تفاوت صرافی‌ متمرکز و صرافی غیرمتمرکز

با توجه به اهمیت روزافزون دارایی‌های دیجیتال در بازار سرمایه، در این مطلب از بورسینس قصد داریم به مهم‌ترین مکان سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در بازار ارزهای دیجیتال، یعنی صرافی‌های رمزارز، نگاهی داشته باشیم.

در این راستا، پس از مروری بر عملکرد صرافی‌های رمزارز، تفاوت‌های کلیدی دو نوع صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز را برجسته خواهیم کرد.

صرافی چیست؟

صرافی‌های رمزارز (cryptocurrency exchange) مکان‌هایی مجازی هستند که در آنها می‌توانید رمزارز بخرید و بفروشید.

هر صرافی ساختار و قوانین منحصر‌به‌فرد خود را دارد، اما همه آنها به شما اجازه می‌دهند به رایج‌ترین و مشهورترین رمزارزها دسترسی پیدا کنید. صرافی‌های رمزارز عمدتاً به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: متمرکز و غیرمتمرکز.

صرافی متمرکز چیست؟

صرافی متمرکز به‌عنوان واسطه‌ای قابل‌اعتماد، خرید و فروش دارایی‌های دیجیتال را تسهیل می‌کند. یکی دیگر از قابلیت‌های پلتفرم‌های متمرکز ذخیره کوین‌ها و دارایی‌های دیجیتال کاربران است.

در واقع، در این صرافی‌ها، باید به شخص ثالثی (پلتفرم متمرکز) اعتماد کنید که می‌تواند بر تراکنش‌های شما نظارت داشته باشد و به‌جای شما ایمنی دارایی‌هایتان را در دست بگیرد.

آنچه در این نهادهای متمرکز اتفاق می‌افتد، در بلاک‌چین قابل‌ردیابی نیست. این صرافی‌ها از شما می‌خواهند اطلاعات شخصی خود را برای تأیید ارسال کنید. همچنین، اگر نماینده یک شرکت هستید، باید اطلاعات شرکت خود را در اختیار صرافی قرار دهید تا بتواند حساب شما را تأیید کند.

هرچه جزئیات بیشتری در اختیار این صرافی‌ها قرار دهید، سقف مجاز برداشت شما بیشتر می‌شود. کاربران تأییدشده این پلتفرم‌ها می‌توانند در صورت بروز هرگونه خطای فنی یا ازدست‌دادن رمز عبور، با تیم پشتیبانی صرافی تماس بگیرند.

این صرافی‌ها در بین کاربران رمزارز بسیار محبوب هستند، زیرا مدل راحت‌تری برای مدیریت تراکنش‌ها و موجودی حساب به شمار می‌روند. همچنین، رابط کاربری صرافی‌های متمرکز اغلب ساده‌تر و برای کاربران تازه‌کار مناسب‌تر است.

شما به‌راحتی می‌توانید یکی از این پلتفرم‌های متمرکز را به‌صورت آنلاین پیدا کنید. برخی از این صرافی‌ها شامل بایننس، کوین بیس و لوکال بیت‌کوینز می‌شوند.

صرافی غیرمتمرکز چیست؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) مشابه با صرافی‌های متمرکز هستند، با این تفاوت که شخص ثالثی در مدیریت تراکنش‌های صرافی دخیل نیست و تمام دارایی‌های این صرافی روی بلاک‌چین ذخیره می‌شوند. تراکنش‌های کاربران در این پلتفرم‌ها برخلاف صرافی‌های متمرکز، به‌صورت همتابه‌همتا (P2P) انجام می‌شوند.

همچنین، مسئولیت کامل دارایی‌های کاربران در صرافی‌های غیرمتمرکز بر عهده خود کاربران است و پلتفرم‌های غیرمتمرکز هیچ‌ کنترلی روی دارایی‌های کاربران ندارند. این ویژگی باعث افزایش چشمگیر ایمنی صرافی‌های غیرمتمرکز می‌شود، زیرا در این پلتفرم‌ها هیچ منبع ذخیره‌ای نمی‌تواند هدف هکرها قرار بگیرد.

تراکنش‌ها در یک صرافی غیرمتمرکز از طریق قراردادهای هوشمند (smart contracts) انجام می‌شوند که نسبت به مدل متمرکز، روشی بسیار ایمن‌تر است؛ با این حال، تعامل موردنیاز بین زنجیره‌های مختلف برای انجام قراردادهای هوشمند می‌تواند باعث تأخیر در انجام معاملات شود. در واقع، کاربران بهتر است پیش از کار با صرافی‌های غیرمتمرکز درک کاملی از شیوه کار کیف پول‌ها و دفتر سفارشات داشته باشند؛ این امر می‌تواند صرافی‌های غیرمتمرکز را به گزینه‌ای نه‌چندان مطلوب برای کاربران تازه‌کار تبدیل کند.    

برخی از شناخته‌شده‌ترین پلتفرم‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های یونی سواپ، سوشی سواپ و پنکیک سواپ هستند.

صرافی غیرمتمرکز چگونه کار می‌کند؟

شیوه کارکرد صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار پیچیده است و جزئیات فراوانی دارد. اما در مجموع، می‌توان کل فرآیند را در قالب مراحل زیر دسته‌بندی کرد:

1. دارنده توکن از طریق آدرس یک کیف پول سازگار با صرافی غیرمتمرکز، وارد پلتفرم می‌شود.
2. دارنده توکن سفارش‌گذاری می‌کند و تعداد واحدهای توکن و هزینه آنها را مشخص می‌کند.
3. سایر کاربران متصل به صرافی با تعیین میزان و مبلغ تراکنش، در دفتر سفارشات پیشنهاد خرید ثبت می‌کنند.
4. فرآیند مطابقت سفارش‌ها توسط قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند و هر دو طرف معامله، انجام سفارش را تأیید می‌کنند.
5. سفارش روی بلاک‌چین ثبت و انتقال دارایی‌ها انجام می‌شود.

تفاوت‌ صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز

در جدول زیر، خلاصه‌ای از تفاوت‌های اصلی صرافی‌های متمرکز و صرافی‌های غیرمتمرکز را مشاهده می‌کنید:

	صرافی‌های متمرکز	صرافی‌های غیرمتمرکز
کنترل	پلتفرم بیشترین کنترل را دارد.	کاربر بیشترین کنترل را دارد.
امنیت	خطر هکرها	امکان هک یا خطرهای مشابه بسیار اندک است.
محبوبیت	بسیار محبوب	محبوبیت اندک
کارمزد	کارمزد برای استفاده از پلتفرم	کارمزد صفر یا بسیار کم
سرویس‌ها و قابلیت‌ها	قابلیت‌های متنوع برای معامله‌گری	تعداد اندک انواع معامله
قوانین و مقررات	مطابقت کامل با قوانین و دریافت مجوز از قانون‌گذاران	پیچیدگی و عدم تبعیت از قوانین ناحیه‌ای مشخص؛ بدون نیاز به دریافت مجوز
نقدینگی	نقدینگی زیاد	نقدینگی کم
سرعت	انجام سفارش‌ها در کسری از ثانیه	ممکن است انجام سفارش‌ها چندین دقیقه طول بکشد.

اکنون نگاهی دقیق‌تر به این تفاوت‌ها خواهیم داشت و هرکدام را به‌تفصیل شرح می‌دهیم.

کنترل

در یک صرافی متمرکز، بخش زیادی از کنترل حساب شما در دست شخص ثالثی است که صرافی را اداره می‌کند. اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، تمام کنترل حساب در اختیار شما است. در واقع، شما از صفر تا صد انجام معامله روی آن کنترل دارید.

اگرچه داشتن کنترل یکی از مهم‌ترین دلایل محبوبیت صرافی‌های غیرمتمرکز محسوب می‌شود، اما همین عامل باعث افزایش پیچیدگی کار با این نوع پلتفرم معاملاتی نیز می‌شود که گاهی برای کاربران تازه‌وارد چالش‌برانگیز است.

امنیت

صرافی‌های غیرمتمرکز نسبت به صرافی‌های متمرکز ایمن‌تر هستند. تمام داده‌های مربوط به پلتفرم‌های متمرکز روی پایگاه‌های داده واحدی ثبت می‌شوند که می‌توانند اهداف فریبنده‌ای برای هکرها و سارقین اینترنتی باشند.

تاکنون، چندین اتفاق از این دست رخ داده است، مانند سرقت‌های مشهور 460 میلیون دلاری و 500 میلیون دلاری که به‌ترتیب از صرافی‌های مطرح ام‌تی گاکس (Mt. Gox) و کوین چک (Coincheck) انجام شد. از این رو، یکی از تلاش‌های اصلی صرافی‌های متمرکز، ایجاد امنیت بیشتر برای مشتریان است.

اما در صرافی‌های غیرمتمرکز، خطری از ناحیه هک شدن نهادی مرکزی و از دست رفتن دارایی کاربران وجود ندارد. در مجموع، پلتفرم‌های غیرمتمرکز از امنیت بیشتری برخوردار هستند، زیرا امکان از بین رفتن دارایی‌های ذخیره‌شده در پلتفرم متمرکز وجود ندارد، مگر اینکه مشکل مربوط به درگاه‌های پرداخت در صرافی‌های غیرمتمرکز باشد.

به همین جهت، برای مقابله با مشکلات امنیتی، برخی صرافی‌های متمرکز نیز به مشتریان خود حساب‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهند.

محبوبیت

در حال حاضر، صرافی‌های متمرکز بیشتر از صرافی‌های غیرمتمرکز شهرت و محبوبیت دارند، زیرا در ورود به بازار پیش‌قدم بودند. حتی اگر صرافی‌های غیرمتمرکز مزایای خاصی نسبت به همتایان متمرکز خود از نظر کیف پول و حساب داشته باشند، اما از نظر محبوبیت هنوز راه زیادی باید بپیمایند. دلیل این امر این است که صرافی‌های متمرکز زیرساخت‌ها و نقدینگی بهتری ارائه می‌دهند.

با این حال، با افزایش تعداد صرافی‌های غیرمتمرکز در بازار، محبوبیت آنها به میزان قابل‌توجهی در حال افزایش است. همچنین، بسیاری از سازمان‌های متمرکز، همچون شرکت بایننس نیز به فکر راه‌اندازی صرافی‌های غیرمتمرکز هستند.

کارمزد

پلتفرم‌های متمرکز برای خدماتی که ارائه می‌دهند از کاربران خود کارمزد دریافت می‌کنند. با توجه به ویژگی‌ها و قابلیت‌های پلتفرم، این کارمزدها نیز در هر صرافی می‌تواند متفاوت باشد.

اما کارمزد در صرافی‌های غیرمتمرکز برای مطابقت سفارش‌ها صفر یا نزدیک به صفر است.

سرویس‌ها و قابلیت‌ها

صرافی‌های متمرکز خدمات بیشتری نسبت به صرافی‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهند. امکان انجام معاملات مارجین، استفاده از ابزار مدیریت پورتفو و استفاده از انواع سفارش‌های پیشرفته برای معاملات بهتر از جمله قابلیت‌هایی است که اکثر صرافی‌های متمرکز برتر برای کاربران خود فراهم می‌کنند.

صرافی‌های غیرمتمرکز انواع بسیار محدودی از سفارشات را ارائه می‌دهند و کاربران این پلتفرم‌ها نمی‌توانند از معاملات مارجین و قابلیت‌های دیگر بهره‌مند شوند. البته، احتمال دارد در آینده، امکانات و گزینه‌های کاربران در صرافی‌های غیرمتمرکز نیز افزایش یابند.

قوانین و مقررات

مدیریت صرافی‌های متمرکز آسان‌تر از صرافی‌های غیرمتمرکز است. پلتفرم‌های متمرکز باید برای فعالیت‌های خود مجوز دریافت کنند و علاوه بر قوانین دولت‌های محلی، به‌ رعایت پروتکل‌های شناخت مشتری (KYC) و قوانین بین‌المللی ضدپولشویی (AML) نیز پایبند باشند.

برخلاف صرافی‌های متمرکز، صرافی‌های غیرمتمرکز از مقررات خاصی تبعیت نمی‌کنند، زیرا به‌لطف بلاک‌چین‌های توزیع‌شده چنین کاری بسیار دشوار شده است. به‌عبارت دیگر، اگر دولتی صرافی‌های متمرکز را توقیف کند، صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند همچنان به فعالیت خود در آن منطقه ادامه دهند.

نقدینگی

صرافی‌های متمرکز از نقدینگی بیشتری برخوردارند، زیرا کاربران بسیاری طبق روندهای بازار سفارش‌گذاری می‌کنند. بنابراین، اگر متقاضی یک دارایی زیاد باشد، کاربران مختلفی آن را خرید و فروش خواهند کرد. همچنین، صرافی‌های متمرکز بازارسازهایی دارد که بر نقدینگی پلتفرم می‌افزایند.

در مقابل، پلتفرم‌های غیر‌متمرکز گاهی دچار مشکل نقدینگی هستند، زیرا مطابقت‌دادن سفارش‌ها زمان‌بَر است. علاوه بر این، محبوبیت کمتر صرافی‌های غیرمتمرکز نیز دلیل دیگری برای نقدینگی کمتر این پلتفرم‌ها به شمار می‌رود.

سرعت

پلتفرم‌های غیرمتمرکز کُندتر از پلتفرم‌های متمرکز هستند. طبق بررسی‌ها، به‌طور متوسط انجام سفارش‌ها توسط صرافی‌های متمرکز حدود 10 میلی ثانیه طول می‌کشد، در حالی که همین میزان در یک صرافی غیرمتمرکز حداقل 15 ثانیه است که در مقایسه با همتای متمرکز آن زمان قابل‌توجهی است.

معرفی برخی صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز

در ادامه فقط به برخی موارد محدود اشاره می‌کنیم:

برخی از صرافی‌های متمرکز:

• صرافی بایننس (که البته یک نسخه غیرمتمرکز نیز دارد)
• صرافی کوینکس
• صرافی kucoin
• صرافی نوبیتکس

برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز:

• یونی‌سوآپ (Uniswap)
• پنکیک‌سوآپ (Pancakeswap)

سخن پایانی

همان‌طور که جهان رمزارز هرروز گام‌های بزرگ‌تری رو به بلوغ و توسعه برمی‌دارد، ارزهای دیجیتال نیز بیشتر در معرض توجه قرار می‌گیرند و به دارایی‌های مطلوب‌تری برای سفته‌بازی و سرمایه‌گذاری تبدیل می‌شوند. صرافی‌های رمزارز اصلی‌ترین راه دسترسی ما به این منبع غنی دارایی هستند و از این رو، شناخت انواع آنها اهمیت فراوانی دارد.

در این مطلب سعی کردیم مهم‌ترین تفاوت‌های صرافی‌های متمرکز و صرافی‌های غیرمتمرکز را برجسته کنیم. همان‌طور که خواندید، اساس عملکرد و شیوه انجام معاملات در این دو نوع صرافی از بسیاری جهت همچون اعتماد به پلتفرم، حجم معاملات، نقدینگی، سرعت، امنیت و کاربرپسند بودن متفاوت است.

اولویت‌های شما به‌هنگام انجام تراکنش‌ها و معاملات رمزارز، مناسب‌ترین نوع صرافی را برای شما مشخص می‌کند. غیرمتمرکز بودن جهانی بدون نیاز به اعتماد برای ما به ارمغان می‌آورد؛ اما در این جهان، شما ابتدا باید به مسئولیت‌پذیری خود اعتماد داشته باشید. فراموش نکنید که اگر پلتفرم‌های غیرمتمرکز را برای انجام معاملات خود انتخاب می‌کنید، مسئولیت کامل حفاظت از دارایی‌هایتان صرفاً بر عهده خودتان خواهد بود.   ‌