در بورس زمانی که یک سهم با صف خرید یا فروش سنگین مواجه شود، گره معاملاتی رخ می‌دهد که در آن طی جلسات معاملاتی تعداد بسیار کمی از سهام شرکت خریدوفروش شود.
در این مواقع با توجه به اینکه هیچ معامله‌ای میان خریداران و فروشندگان صورت نمی‌گیرد، قیمت سهام ممکن است تغییر چندانی نکرده و برای چندین روز ثابت بماند. در این شرایط می‌گویم که گره معاملاتی رخ داده است.
در بازار بورس ایران، محدودیت دامنه نوسان روزانه وجود دارد که در برخی مواقع ممکن است منجر به شکل گرفتن صف خرید یا فروش شود.
عناوین مطلب:
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره دامنه نوسان بورس (آپدیت 1401)
در این شرایط معمولاً سهامداران عمده سعی در عرضه صف خرید یا جمع کردن صف فروش می‌کنند تا معاملات روان‌تر شوند.
با این حال، در نماد معاملاتی شرکت‌های کوچک‌تر نیز ممکن است صف‌های خرید یا فروش سنگینی شکل گرفته و هیچ فروشنده یا خریداری اقدام به عرضه صف خرید یا جمع کردن صف فروش نکند. در این حالت، قیمت‌ها نیز هیچ تغییری نکرده و ممکن است برای مدت زیادی هیچ معامله‌ای انجام نشود.
گره معاملاتی در بورس یعنی چه؟
مطابق قانون گره معاملاتی و ماده 25 دستورالعمل معاملات در بورس، یک گره معاملاتی شامل یکی از سه مورد زیر خواهد بود:
- یک نماد معاملاتی، در پایان جلسه معاملاتی معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با 3 میلیارد سهم و بیشتر و برای شرکت‌های کوچک‌تر معادل دو برابر حجم مبنا، به رغم برخورداری از صف خرید یا صف فروش، حداقل به مدت 5 جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه در این دوره، به استثنای معاملات در بازار معاملات عمده، کمتر از 5 درصد حجم مبنا باشد.
- در شرایطی که کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در 5 جلسه معاملاتی متوالی در سقف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد؛ البته به شرط اینکه به استثنای معاملات بازار عمده، متوسط حجم معاملات پنج جلسه معاملاتی متوالی کمتر از 5 درصد باشد.
- در نهایت در صورتی که یک نماد معاملاتی در 5 جلسه معاملاتی متوالی در کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد؛ البته به شرطی که به استثنای معاملات بازار عمده، حجم معاملات پنج جلسه معاملاتی متوالی کمتر از 5 درصد حجم مبنا باشد.
بیشتر بخوانید: حجم مبنا به چه معناست؟
نحوه رفع آن
گره‌های معاملاتی از طریق دامنه نوسان رفع می‌شوند و هر نمادی که مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی شود در روز معاملاتی بعدی و در مرحله حراج ناپیوسته، امکان ثبت سفارش تا برابر دامنه نوسان را مجاز می‌کند.
در این مرحله دامنه نوسان مجدداً به حالت عادی برمی‌گردد اما قیمت مرجع طبق عرضه و تقاضا در مرحله پیش گشایش تعیین شده است.
دامنه نوسان چه تأثیری در رفع گره معاملاتی دارد؟
نماد‌هایی که مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند، در جلسه معاملات بعدی، به صورت حراج ناپیوسته با دو برابر دامنه نوسان روزانه بازگشایی می‌شوند و با مکانیسم حراج پیوسته، در بازه دامنه عادی نوسان روزانه معامله می‌گردند.
بیشتر بخوانید: حراج پیوسته و ناپیوسته در بورس چیست؟
در حراج ناپیوسته، قیمت سفارش فروشنده و خریدار با هم تطبیق شده اما عملاً هیچ معامله‌ای صورت نمی‌گیرد. علاوه بر این، حراج پیوسته به شرایطی نیز می‌گویند که به محض تطبیق سفارش فروشنده و خریدار، معامله انجام می‌شود.
با این حال، اگر در دوره حراج ناپیوسته، معامله‌ای صورت نپذیرد یا به دلایل مختلفی توسط ناظر بازار تائید نگردد، به تشخیص بورس و پس از اطلاع‌رسانی، حراج ناپیوسته برای یک بار دیگر قابل تکرار خواهد بود.
چه شرکت‌هایی مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند؟
شرکت‌هایی که مشمول گره‌های معاملاتی می‌شوند توسط بورس استخراج و تا چند روز پیش از شروع روز معاملاتی اعلام می‌شوند.
مقررات گره معاملاتی در خصوص سهام برخی شرکت‌ها ممکن است تا حداکثر 5 روز کاری اعمال نگردد و همچنین برخی شرکت‌ها نیز ممکن است مشمول رفع گره معاملاتی نشوند.
جمع‌بندی
بازار بورس یکی از بستر‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در کشور است.
سرمایه‌گذاران و معامله‌گرانی که می‌خواهند در این بازار سود و بازدهی خوبی داشته باشند باید مهارت‌های لازم را کسب کرده و به یادگیری مفاهیم بورسی بپردازند. یکی از این مفاهیم لازم گره‌های معاملاتی است!
زمانی که برای سهمی حداقل 5 روی متوالی صف تشکیل شود، ناظر بازار می‌تواند اعلام مشمولیت گره معاملاتی کرده و پیام آن را در وب‌سایت TSETMC.COM برای سهامداران منتشر می‌کند.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: