگان طرف خرید است.
به عنوان مثال، جی‌پی مورگان (JPMorgan)، گلدمن ساکس (Goldman Sachs)، بارکلیز (Barclays) و کردیت سوئیس (Credit Suisse) از نمونه‌هایی هستند که دارک پول متعلق به کارگزار سهام ارائه می‌دهند.
دارک پول غیرمتمرکز (Decentralized)
مشابه دارک پول‌های موجود در بازارهای سنتی، در حوزه ارزهای دیجیتال نیز چنین استخرهایی وجود دارند و این سرویس‌ها را ارائه می‌دهند.
دارک پول‌های غیرمتمرکز در مقایسه با دارک پول‌های سنتی، روش‌های تایید دیجیتال ایمن‌تری را فراهم می‌کنند. همچنین، ویژگی غیرمتمرکز بودن آن‌ها، قیمت‌های عادلانه‌ای برای کاربران ایجاد کرده و از دستکاری قیمت‌ها نیز جلوگیری می‌شود.
بیشتر بخوانید: تفاوت صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز
دارک پول‌های غیرمتمرکز، از فناوری‌های بلاک‌چینی نیز استفاده می‌کنند. در واقع هدف دارک پول‌های غیرمتمرکز این است که در بازارهای ارز دیجیتال که نقدینگی کمی دارند، تاثیرگذار باشند.
دارک پول مستقل (Independent)
دارک پول‌های مستقل توسط شرکت‌های خصوصی اداره می‌شوند.
معمولا ارائه‌دهندگان مستقل، هزینه‌های معاملاتی کمتری را اخذ کرده و هزینه‌های مربوط به نقدینگی پایین را کاهش می‌دهند.
شرکت‌های Smartpool، ITG و Instinet از ارائه‌دهندگان دارک پول‌های مستقل هستند.
دارک پول‌های صرافی (Exchange Owned)
دارک پول‌های متعلق به صرافی، به معامله‌گران خردی که علاقه‌مند به انجام معامله در خارج از بازار بورس هستند، خدماتی را ارائه می‌دهند.
خدمات آن‌ها به گونه‌ای است که با ارائه شیوه‌های معاملات با فرکانس بالا (HFT)، نقدینگی بیشتری را در اختیار فعالان بازار قرار می‌دهند.
بیشتر بخوانید: تاخیر زمانی (Latency) چیست؟ + تاثیر آن بر معاملات ارزهای دیجیتال
به عنوان مثال، NYSE Euronext و بورس اوراق بهادار بین‌المللی (ISE)، استخرهای سیاه متعلق به صرافی را با استفاده از روش HFT فراهم می‌کنند.
مزایای دارک پول
اگر سرمایه‌گذار یا معامله‌گر هستید، استفاده از استخرهای سیاه ممکن است مزایا و سود‌آوری خوبی برای شما به همراه داشته باشد که در ادامه به بررسی مزایای آن می‌پردازیم:
اجرای مناسب معاملات
یکی از مزایای انجام معامله در دارک پول‌ها، اجرای مناسب معامله در آن‌ها است.
شاید تمام سفارشات موجود در دارک پول اعمال نشوند؛ اما قیمت اجرای یک سفارش به دلخواه معامله‌گر خواهد بود.
اگر معاملات در عموم انجام شود، احتمال اسلیپیج (Slippage) به دلیل وجود نوسانات ناشی از افزایش ناگهانی قیمت وجود خواهد داشت؛ اما در دارک پول‌ها این مشکل وجود ندارد؛ چراکه قیمت‌گذاری‌ها قابل مشاهده نیست و سفارش معامله‌گر یا با قیمتی که او خواسته اعمال می‌شود و یا اصلا اجرا نمی‌شود.
ناشناس بودن در بازار
از مزایای دیگر استفاده از دارک پول، ناشناس ماندن در بازار است.
برخلاف معاملات عمومی، سفارش‌ها در استخر سیاه به خاطر مسائل امنیتی خاص، در معرض دید عموم قرار نمی‌گیرند.
علاوه براین، در معاملات موجود در دارک پول‌ها، خبری از واسطه و قیمت‌های غیرواقعی نیست و معاملات در دارک پول به صورت کاملا محرمانه انجام می‌شوند؛ بنابراین نرخ‌های مورد معامله نرخ‌های معقولی هستند.
ثابت ماندن نرخ در معامله
قبل از شروع یک معامله در دارک پول، نرخ آن به صورت دقیق تعیین می‌شود و دو طرف معامله دقیقا نسبت به قیمت‌های خرید و فروش خود اطلاع داشته و اطمینان دارند که این قیمت در طول معامله تغییر نخواهد کرد.
بیشتر بخوانید: چرا بازار ارزهای دیجیتال، نوسانات زیادی دارد؟
معایب دارک پول
از زمان آغاز به کار این استخرها، مشکلاتی نظیر تاثیر بر فعالیت‌های تجاری مبتنی بر مبادلات تا معایبی که خود شرکت کنندگان از آن‌ها یاد می‌کنند، به عنوان دلایلی برای تقویت مقررات در این صنعت ذکر شده‌است.
در ادامه معایبی که ممکن است در دارک پول‌ها وجود داشته باشد را بررسی می‌کنیم:
- کاهش نقدینگی: یکی از مهم‌ترین معایب دارک پول، کاهش نقدینگی از بنگاه‌های معاملاتی مبتنی بر مبادلات است. با بزرگ شدن دارک پول، نقدینگی از معاملات عمومی گرفته می‌شود. زمانی که دائما نقدینگی کمتر در معاملات وجود داشته باشد، اختلاف بین قیمت خرید یا فروش افزایش می‌یابد. این امر منجر به افزایش هزینه‌های معامله برای شرکت‌کنندگان در بازارهای عمومی و کاهش کارایی کلی بازار می‌شود.
- احتمال تقلب در سرمایه‌گذاری: از دیگر مشکلاتی که در دارک پول‌ها وجود دارد، احتمال تقلب در سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های معاملاتی است. به دلیل عدم وجود شفافیت در این استخرها، ممکن است با استفاده غیراخلاقی از استراتژی‌های معاملاتی با فرکانس بالا و دستکاری احتمالی بازار توسط شرکت کنندگان، یک رقابت غیرمنصفانه ایجاد شود.
لازم به ذکر است که تعدادی از کارگزاران سهام به دلیل گمراه کردن سرمایه‌گذاران در مورد نحوه مدیریت پلتفرم‌های معاملاتی دارک پول خود، جریمه شدند.
از جمله نهادهای جریمه شده می‌توان به کردیت سوئیس و بارکلیز اشاره کرد که مبلغی بالغ بر 150 میلیون دلار را به عنوان جریمه پرداخت کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: 14 کلاهبرداری متداول در ارزهای دیجیتال
سخن پایانی
از زمان آغاز معاملات خارج از بورس در سال 1980، این صنعت رشد چشمگیری داشته است.
در حال حاضر، حجم روزانه اوراق بهادار معامله‌شده از طریق دارک پول، بخش قابل توجهی از فعالیت‌های تجاری در سراسر جهان را تشکیل می‌دهند. اگرچه این استخرها گاها در تضاد با شفافیت موجود در بازار هستند؛ اما استفاده از استخرهای سیاه برای تسهیل معاملات، همچنان بخش قابل قبولی از صنعت مالی را تشکیل می‌دهند.
در این مقاله به تعریف دارک پول، تاریخچه، مزایا و معایب آن پرداختیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید باشد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: