در بازار بورس کالا دو گروه عرضه کننده و خریدار وجود دارد که به خرید و فروش کالای فیزیکی با استفاده از سازوکار بورسی می‌پردازند.
در حالت کلی بازار بورس کالا بسیار شبیه بازار سنتی است، با این تفاوت که در بازار بورس کالا قوانین و سازوکارهای مشخصی برای معاملات در نظر گرفته شده است.
بیشتر بخوانید: آموزش گام به گام سرمایه گذاری در بورس به زبان ساده
عناوین مطلب:
برخلاف سایر بازارهای مالی، در بازار بورس، کالای تولید شده به صورت مستقیم مورد معامله قرار می‌گیرد. بنابراین برخلاف بازار سنتی، خریداران کاذب وجود ندارد و به علت ثبت خرید در سامانه بورسی، احتمال احتکار کالا نیز کاهش می‌یابد، ضمنا در بازار بورس کالا قیمت معامله شفاف و در دسترس عموم است.
تولیدکنندگان، مواد تولیدی خود را در بازار فیزیکی بورس کالا برای معامله عرضه می‌کنند، در بازار بورس کالا معمولا به تولید کنندگان کالا، عرضه کننده گفته می‌شود و خریداران در سوی دیگر بازار، مواد عرضه شده توسط تولید کنندگان را با ساز و کار مخصوص بازار خریداری می‌نمایند.
کالاهای بازار فیزیکی
کالاهای بازار فیزیکی در چهار بخش اصلی قرار دارند که هر یک از این بخش‌ها از چندین کالا تشکیل شده است:
- محصولات صنعتی و معدنی: فولاد، مس، آلومینیوم، سنگ آهن، روی، کنسانتره فلزات گران‌بها، کنسانتره مولیبدن، آهن اسفنجی و…
- محصولات پتروشیمی: شامل دو گروه؛
- شیمیایی: سود کاستیک، استایرن، اوره، بنزین، دراتیل هگزانول، ارتوزایلن، منواتیل گلایکول، اسید استیک و…
- پلیمری: پلی پروپلین، لی اتیلن سنگین، پلی ونیل کلراید، پلی اتیلن ترفتالات، پلی اتیلن سبک، پلی استراین و …
- فرآورده‌های نفتی: روغن، قیر، وکیوم باتوم، گوگرد، لوبکات، سلاپس‌واکس، عایق رطوبتی
- محصولات کشاورزی: جو، ذرت، گندم، شکر، روغن خام، کنجاله‌ها، مرغ منجمد، زعفران، برنج، پسته، عدس، تخم مرغ، جوجه و…
بیشتر بخوانید: آموزش خرید سیمان از بورس کالا + مدارک لازم
آمار معاملات فیزیکی بورس کالا را می‌توانید از طریق این لینک مشاهده کنید.
نحوه ورود عرضه کنندگان به معاملات فیزیکی بورس کالا
عرضه‌کنندگان پس از پذیرش کالا در بازار اصلی می‌توانند تولیدات خود را برای معامله عرضه نمایند.
برای پذیرش کالا در بازار فیزیکی یا به اصطلاح بازار اصلی لازم است عرضه‌کنندگان مدارک مورد نیاز را تکمیل نموده و از طریق کارگزار مربوطه، مدارک را به هیئت پذیرش ارائه نمایند.
پس از ارائه مدارک، هیئت پذیرش در مورد درخواست، تصمیم گیری کرده و حداکثر ظرف 30 روز پس از دریافت گزارش و مستندات، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تایید یا رد پذیرش کالا، به متقاضی اعلام می‌نماید.
مدارک مورد نیاز جهت ثبت کالا در بازار بورس کالا
- فرم جامع پذیرش در بازار فیزیکی (داخلی، وارداتی)
- امیدنامه بازار فیزیکی (داخلی، وارداتی)
- قرارداد مشاور پذیرش در بازار فیزیکی
- اظهارنظر مشاور پذیرش
- پروانه بهره برداری یا مدرک مشابه به تشخیص بورس
- گواهی استاندارد اجباری کالا (در صورت وجود)
- آنالیز کالا از آزمایشگاه همکار استاندارد (یا آزمایشگاه مورد تایید بورس)
- رسید پرداخت حق پذیرش
- روزنامه رسمی تاسیس شرکت
- آخرین تغییرات اعضا شرکت
- تغییرات سرمایه و اساسنامه
- صورت های مالی حسابرسی شده یا اظهارنامه مالیاتی به تشخیص بورس
ارائه موارد زیر در خصوص کالاهای وارداتی الزامی است:
- جهت کالاهای وارداتی ترخیص شده:
- برگ سبز گمرکی
- گواهی بازرسی مبدا یا مقصد حسب درخواست بورس
- آخرین قبض انبار
جهت کالاهای وارداتی ترخیص نشده :
- پروفرمای کالای وارداتی
- گواهی کیفیت صادر شده توسط تولید کننده
- تاییدیه مراجع ذیصلاح در خصوص کالاهایی که مشمول رعایت ضوابط خاص یا اخذ مجوزهای قانونی باشد.
- سایر مدارک یا اطلاعات مهم به تشخیص متقاضی یا درخواست بورس یا هیئت پذیرش
نحوه ورود به بازار فیزیکی برای خریداران داخلی و خارجی
قبل از اقدام به معامله در بازار بورس کالا، هر شخص با توجه به ماهیت حقوقی خود نیازمند تکمیل یکی از مراحل زیر به منظور دریافت کد معاملاتی می‌باشد:
مدارک لازم جهت دریافت کد معاملاتی بورس کالا برای اشخاص حقیقی داخلی
- تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقیقی
- اسکن تمام صفحات شناسنامه
- اسکن پشت و روی کارت ملی
- معرفی به بانک از طرف کارگزاری و افتتاح حساب وکالتی نزد یکی از بانک‌های طرف قرارداد
- تکمیل اطلاعات مالی
- تکمیل فرم مشخصات مشتری حقیقی به همراه امضاء و اثرانگشت
- ثبت نام در سامانه جامع انبارها
- ثبت نام در سجام
- ارسال پروانه بهره برداری
مدارک لازم جهت دریافت کد معاملاتی بورس کالا برای اشخاص حقوقی داخلی
- تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقوقی
- تکمیل فرم احراز هویت اشخاص حقوقی
- تکمیل فرم حساب وکالتی بورس کالا
- کپی اساسنامه شرکت
- کپی آگهی تاسیس شرکت
- آگهی آخرین تغییرات شرکت
- صورتهای مالی حسابرسی شده به همراه اظهارنامه مالیاتی
- نامه درخواست خرید کالا در سربرگ شرکت
- تصاویر رنگی تمامی صفحات شناسنامه (مدیر عامل و تمامی اعضای هیئت مدیره)
- پشت و روی کارت ملی (مدیر عامل و تمامی اعضای هیئت مدیره)
- پروانه بهره برداری
- کپی برگه گواهینامه ثبت نام مؤدیان مالیاتی
- ثبت نام اعضاء هیات مدیره در سامانه سجام
- ثبت نام سجام برای شرکت
- اعلام شماره همراه مدیرعامل و یا یکی از صاحبان امضا
- ثبت نام در سامانه جامع انبارها
- ثبت نام در سامانه جامع تجارت ایران
- ثبت نام در سامانه مالیات بر ارزش افزوده
- تکمیل فرم قرارداد برخط کالا
مدارک لازم جهت دریافت کد معاملاتی بورس کالا برای اشخاص حقیقی خارجی
- تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقیقی خارجی
- گذرنامه معتبر کشور متبوع
- پاسپورت معتبر
- معرفی به بانک از طرف کارگزاری و افتتاح حساب وکالتی نزد یکی از بانک‌های طرف قرارداد
- تکمیل اطلاعات مالی
- تکمیل فرم مشخصات مشتری حقیقی به همراه امضاء و اثرانگشت
مدارک لازم جهت دریافت کد معاملاتی بورس کالا برای اشخاص حقوقی خارجی
- تکمیل فرم درخواست کد مشتریان حقوقی خارجی
- تکمیل فرم احراز هویت اشخاص حقوقی
- تکمیل فرم حساب وکالتی بورس کالا
- گواهی تأسیس یا مدرک مشابه
- اساسنامه یا مدرک مشابه
- مشخصات و حدود اختیارات صاحبان امضا مجاز، شخص حقوقی
- صورتهای مالی حسابرسی شده یا مدرک مشابه به تشخیص سازمان بورس
- نامه درخواست خرید کالا در سربرگ شرکت
- گذرنامه کشور متبوع (متعلق به مدیر عامل شرکت)
- پاسپورت (متعلق به مدیر عامل شرکت)
- ثبت نام در سامانه جامع تجارت ایران
- تکمیل فرم قرارداد برخط کالا
- مدارک مربوط به مجوز فعالیت در کشور متبوع که به تائید کنسولگری ایران رسیده باشد
مراحل خرید کالا توسط خریدار در بورس کالا
- دریافت کد معاملاتی در بورس کالا
- معرفی یک حساب وکالتی جهت خرید و واریز 10 درصد وجه ارزش قرارداد به‌حساب وکالتی تا زمان مشخص شده در روز معامله
- تکمیل و ارسال فرم درخواست خرید کالا به کارگذار
در صورت موفقیت در خرید کالا مراحل زیر برای تکمیل معامله و دریافت کالا طی خواهد شد:
- تسویه مابقی مانده مبلغ حداکثر تا سه روز کاری
- ارسال گزارش ثبت خرید به کارگزار فروشنده
- ثبت حواله توسط فروشنده
- اختصاص پیمانکار انتقال
- دریافت کالا
تبدیل معاملات فیزیکی به معاملات اوراق بهادار
تفاوت‌های اساسی بین بورس کالا و بورس سهام وجود دارد که باید در مفاهیم این بازار‌ها به آن دقت کنید.
در بورس کالا قیمت برخلاف بورس سهام به صورت لحظه‌ای تغییر نکرده و نوسانات شدید قیمتی وجود ندارد.
در معاملات فیزیکی بورس کالا، مورد معامله طرفین کالا با قیمت، وزن و زمان تحویل مشخص هستند و اوراق بهاداری در این بازار وجود ندارد. همچنین خریداران برای شرکت در معاملات بورس کالا نیازمند ارائه تضمین معاملاتی هستند.
با توجه به موارد ذکر شده امکان تبدیل معاملات بورس کالا به معاملات اوراق بهادار وجود ندارد و تبدیل معاملات فیزکی به معاملات اوراق بهادار فقط یک اصطلاح به منظور بیان ورود محصول به بازار بورس کالا می‌باشد.
نتیجه گیری
در این مطلب به صورت ساده به مراحل ثبت نام، ورود و معاملات فیزیکی بورس کالا پرداخته شد. همچنین با توجه ماهیت فیزیکی کالای مورد معامله در این بازار، امکان تبدیل معاملات بورس کالا به معاملات اوراق بهادار وجود ندارد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: