سیستم معاملات جایگزین (به انگلیسی Alternative Trading System) یک محل معاملاتی است که نسبت به صرافی‌ها از قوانین سخت‌گیرانه و نظارت کمتری برخوردار است.
پلتفرمهای ATS اغلب برای تطبیق سفارش‌های بزرگ خرید و فروش در میان مشترکان خود فعالیت می‌کنند. شاید بتوان گفت بزرگ‌ترین سیستم ATS فعال در حال حاضر در کشور آمریکا با نام ECN است. شبکه ارتباط الکترونیکی (ECN) در واقع سیستم‌های کامپیوتری هستند که به صورت خودکار سفارش‌های خرید و فروش دارایی‌های بازار را منطبق می‌کنند.
عناوین مطلب:
سیستم معاملات جایگزین چیست؟
این پلتفرم‌ها معمولا توسط سازمان‌ها و سرمایه‌گذاران بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بازار‌ها معامله‌گران بزرگ بدون تغییر قیمت کلی سهام در بازار به معامله می‌پردازند. البته این معاملات اگر در صرافی‌ها یا کارگزاری‌های معمولی انجام شود مسلما بازار دچار آشفتگی خواهد شد.
با این که صرافی‌های کریپتو کارنسی به عنوان کارگزاری‌های ثبت نشده یا پلتفرم معاملات بدون مجوز فعالیت می‌کنند اما SEC در سال‌های گذشته برای پلتفرم‌هایی که توکن‌های کریپتو را لیست می‌کنند احراز به عنوان یک صرافی ملی یا فعالیت تحت معافیت را اجباری کرده است. در نتیجه چنین قوانینی، بسیاری از صرافی‌های کریپتو ایده سیستم معاملات جایگزین را به عنوان یک گزینه جذاب مورد استفاده قرار می‌دهند.
سیستم معاملات جایگزین چگونه کار می‌کند؟
اصول پایه مورد استفاده در سیستم معاملات جایگزین با همه صرافی‌های کریپتو یکسان است. در این اصول، خریدار و فروشنده دارایی‌های دیجیتال را در مقابل سایر دارایی‌های دیجنتال مبادله می‌کنند. با این حال روش اجرای این معاملات ممکن است از یک صرافی نسبت به صرافی دیگر متفاوت باشد.
روش Order book
یکی از روش‌های رایج در صرافی‌های متمرکز کریپتو، استفاده از دفترچه سفارشات (order book) است. در این روش لیستی از همه سفارش‌های خرید و فروش قرار گرفته بر روی صرافی ثبت می‌شود. سفارش‌هایی که از نظر قیمتی با یک دیگر منطبق باشند با یک دیگر اجرا می‌شوند. پس از اجرای معامله، دو طرف تاییدیه آن را دریافت خواهند کرد.
شبکه P2P
شبکه همتا به همتا یا Peer-to-Peer روش دیگری است که صرافی‌ها می‌توانند در یک شبکه P2P بدون واسطه با یک دیگر معامله کنند. در این روش خریدار و فروشنده به صورت مستقیم با یک دیگر در ارتباط هستند و صرافی فقط بستر انجام این معامله را فراهم می‌کند و نقشی در تعیین قیمت آن ندارد.
مدل ترکیبی
برخی از صرافی‌ها نیز از یک مدل Hybrid برای انجام معاملات بهره می‌برند. در این حالت روش دفتر سفارشات و شبکه P2P با یک دیگر ادغام می‌شوند که معاملات براساس دفتر سفارشات اجرا خواهند شد. اگر هیچ سفارشی منطبق با قیمت فعلی وجود نداشته باشد، به شبکه P2P منتقل می‌شود.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره سیستم معاملات متعدد (High Frequency Trading)
انواع سیستم‌های معاملات جایگزین (ATS)
به طور کلی سه نوع سیستم ATS وجود دارد که هر کدام در نحوه انجام معامله تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.
شبکه ارتباط الکترونیکی (ECN)
شبکه ECN در واقع سیستم‌های مبتنی بر کامپیوتری هستند که انطباق سفارش‌های خرید و فروش دارایی‌هایی که بر روی صرافی‌های رسمی لیست نشده‌اند را انجام می‌دهند. این سیستم‌ها به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا بدون واسطه به صورت مستقیم به معامله بپردازند.
شبکه ECN همچنین اطلاعات کلی از وضعیت بازار را به مشارکت کنندگان ارائه می‌دهد. برخی از این اطلاعات شامل قیمت و حجم سفارش معامله‌گر می‌شود. اغلب پلتفرمهای ECN برای ارائه خدمات خود کارمزد‌هایی را تعیین کرده‌اند که در هنگام معامله با پلتفرم به مبلغ کلی آن اضافه می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مزایای پلتفرمهای ECN در شبانه روزی بودن آنها است. در این پلتفرم‌ها کاربران می‌توانند خارج از ساعت‌های کاری بازار به معامله بپردازند که این مسئله برای آنها افزایش انعطاف‌پذیری را در پی دارد.
استخر‌های تاریک (Dark pools)
پلتفرمهای Dark pool نیز نوعی سیستم معاملات جایگزین از نوع خصوصی است که توسط عموم قابل دسترس نیست.
این سیستم‌ها اغلب توسط سرمایه‌گذاران حقوقی برای معامله حجم‌های بالای سهام بدون افشای هدف‌شان به بازار انجام می‌شود. همان‌طور که احتمالا حدس زده‌اید، هدف اولیه این پلتفرمهای خصوصی جلوگیری از آگاه شدن بازار از معاملات تریدر‌های حقوقی است.
به طور کلی Dark pool توسط سرمایه گذاران حقوقی برای انجام معاملات بزرگ بدون ایجاد تنش در بازار اصلی استفاده می‌شود. با این حال کشف قیمت در این استخر‌ها نسبت به سایر پلتفرمهای سیستم معاملات جایگزین کمتر خواهد بود.
حالت بروکر-دلال شبکه تقاطع
پلتفرمهای بروکر-دلال نیز نوعی سیستم معاملات جایگزین هستند که سفارش‌های خرید و فروش را از بروکر‌های ثبت شده منطبق می‌کنند. این سیستم‌ها برای معامله سهام و دارایی‌هایی استفاده می‌شود که بر روی صرافی‌های رسمی لیست نشده‌اند.
این پلتفرم‌ها باید سفارش‌های فعال و اطلاعات آن را در شبکه متصل افشا کنند که تنها در این صورت معاملات انجام می‌شوند.
مقایسه سیستم معاملات جایگزین و Dark pool
مهم‌ترین تفاوت بین پلتفرمهای رایج معاملات جایگزین و Dark pool در نوع دسترسی آنها و اطلاعات ارائه شده است.
در سیستم معاملات جایگزین عموم مردم می‌توانند از آنها برای انجام معامله و دریافت اطلاعات بازار استفاده کنند در حالی که در سیستم‌های Dark pool این گونه نیست. پلتفرمهای Dark pool به صورت خصوصی فعالیت می‌کنند که هدف آنها سرمایه گذاران حقوقی است.
تفاوت دیگر Dark pool و سایر سیستم‌های معاملات جایگزین در نحوه دریافت کارمزد است. در سیستم‌های رایج، آنها در ازای خدمات کارمزد دریافت می‌کنند که در Dark pool از این روش استفاده نمی‌شود.
مقایسه سیستم‌های معاملات جایگزین و صرافی‌ها
با این که صرافی‌های کریپتو کارنسی و سیستم‌های معاملات جایگزین شباهت‌های زیادی دارند اما در برخی موارد تفاوت‌های کلیدی در آنها مشاهده می‌شود.
در اینجا برخی از تفاوت‌های آنها را شرح می‌دهیم:
ثبت در SEC
سیستم‌های معاملات جایگزین اگر بخواهند دارایی‌هایی که در صرافی ملی لیست نشده‌اند را معامله کنند باید ثبت شوند. در گذشته صرافی‌های کریپتو کارنسی نیازی به ثبت خود در سازمان SEC نداشتند با این حال صرافی‌های ATS کریپتو اکنون برای فعالیت به عنوان یک کارگزاری مجبور به ثبت در کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا هستند.
حجم معامله
تفاوت کلیدی دیگری که در سیستم‌های معاملات جایگزین (ATS) و صرافی‌های رایج وجود دارد در حجم بلوک‌های معاملاتی آنها است. با این که صرافی‌های کریپتو معمولا در مقدار‌های کوچک معاملات را انجام می‌دهند اما در سیستم‌های ATS این‌گونه نیست.
در صرافی‌های عمومی کریپتو همه نوع سرمایه‌گذاری وجود دارد و اغلب مشتریان آنها سرمایه گذاران حقیقی هستند. اما در پلتفرمهای ATS کاربران آنها فقط در دسته معامله‌گران حقوقی قرار می‌گیرند.
کارمزد‌ها
با این که پلتفرمهای ATS معمولا برای استفاده از خدمات ارائه شده مقداری کارمزد دریافت می‌کنند اما در صرافی‌های کریپتو این کارمزد معمولا بر روی تراکنش‌ها اعمال می‌شود. از این رو کارمزد‌های صرافی‌های کریپتو عمومی بسیار پایین‌تر از پلتفرمهای ATS است.
مدل قیمت گذاری
صرافی‌های کریپتو معمولا از مدل قیمت گذاری متفاوتی نسبت به سیستم‌های معاملات جایگزین استفاده می‌کنند. در صرافی‌ها در ازای Maker و Taker کارمزد‌هایی تعیین شده است که هر طرف معامله آنها را باید بپردازد.
در سیستم معاملات جایگزین کارمزد از Taker دریافت می‌شود و کارمزد Maker از طرفی گرفته می‌شود که سفارش آن بلافاصله با هیچ سفارش فعالی انطباق ندارد. این در حالی است که کارمزد Taker در صورتی دریافت می‌شود که یک سفارش بلافاصله با سفارش دیگر انطباق پیدا کند.
سیستم‌های جایگزین معاملات کریپتو
برخی از صرافی‌های کریپتو را می‌توان به عنوان سیستم جایگزین معاملات در نظر گرفت. این پلتفرم‌ها، کوین‌های دیجیتالی را که در صرافی‌های رسمی لیست نشده‌اند را معامله می‌کنند. البته همه نوع کوینی امکان راه یافتن به این پلتفرم‌ها را ندارد و فقط آن‌هایی در این جا معامله می‌شوند که قبلا در نهاد‌های نظارت مالی ثبت شده باشند.
در اینجا برخی از بهترین پلتفرمهای ATS کریپتو را معرفی می‌کنیم:
tZero
یک سیستم معاملات جایگزین مبتنی بر بلاک‌چین که توسط Overstock.com توسعه یافته است. پلتفرم tZero در سال 2018 برای معامله توکن‌های Security ایجاد شد. البته پلتفرم tZero توسط SEC نظارت می‌شود و قوانین اوراق بهادار فدرال آمریکا را دنبال می‌کند. معامله در این صرافی برای ایرانیان با ریسک‌های زیادی همراه است.
AirSwap
یک صرافی غیرمتمرکز مستقر در بلاک‌چین اتریوم (Ethereum) که با هدف معامله توکن‌های ERC-20 طراحی شده است. این صرافی توسط SEC نظارت نمی‌شود اما همچنان قوانین اوراق بهادار فدرال آمریکا را دنبال می‌کند. این صرافی با شرکت‌های بزرگی همکاری می‌کند که برخی از آنها Genesis Black ،ConsenSys و MakerDAO نام دارند.
نتیجه گیری
سیستم معاملات جایگزین نوعی صرافی است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد بدون درگیر شدن با بازار بورس سنتی، دارایی‌های مورد نظر خود را خرید و فروش کنند. سیستم‌های معاملات جایگزین کریپتویی معمولا توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) مورد نظارت قرار می‌گیرند که بیشتر توسط سرمایه‌گذاران حقوقی کاربرد دارند.
فرآیند انجام معامله در سیستم معاملات جایگزین با صرافی‌های کریپتو رایج یکی است و حتی این سیستم‌ها از نظر روش انجام معامله تفاوت چندانی با بازارهای بورس نیز ندارند. با این حال مهم‌ترین تفاوت‌های کلیدی که می‌توان به آن اشاره کرد نوع دارایی مورد معامله، مدل قیمتی، سطح دارایی و نقدینگی آن هستند.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: