همزمان با گسترش بازارهای سرمایه و آگاهی بیشتر افراد نسبت به این بازارها، روش‌های مختلفی جهت سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی نیز به وجود می‌آیند.
به عنوان مثال، پذیره نویسی و عرضه اولیه، دو روش مختلف تامین مالی در بازار سرمایه و کسب سود از آن‌ها به شمار می‌آیند.
شباهت‌هایی که بین پذیره نویسی و عرضه اولیه وجود دارد، باعث شده تا برخی از معامله‌گران این دو فعالیت را مشابه هم بدانند؛ اما این دو روش با هم کاملا متفاوتند.
عناوین مطلب:
در این مقاله قصد داریم تا درباره عرضه اولیه و پذیره نویسی صحبت کنیم و به بررسی تفاوت‌های موجود بین این دو بپردازیم.
عرضه اولیه سهام چیست؟
عرضه اولیه از عبارت Initial Public Offering می‌آید و به اختصار به آن IPO گفته می‌شود. این عبارت به معنی عرضه عمومی سهام یک شرکت به عموم مردم برای اولین بار در بازار است.
بیشتر بخوانید: آموزش کامل عرضه اولیه سهام (هرآنچه باید بدانید)
در عرضه اولیه سهام یک شرکت، کل سهام آن شرکت به عموم مردم عرضه نمی‌شود؛ بلکه معمولا 5 تا 10 درصد از کل سهام شرکت برای عرضه اولیه ارائه خواهد شد.
معمولا در آگهی عرضه اولیه، حداکثر سهام قابل عرضه به افراد ذکر می‌شود؛ بنابراین، این که چه تعداد سهام به هر فرد تعلق می‌گیرد، به استقبال افراد از عرضه اولیه شرکت بستگی دارد. شرکت‌هایی که طبق دستورالعمل‌های سازمان بورس از شرایط بهتری برخوردارند، معمولا در بورس، و دیگر شرکت‌ها در فرابورس پذیرفته می‌شوند.
شرکت‌ها در بازار بورس، تامین مالی خود را با جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند و هر شرکتی با ورود به بازار بورس، زیر نظر قوانین سازمان بورس اوراق بهادار قرار می‌گیرد.
علاوه بر این، تمام شرکت‌های بورسی موظف به ارائه شفاف صورت‌های مالی هستند و باید طبق چارچوبی مشخص فعالیت‌های مالی خود را انجام دهند. فعالیت در بازار بورس، کسب اعتبار بیشتری برای شرکت‌ها به همراه دارد، در نتیجه مشتریان بیشتری از آن استقبال خواهند کرد.
عرضه اولیه با توجه به سودآوری خوبی که اغلب در کوتاه مدت دارد، برای سرمایه‌گذاران جذاب است؛ در این فرآیند، مقدار درصد از پیش تعیین شده از سهام شرکت مذکور، در بازه قیمتی مشخص و در روز معینی، عرضه اولیه عمومی خواهد شد.
هر شخصی که بخواهد در عرضه اولیه سهام یک شرکت مشارکت کند، باید قبلا کد بورسی خود را از کارگزاری‌های معتبر گرفته باشد و با یکی از روش‌های مرسوم خرید سهام در روزی که عرضه اولیه انجام می‌شود، نسبت به خرید عرضه اولیه اقدام کند.
در سال‌های اخیر، عرضه‌های اولیه مورد استقبال بسیار قرار گرفته‌اند. سرمایه‌گذاران در زمان عرضه اولیه، به دلیل پایین‌تر بودن قیمت سهم نسبت به ارزش ذاتی آن، برای خرید آن سهم انگیزه بیشتری دارند.
البته هر چه تقاضا برای خرید عرضه اولیه سهام یک شرکت بیشتر باشد، قیمت آن در مدت زمان کوتاهی رشد خوبی را تجربه کرده و سود خوبی برای شرکت و سرمایه‌گذاران آن به همراه دارد.
پذیره نویسی سهام چیست؟
در بازار سرمایه یک مفهوم دیگر تحت عنوان “پذیره نویسی سهم” نیز وجود دارد.
به عبارت دیگر؛ هنگام تشکیل شرکت‌ها، از افرادی که تمایل دارند در شرکت مذکور شریک شوند، دعوت می‌شود و هریک از آن‌ها به وسیله پذیره نویسی، قسمتی از سهام شرکت را قبول می‌کنند.
تعهد پذیره نویسی، تعهد تامین سرمایه اولیه شرکت قبل از ثبت شرکت و شروع به کار قانونی آن است. پس از انجام مراحل اولیه ثبت شرکت و انتشار اطلاعیه پذیره نویسی، تعهد پرداخت سرمایه باید به اطلاع سهامداران رسیده و تایید شود. این فرآیند طی یک جلسه‌ای با حضور سهامداران شرکت انجام می‌شود.
وظیفه کارگزار این است که در فرآیند تعهد پذیره نویسی، پس از بررسی سهام شرکت داوطلب برای انجام این فرآیند، بهای سهام را مشخص کند. کارگزار با معرفی شرکت برای ورود به مرحله پذیره نویسی متعهد می‌شود تا اگر اوراق بهاداری تا پایان دوره عرضه اولیه خریداری نشد، آن را خریداری کند.
همچنین لازم است تا کارگزار برای ایجاد اطمینان به انجام تعهد، به سازمان بورس و اوراق بهادار وثیقه و شواهد لازم را ارائه دهد.
پذیره نویسی باعث می‌شود تا در زمان عرضه اولیه سهام شرکت در بازار بورس، از سفته‌بازی‌های بی‌مورد جلوگیری شود و سهام زودتر به قیمت ذاتی خود در بازار برسد. با این کار ریسک سرمایه‌گذاری روی سهام شرکت‌هایی که به تازگی به این عرصه وارد شده‌اند، کاهش پیدا می‌کند.
در شرکت‌های سهامی عام، بایستی هیئت مدیره‌ای متشکل از حداقل 5 نفر از سهامداران ایجاد شود و تعداد پذیره نویسان هم نباید از 5 نفر کمتر باشد.
نحوه پذیره نویسی در شرکت سهامی عام چگونه است؟
شرکت‌های سهامی عام برای اقدام به پذیره نویسی باید در مرحله اول، طرح پذیره نویسی در بازار بورس را نگارش کنند تا طرح به تایید و امضای موسسان شرکت برسد.
پس از آن باید اظهارنامه و اساسنامه همراه با طرح پذیره نویسی به مرجع ثبت شرکت‌ها ارائه شود تا بعد از تایید مدارک، اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی صادر شود.
طرح پذیره نویسی که توسط شرکت منتشر می‌شود، شامل موارد مشخصی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- نام شرکت و نوع فعالیت آن
- آدرس مرکز اصلی شرکت
- سابقه فعالیت شرکت
- مبلغ سرمایه شرکت
- مدارک هویتی کامل موسسان و آدرس محل اقامت آن‌ها
- تعیین مقداری از سرمایه که موسسان شرکت تعهد کرده و مبلغی که پرداخت کرده‌اند.
- اعلام هزینه‌هایی که موسسان برای تدارک مقدمات تشکیل شرکت پرداخت کرده‌اند.
- اعلام مزایایی که موسسان شرکت برای خود در نظر گرفته‌اند با ذکر جزئیات
- تعیین مبلغی که باید زمان پذیره نویسی به صورت نقدی پرداخت شود.
- بیان حداقل تعداد سهامی که هنگام پذیره‌نویسی باید تعهد شود.
- اعلام مشخصات حساب بانکی که مبلغ نقدی سهام تعهد شده باید به آن حساب واریز شود.
- اعلام نام روزنامه کثیر‌الانتشاری که اطلاعیه‌های بعدی تا تشکیل مجمع عمومی موسسان در آن منتشر می‌شود.
- تعیین مهلتی که طی آن اشخاص باید برای پذیره نویسی و پرداخت مبلغ به بانک مراجعه کنند.
- ذکر چگونگی تخصیص سهام به پذیره‌نویسان
در گذشته، شرکت در پذیره نویسی با مراجعه حضوری به کارگزاری یا بانک انجام می‌شد؛ اما امروزه پذیره نویسی نیز مانند دیگر فعالیت‌های بازار سرمایه به روش آنلاین و از طریق پنل معاملاتی قابل انجام است.
ساعت شروع و پایان پذیره نویسی طبق پیام ناظر بازار مشخص می‌شود و معامله‌گران می‌توانند طی زمان مشخص شده ثبت سفارش خود را انجام دهند.
توجه داشته باشید که هر خریدار تنها مجاز به ثبت یک سفارش خرید در سامانه معاملاتی است و سفارش‌های ثبت شده تنها در زمان ثبت سفارش، قابل اصلاح یا حذف خواهند بود؛ به عبارت دیگر، این مهلت ویرایش پس از پایان مرحله ثبت سفارش از بین می‌رود و در ساعت پایانی، دسترسی به پنل ثبت سفارش پذیره نویسی امکان‌پذیر نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: روش ارسال سفارش آنلاین و آفلاین در بورس
تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی
در این قسمت، به منظور درک بهتر تفاوت میان عرضه اولیه و پذیره نویسی، تفاوت‌های کلی و مهم این دو را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- در اولین پذیره نویسی، شرکت فعالیت و سابقه گذشته ندارد، زیرا در حال تشکیل و تاسیس است؛ اما در عرضه اولیه شرکت دایر و در حال فعالیت است.
- در اولین پذیره نویسی، شرکت سهامداران اولیه خود را انتخاب می‌کند؛ درحالی که در عرضه اولیه، ترکیب مالکیت سهامداران قابل تغییر است.
- در عرضه اولیه، به دلیل عرضه سهام با قیمت منصفانه، موضوع کشف قیمت سهام اهمیت بسیاری دارد؛ اما در اولین پذیره نویسی، سهام با قیمت اسمی 1000 ریال نیز پذیره نویسی می‌شود.
- بازه زمانی برای ثبت سفارش عرضه اولیه از 2 تا 3 ساعت است و پس از آن نماد مورد نظر مانند سایر نمادهای بورسی معامله می شود؛ اما انجام پذیره نویسی معمولا در یک بازه زمانی 30 روزه است و پس از آن نماد بسته شده تا در مراحل بعدی جهت عرضه اولیه شرکت مجدد ارائه شود. این مراحل می‌تواند تا چندین ماه به طول انجامد. نکته مهمی که در مورد پذیره نویسی وجود دارد این است که این فرآیند تا وقتی ادامه پیدا می‌کند که تمام اوراق به فروش برسند و این اتفاق از اولین روز پذیره نویسی تا پایان مهلت 30 روزه ادامه دارد.
- عرضه اولیه می‌تواند در بورس یا بازار خارج از بورس عرضه شود؛ درحالی که اولین پذیره نویسی سهام به دلیل نداشتن شرایط درج در بورس، در بازار خارج از بورس انجام می‌شود.
- خرید سهام عرضه اولیه برای سرمایه‌گذاران از ریسک کمتری نسبت به خرید سهام شرکت‌های تازه تاسیس برخوردار است.
بیشتر بخوانید: بدون نقدینگی، عرضه اولیه بخرید؛ آموزش خرید عرضه اولیه رایگان!
سخن پایانی
دو روش عرضه اولیه و پذیره نویسی، از روش‌های تامین سرمایه شرکت‌ها در بازار بورس هستند. مشارکت در فرآیند هر کدام از این روش‌ها متفاوت است و مزایا و معایب خاص خودش را دارد؛ اما می‌تواند برای سرمایه‌گذاران سودآوری خوبی به همراه داشته باشد.
شما می‌توانید با مطالعه این مقاله و آشنایی با تفاوت و شباهت‌هایی که ذکر شد، با توجه به شرایط خود، یکی از این روش‌ها را انتخاب کرده و با شروع سرمایه‌گذاری، سود خوبی به دست آورید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: