سهام چیست؟ منظور از سهم دقیقا چیست؟

در بورس تهران بیشترین اوراق بهاداری که خرید و فروش می‌شود سهام است.

سهام یک نوع اوراق بهادار است.

منظور از سهم دقیقا چیست؟

هر شرکت سهامی خاص یا سهامی عام به قسمت‌هایی مساوی تقسیم می‌شود که به هر یک از این قسمت‌ها یک سهم گفته می‌شود.

اگر یک شرکت را یک کیک بزرگ در نظر بگیریم، این کیک به قسمت‌های دقیقا مساوی تقسیم شده و هر قسمت از این کیک یک سهم است.

اساسی‌ترین فرق بین یک شرکت سهامی خاص با سهامی عام این است که همه می‌توانند سهام شرکت‌های عام را خرید و فروش کنند ولی سهام شرکت‌های سهامی خاص در مالکیت عده‌ای خاص است.

وقتی که شما یک سهم از شرکت خریداری می‌کنید در فعالیت‌ها، و سود و زیان آن شرکت شریک می‌شوید و سهامدار آن شرکت خواهید بود.

منظور از کلمه سهام چیست؟ سهام جمع کلمه سهم است.

شرکت‌هایی که دارای شرایط خاصی هستند می‌توانند سهام خود را در بورس تهران عرضه کنند.

همه افرادی که کد بورسی دریافت کرده‌اند می‌توانند سهام این شرکت‌ها را خرید و فروش کنند.

ورقه سهم چیست؟

ورقه سهم سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن داراست. در واقع برگه سهام، نشان‌دهنده مالکیت تعداد مشخصی سهام یک شرکت است و اطلاعات مهمی از قبیل نام شرکت، شماره ثبت، نام و مشخصات دارنده سهام و مبلغ اسمی سهم بر روی آن نوشته شده است.

تقسیم بندی سهام

سهام را می‌توان از جهات مختلفی تقسیم کرد:

از نظر شکل:

• سهام با نام
• سهام بی نام

از نظر حقوق دارنده سهام:

• عادی
• ممتاز

از نظر ماهیت آورنده:

• سهام نقدی
• سهام غیر نقدی

سهام از نظر شکل

همانطور که گفته شد از این نظر، سهام به دو نوع بی‌نام و با نام تقسیم می‌شود.

سهام بی‌نام

اگر در برگه سهام نام کسی به عنوان صاحب سهام درج نشده باشد و یا این برگه در دفتر سهام شرکت به نام کسی ثبت نشده باشد، این سهم یک سهام بی‌نام است.

مالکیت سهام در اختیار کسی است که در ید اوست. در واقع اینگونه سهام در قانون تجارت تابع قوانین در وجه اسناد حامل است.

در واقع برای انتقال اعتبار این برگه به دیگری شما نیاز به هیچ گونه تشریفات و قرارداد انتقال ندارید. و ارزش سهام متعلق به کسی است که ورقه سهام را در اختیار دارد.

سهام با نام

در مقابل سهام بی نام، سهام با نام قرار می گیرد که در نوع مالکیت سهام با نوع بی نام آن متفاوت است.

سهم با نام سهمی است که نام دارنده آن در ورقه سهام قید شده باشد یا در دفتر سهام شرکت ثبت شود. این امر موجب می شود هویت صاحب سهام برای شرکت مشخص باشد.

شرایط شکلی انتقال سهم با نام در ماده 40 لایحه قانونی اینگونه پیش بینی شده است که

«انتقال سهام با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضا کند.

در موردی که تمامی مبلغ اسمی پرداخت نشده است، نشانی کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او رسیده و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود. هرگونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت رسیده و امضا شود. هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق به عمل آید از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است».

این قانون به خوبی مشخص می‌کند هر گونه نقل و انتقال در خصوص این ورقه باید به موجب قرارداد بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده صورت پذیرد.

سهام عادی چیست؟

دارنده سهام عادی، در واقع، صاحب کسری از مالکیت شرکت است و تمام ریسک موجود در فعالیت اقتصادی شرکت را به میزان سهامی که در اختیار دارد، متقبل شده است.

اگر بخواهیم سهام را بر اساس حقوق دارنده سهم طبقه بندی کنیم دو نوع سهم داریم: سهام عادی و سهام ممتاز

در بورس تهران فقط سهام عادی معامله می‌شود.

جزییات بیشتر: کد بورسی چیست؟

همچنین به سرمایه‌ای که از راه فروش سهام عادی شرکت تامین می‌شود، سرمایه سهمی گفته می‌شود. هیچ شرکتی نمی‌تواند بیش از میزانی که در متن اساسنامه به نام سرمایه مجاز از آن یاد شده است، از راه فروش سهام اضافی سرمایه مورد نیاز خود را تامین کند، مگر پس از طی تشریفات خاص قانونی.

مطلب مرتبط: راهنمای خرید اولین سهام در بورس تهران

سهام ممتاز (Preferred Shares) چیست؟

نوعی سهام است که برخی ویژگی‌های اوراق قرضه و سهام عادی را دارد. در صورت انحلال شرکت، صاحبان سهام ممتاز در مقایسه با دارندگان سهام عادی در توزیع دارایی‌های شرکت حق‌تقدم دارند و ممکن است دارای حق‌رای هم باشند.

توجه: شرح سهام ممتاز فقط برای افزایش اطلاعات شماست و کاربرد چندانی ندارد زیرا در بورس تهران چیزی به عنوان سهام ممتاز وجود ندارد.

پیش از این که سود سهام عادی پرداخت شود باید سود سهام ممتاز (سال جاری و سال‌های گذشته) پرداخت شود. برخی سهام ممتاز نیز قابل تبدیل به سهام عادی هستند و دارندگان آن حق دارند در درصدی از سود اضافی شرکت نیز سهیم شوند.

سود سهام ممتاز به طور ثابت پرداخت می‌شود و در مورد سهام ممتاز با سود انباشته حتی در صورتی که شرکت قادر به پرداخت سود سهام نباشد، سود این گونه سهام به صورت انباشته در سال یا سال‌های بعد پرداخت خواهد شد.گاهی سهام ممتاز پس از چند سال قابل تبدیل به سهام عادی به قیمت ارزش اسمی خواهند بود و در صورتی که قابل بازخرید باشند شرکت در یک تاریخ معین مبلغ بازخرید را به سهامدار پرداخت می‌کند.

همچنین ممکن است شرکت به میزان ارزش سهام ممتاز خود سهام عادی منتشر و به سهامداران پرداخت کند.اما چنانچه سهام ممتاز از نوع غیرقابل بازخرید باشد، سهامداران به طور مرتب و ثابت سود سهام ممتاز خود را دریافت خواهند کرد.دارنده سهام ممتاز ممکن است حق رای هم داشته باشد، اما بیشتر در صورتی حق رای خواهد داشت که پرداخت سود سهام وی به تعویق افتاده باشد.

در سال‌های پررونق کسب‌وکار که درآمد شرکت افزایش می‌یابد، سود سهام‌داران عادی نیز افزایش خواهد یافت؛ اما سود سهام‌داران ممتاز (که دارای نرخ سود ثابت هستند) تغییری نخواهد کرد. سهام ممتاز، معمولا موعد سررسید (maturity) ندارد. سود سهام ممتاز، به صورت چهارماهه یا نیم‌سال پرداخت می‌شود و نشان‌دهنده‌ی مالکیت بدون حق رأی در یک شرکت است.

در زمان ورشکستگی یا انحلال شرکت، ابتدا بدهی‌های شرکت تسویه می‌شود و سپس باید حقوق صاحبان سهام ممتاز پرداخت شود. باقیمانده‌ی دارایی‌ها به سهام‌داران عادی تعلق خواهد گرفت. در صورتی که شرکت، اوراق قرضه نیز صادر کرده باشد، باید هنگام پرداخت بدهی‌های خود (قبل از پرداخت سود به سهام‌داران ممتاز) این اوراق را نیز تسویه کند، زیرا اوراق قرضه در رده‌ی بدهی‌های شرکت قرار می‌گیرند و از این رو، نسبت به سهام ممتاز از اولویت بالاتری برخوردار خواهند بود.

سهام جایزه (Bonus Shares) چیست؟

سهام جایزه در زمان افزایش سرمایه شرکت منتشر و به سهامداران شرکت تعلق می‌گیرد.

زمانی که شرکت از ذخایر آزاد فراوانی برخوردار است، ممکن است بخشی از ذخایر خود را از راه انتشار سهام جایزه، در وجه سهامداران کنونی خود و به نسبت سهامی که در اختیار دارند، به سرمایه تبدیل کند.

مدیران شرکت می‌توانند با انتقال بخشی از حساب ذخایر شرکت به حساب سرمایه سهمی و ثبت دفتری عملیات، این کار را انجام دهند.

پس از انتشار سهام جایزه به طور معمول، قیمت سهام شرکت بسته به تعداد سهام جایزه منتشر شده در بازار سقوط می‌کند، اما از ‌آنجا که رقم سود هر سهم تغییری نمی‌کند، سهامدار شرکت که اکنون تعداد سهام او افزایش یافته است، پس از چندی با ترمیم قیمت سهام به سود دلخواهی دست پیدا می‌کند.

مثلا یک سهامدارا دارای 10000 سهم از یک شرکت است، وقتی افزایش سرمایه 100 درصدی از محل سود انباشته انجام می‌شود، این تعداد سهام به 20000 سهم می‌رسد ولی در عوض، قیمت بازگشایی سهم پس از افزایش سرمایه تقریبا نصف می‌شود.

البته قیمت سهم بعد از بازگشایی در بورس، به عرضه و تقاضا بستگی دارد و ممکن است رشد یا افت داشته باشد. اما در هر حال، قیمت تئوری بازگشایی، دقیقا 50 درصد قیمتی خواهد بود که آخرین بار در بورس معامله شده است.

منظور از سهام گران قیمت چیست؟

سهامی است که در مقایسه با رقم EPS (درآمد هر سهم) اعلام شده برای آن یا نسبت P/E (نسبت قیمت به سود هر سهم) آن قیمت بیش از اندازه‌ای پیدا کرده است.

سهام شرکت‌هایی که سودآوری بالایی پیدا کرده‌اند و از وضعیت مناسب و با ثباتی در بازار برخوردار هستند، این موقعیت برای آنها پیش می‌آید.

سهام داغ یا فعال چگونه سهامی است؟

سهامی است که پی‌درپی و هر روز مورد دادوستد قرار می‌گیرد.

در مقابل سهام نیمه‌فعال که به طور مرتب و پیاپی خرید و فروش نمی‌شوند. بیشتر سهام شرکت‌های معتبر از نوع فعال و پرطرفدار هستند.

منظور از «سهام غیرفعال» یا «سهام راکد» چیست؟

سهامی است که در بورس اوراق بهادار به ندرت خرید و فروش می‌شود و به سختی می‌توان برای آن خریدار یا فروشنده‌ای پیدا کرد.

تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش این‌گونه برگه‌های سهام ممکن است زیاد باشد.

در این مواقع گفته می‌شود نقدشوندگی سهام پایین است، یعنی معاملات زیادی در آن صورت نمی‌گیرد.

زمانی که یک سهم دارای بازارگردان باشد، بازارگردان با معاملات خود به افزایش نقدشوندگی سهام کمک می‌کند.

برخی از شرکت‌های بزرگ در بورس تهران دارای بازارگردان هستند.

سهم شکننده یا پرنوسان (Volatile Share) چگونه سهمی است؟

سهامی که تغییرات شدید و ناگهانی فراوانی در قیمت آن رخ می‌دهد، به سهام شکننده یا پرنوسان معروف است.

چنانچه نوسان شدید قیمت یک سهم به دلیل وجود عواملی همچون نوسان درآمدها، تعداد اندک سهام منتشر شده، یا وخامت اوضاع در صنعتی که به آن وابسته است باشد، نوسان قیمت آن با عامل آلفا محاسبه می‌شود و در صورتی که نوسان قیمت آن با اوضاع بازار مرتبط باشد، از عامل بتا استفاده می‌شود.

منظور از سهام ترجیحی چیست ؟

سهام ترجیهی بخشی از سهام شرکت است که در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی به کارکنان شاغل در آن شرکت واگذار شده است.

سهام انتفاعی

سهام انتفاعی زمانی به شما تعلق می‌گیرد که بدون داشتن حقی نسبت به سرمایه شرکت، از منافع آن بهره‌مند شوید.

در واقع زمانی که شخصی اطلاعاتی علمی و فنی را در اختیار شرکت می گذارد که منجر به ایجاد منفعت برای شرکت می‌گردد، می تواند از منافع حاصل شده سهم ببرد.

در چنین حالتی منافع واقع شده برای شرکت به سهام انتفاعی تبدیل شده و متناسب با سهام سهامدار، در اختیار او قرار می گیرد.

سهام موسس

سهام موسس نوع دیگری از سهام است که به موسسین شرکت تعلق می‌گیرد.

میزان سود این نوع سهام که در اساسنامه مشخص می‌شود، عموما از سهام عادی بیشتر است و در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که عضو هیئت موسس شرکت محسوب می‌شوند.

حباب قیمت سهام چگونه شکل می گیرد؟

چنانچه می دانیم انگیزه فعالان بورس و سرمایه‌گذاران، حداکثرسازی سود و حداقل سازی زیان در سرمایه گذاری است. بنابراین تصمیم گیری در بورس نیز مثل هر بازار دیگری براساس این صورت می‌گیرد که چگونه می‌توان بیشترین سود را از بازار کسب کرد. به همین خاطر در برخی از مواقع، سرمایه‌گذاران رفتارهای هیجانی و ناشی از طمع، بی‌تجربگی و یا از روی اطلاعات غلط بروز می‌دهند که باعث می‌شود قیمت یک سهم خیلی بیشتر از ارزش ذاتی خود افزایش یابد.

 در این حالت حرکت «دسته جمعی» سرمایه گذاران برای خرید یا فروش سهام در بورس می تواند قیمت سهام را بدون هیچ گونه توجیه اقتصادی و منطقی متأثر سازد.

این پدیده اصطلاحاً به «حباب قیمتی در بورس» معروف است.

به زبان ساده، وقتی قیمت سهام بیش از حد رشد و به صورت غیرعقلانی رشد کند گفته می‌شود آن سهم دارای حباب قیمتی است.

حباب منفی نیز وجود دارد، به این شکل که به خاطر شرایطی خاص قیمت یک سهام به دلیل فروش بیش از حد، افت قیمت بیش از حدی داشته باشد و از ارزش ذاتی خود بسیار پایین‌تر معامله شود.