10 اصل اساسی در اقتصاد وجود دارد که نظریه اقتصادی را تشکیل می‌دهند و به عنوان راهنمای اقتصاددانان در اصول اقتصاد بین الملل عمل می‌کنند.
اصول اقتصاد بین الملل شباهت زیادی با اصول اقتصاد اسلامی دارد. جدای از مفاهیم استاندارد اقتصادی مانند عرضه و تقاضا، کمبود، هزینه و مزایا و مشوق‌ها، این 10 اصول اولیه اقتصاد اهمیت بالایی دارند.
بیایید نگاهی دقیق‌تر به این اصول علم اقتصاد بیندازیم و با ذکر چند مثال برای توضیح هر اصل آن‌ها را تشریح کنیم.
عناوین مطلب:
اصول اقتصاد شبیه سیاست‌های اداره خانوار است
خانواده و اصول اقتصاد نقاط مشترک زیادی دارند.
هردو باید با توجه به منابع محدود و توانایی خود نیازها را میان افراد خانوار تقسیم کند و همین موضوع تعیین می‌کند که چه کسی سیب‌زمینی مصرف کند و چه کسی خاویار! زیرا به دلیل کمبود منابع در هر اقلیم نمی‌توان همه نیازهای اقشار مختلف جامعه را پاسخگو بود.
در اکثر کشورهای پیشرفته مدیریت منابع توسط مردم و بنگاه‌ها انجام می‌پذیرد و اقتصاددانان با مطالعه و بررسی رفتار خانوار (در مورد مصرف، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری) رشد متوسط جامعه را اندازه گیری می‌کنند.
بیشتر بخوانید: اقتصاد چگونه شکل می‌گیرد و چطور رشد می‌کند؟
در ادامه به 10 اصل مهم اقتصادی اشاره می‌کنیم:
1- همه مردم جهان درگیر مبادله و معامله هستند
در دنیا همواره یک انتخاب با انتخابی دیگر تعویض می‌شود؛ به عنوان مثال در ازای یک ساعت مطالعه چه چیزی را از دست می‌دهیم (درآمد، خواب، تفریح و غیره).
وقتی یک کالا را خریداری می‌کنیم، در واقع از خرید کالای دیگر چشم‌پوشی کرده‌ایم و به نوعی می‌توان گفت مبادله‌ای مانند اسلحه و نان وجود دارد. کشوری که بیش از حد اسلحه تهیه و تأمین کند در تأمین نان با مشکلات بزرگی روبرو خواهد شد.
مهمترین مبادله بشر امروزی بین محیط زیست و درآمد است؛ یعنی اگر کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی ملزم شوند تا به کاهش آلودگی کمک کنند، باعث افزایش هزینه تولید می‌شوند.
در واقع جامعه با مبادله بین عدالت و کارایی دست و پنجه نرم می‌کند اما نباید فقرا و محیط زیست فراموش شوند.
2. به دست آوردن هر چیزی مساوی با از دست دادن چیزی دیگر است
هزینه برخی تصمیم‌ها از همان اول معلوم نیست.
به عنوان مثال دانشگاه رفتن؛ به این دلیل که هزینه اصلی تحصیل در دانشگاه، شهریه و هزینه ایاب و ذهاب نیست؛ بلکه زمانی است که در دانشگاه سپری می‌کنیم.
در واقع هزینه/فرصت هر خدمات و کالا را باید بدانیم و دقت کنیم که در ازای آن چه چیزی را قربانی می‌کنیم.
3. افراد عاقل همواره به منافع ضمنی فکر می‌کنند
حقیقت این است که زندگی هیچ‌وقت مطلقاً صفر و صد نیست. هیچ‌وقت 24 ساعت تفریح یا اصلاً تفریح نکردن وجود ندارد؛ بلکه همه چیز در این جهان نسبی است.
در انتخاب تلویزیون نگاه کردن با مطالعه کردن، بررسی منافع و هزینه‌های ضمنی تعیین می‌کند کدام بهتر است. مانند ترک تحصیل یا ادامه تحصیل؟
تا وقتی‌که منافع بیشتری دارد مقرون به صرفه است یعنی تا زمانی که درامد و سوددهی از هزینه بیشتر است بهتر است هر کاری ادامه پیدا کند.
4. مردم به انگیزه‌ها و مشوق‌های خود پاسخ می‌دهند
با تغییر منافع و هزینه‌های هر فرد، طبیعتاً تصمیمات او نیز دستخوش تغییر می‌شود.
به عنوان مثال با گران شدن گیلاس، مردم سیب می‌خورند، چون قیمت گیلاس بر رفتار مردم مؤثر است؛ مانند رانندگی کردن که هرچه شرایط نامعلوم‌تر و نامشخص‌تر باشد دقت بیشتر و سرعت کمتری خواهیم داشت.
سرعت و دقت با یکدیگر رابطه معکوس دارند! هر تصمیم و سیاستی دارای آثار مستقیم و غیرمستقیم است اما در هر شرایط موجب تغییر در رفتار مردم خواهد شد.
5. تجارت موجب بهبود وضعیت همگان می‌شود
رابطه تجاری مانند یک مسابقه ورزشی نیست که فقط یک برنده داشته باشد. بلکه یک فعالیت دوطرفه و اصطلاحاً دو سر سود خواهد بود.
با رقابت نکردن به جایگاه بهتری نمی‌رسیم و قادر نخواهیم بود نیازهای خود را برطرف کنیم. مبادله و تبادل تخصص موجب ارزان‌تر شدن کالاها و خدمات خواهد شد.
6. بازارها قادر هستند فعالیت‌های اقتصادی خود را ساماندهی کنند
یکی از علل سقوط نظام کمونیستی این بود که برنامه‌ریز مرکزی تصور می‌کرد شایستگی بیشتری برای هدایت بازارها را دارد و به این ترتیب بازار دستوری موجب نابسامانی و سقوط اقتصادی شد.
امروزه در بازارها دولت جای خود را به دستان نامرئی داده و تا زمانی که مشکل تقاضا وجود ندارد، دخالت دولت موجب از کار افتادن دست‌های نامرئی می‌شود.
بیشتر بخوانید: «اقتصاد دستوری» چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
هر شخص در جامعه به فکر منافع شخصی خود است و همین موضوع موجب بهبود وضعیت جامعه می‌شود، در صورتی که دولت با قیمت‌گذاری دستوری موجب بر هم خوردن تعادل می‌شوند و نتیجتاً خسارت‌های سنگین‌تری به بار می‌آورد.
در نظام‌های کمونیستی و نظام‌های با تفکرات مشابه با کمونیست، دولت به نیازهای اساسی جامعه و بازار بی‌توجه است.
7. دولت‌ها قادرند وضعیت اقتصادی را بهبود دهند
در کشورهای پیشرفته دولت در دو حالت در بازارها دخالت می‌کند: بهینه‌سازی کارایی و ارتقا عدالت. اساساً هدف دولت بزرگ‌تر کردن کیک و تقسیم بهتر آن است.
وقتی که به علت انحصار یا تبانی و رانت چند گروه و توانایی آن‌ها در قیمت‌گذاری، بی‌تعادلی شدیدی در بازار ایجاد می‌شود، دولت می‌تواند برای مقابله با قدرت بازار وارد کار شود.
هدف اساسی و اصلی همه سیاست‌ها عدالت و کارایی است و هدف از مطالعه اقتصاد هم تأثیر آن بر عدالت و کارایی است.
8. سطح کیفیت زندگی هر کشور به توانایی آن کشور وابسته است
هرچقدر متوسط درآمد یک کشور بالاتر باشد، مردم آن کشور تغذیه بهداشت و تفریح بهتری خواهند داشت و این اختلاف به علت تفاوت در بهره‌وری افراد است.
در واقع آن‌ها در یک زمان مشخص چه میزان توان تولید دارند و اعتبار هر کارگر به میزان بهره‌وری اوست که با سه راهکار می‌توان بهره‌وری را ارتقا داد:
- افزایش مهارت
- بهینه‌سازی ماشین‌آلات
- بهینه‌سازی فناوری
وقتی که یک دولت کسری بودجه داشته باشد طبیعتاً سرمایه‌گذاری کاهش پیدا خواهد کرد و همین موضوع باعث کاهش بهره‌وری در بلندمدت خواهد شد.
9. زمانی که دولت پول زیادی چاپ می‌کند قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند
این مورد نسبتاً ساده است. قیمت‌ها به دنبال تورم هستند و نرخ بالای تورم هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، بنابراین سیاست‌گذاران اقتصادی برای حفظ حرکت بازار، سطح پایین‌تری از تورم را در پی دارد.
در بیشتر موارد دلیل نرخ بالای تورم، این است که پول زیادی در گردش است. وقتی دولت‌ها پول بیشتری چاپ می‌کنند و پول بیشتری در دسترس است، ارزش آن کاهش می‌یابد.
یکی از بزرگ‌ترین دلایل مشکلات عمیق اقتصادی ایران چاپ بی‌رویه پول است.
بیشتر بخوانید: چاپ پول یا خلق نقدینگی چیست؟
10. جامعه در کوتاه‌مدت با مبادله بین تورم و بیکاری روبرو است
کاهش تورم موجب افزایش بیکاری می‌شود و معمولاً در یک بازه زمانی یک تا دو ساله به تعادل می‌رسد.
قیمت‌ها در کوتاه‌مدت چسبندگی دارند به همین علت آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت متفاوت هستند. دولت با تغییر در مخارج دولت، مالیات و حجم پول قادر است به ترکیبی دلخواه از تورم و بیکاری دست پیدا کند.
بیشتر بخوانید: تاثیر بیکاری بر اقتصاد؛ بیکاری چه آسیب‌هایی به اقتصاد وارد می‌کند؟
سوالات متداول
مهمترین اصول اقتصادی چیست؟
مفهوم هزینه / فرصت، قابلیت خودساماندهی بازارها و افزایش قیمت‌ها با خلق نقدینگی بیش از حد از مهمترین اصول اقتصادی هستند.
راهکارهای افزایش بهره‌وری در اقتصاد چیست؟
افزایش مهارت، بهینه‌سازی ماشین‌آلات و بهینه‌سازی فناوری، راهکارهای افزایش بهره‌وری در اقتصاد محسوب می‌شوند.
قیمت‌ها در چه صورتی افزایش پیدا می‌کند؟
وقتی دولت‌ها پول بیشتری چاپ می‌کنند تا در دسترس عموم قرار گیرد، ارزش آن کاهش می‌یابد و در نتیجه تورم و گرانی افزایش پیدا می‌کند. این موضوع ساده‌ترین دلیل افزایش قیمت‌هاست.
سخن پایانی
10 اصل اساسی اقتصادی وجود دارد که نظریه اقتصادی را تشکیل می‌دهند و به عنوان راهنمای اقتصاددانان عمل می‌کنند.
جدای از مفاهیم استاندارد اقتصادی مانند عرضه و تقاضا، کمبود، هزینه و مزایا و مشوق‌ها، این 10 اصول اقتصادی اهمیت بالایی دارند و باید نسبت به آن‌ها آگاهی پیدا کنید.
در این مقاله این اصول اقتصادی را با ذکر مثال بازگو کردیم. لطفا نظرات و تجریبات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: