رمز ریال؛ جایگزین اسکناس و سایر روش‌های تبادل مالی در ایران!

طی سال‌های اخیر زمزمه‌های ایجاد رمز ریال در ایران شنیده شد و تاکنون، درباره عرضه و استفاده از آن نیز خبرهایی از سوی بانک مرکزی و متولیان فناوری مالی کشور منتشر شده است. اما رمزریال چیست و چرا بانک مرکزی بر وارد شدن آن به سیستم پولی کشور تاکید دارد؟

با داغ شدن بازار ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر، بسیاری از دولت‌ها نیز تلاش می‌کنند تا ارز دیجیتال بانک مرکزی خود را ایجاد کنند و از جذابیت‌های فناورانه و زیرساخت‌های فراهم‌شده، به نفع سیستم بانکی و پولی خود بهره ببرند.

واضح است که دولت‌ها در این حوزه نیز تنها بخش‌هایی از فناوری که به حاکمیت پولی لطمه‌ای وارد نکند را مورد توجه قرار می‌دهند و تابع اصولی از جمله غیرمتمرکز بودن سیستم ایجاد ارز دیجیتال نیستند. در کشور ما نیز رمز ریال طبق شاکله رمزارزها اما به شکل متمرکز، ایجاد و با اهدافی از جمله کاهش هزینه‌های تبادلات مالی عرضه خواهد شد.

هر آنچه که برای شروع در ارز دیجیتال نیاز دارید بدانید!

رمز ریال چیست و چه تفاوتی با رمزارزهای رایج دارد؟

همان‌طور که از نام رمز ریال پیدا است، این نوع ارز رابطه مستقیم با حاکمیت و واحد پولی کشور دارد.

رمز ریال به پشتوانه ارز فیات ریال به وجود آمده است و از طریق آن تبادلات مالی به ویژه در داخل ایران قابل انجام خواهد بود.

رمزریال با الهام از ارزهای دیجیتالی چون بیت‌کوین ایجاد شده است اما بسیاری از ویژگی‌های این ارزها را ندارد و اساسا ماهیتی متفاوت از آن‌ها دارد.

بانک مرکزی برای استفاده از فناوری روز در زمینه نقل و انتقالات مالی و استفاده از مزایای آن در عین اعمال تسلط خود بر این تبادلات، رمز ریال را به وجود آورده است. به این ترتیب که با استفاده از فناوری بلاک‌چین امکان تبادلات مالی در این بستر فراهم می‌شود اما غیرمتمرکز بودنی در کار نیست و بانک مرکزی و نهادهای معینی امکان نظارت بر تبادلات مالی را خواهند داشت.

برای درک بهتر موضوع، لازم است به تفاوت مفهوم پول و ارز دیجیتال و هم‌چنین جایگاه رمزریال در این میان اشاره شود. در حال حاضر استفاده از پول دیجیتال در کشور از طریق کارت بانکی و یا سامانه‌های اینترنتی بانک‌ها رایج است و مدت‌هاست که استفاده از اسکناس از رونق افتاده است. بنابراین مفهوم پول دیجیتال در مقابل اسکناس قابل درک است و تاکنون نیز افراد با استفاده از خدمات بانکی بر بستر اینترنت بدون نیاز به تبادل پول نقد می‌توانستند مبادلات مالی خود را انجام دهند.

ارزهای دیجیتال نیز آن دسته از ارزهایی هستند که بر پایه فناوری‌های از جمله بلاک‌چین و رمزنگاری ایجاد شده‌اند و هیچ بانک یا سازمانی در به وجود آمدن آن‌ها دخیل نیست. تبادل این ارزها نیز تنها از طریق آدرس‌های فرستنده و گیرنده امکان‌پذیر است و افراد بدون نیاز به کارت بانکی و یا اطلاع از مشخصات هویتی گیرنده، تنها با داشتن یک آدرس می‌توانند به هر نقطه از جهان در هر ساعت از شبانه‌روز، هر میزان از دارایی را انتقال دهند.

رمزریال اما ماهیتی مابین پول دیجیتال و رمزارز دارد. به این ترتیب که از فناوری‌های مربوط به رمزارز و بعضی الگوهای ساختاری آن پیروی می‌کند اما ویژگی مهم آن یعنی غیرمتمرکز بودن را ندارد و با وجود حذف واسطه‌گری بانک‌ها، هم‌چنان نظارت بانک مرکزی بر تبادلات مالی برقرار است.

رمزریال مانند کریپتوها این امکان را فراهم می‌کند که افراد تنها با یک آدرس و در کمترین زمان ممکن انتقال مالی انجام دهند، اما هویت گیرنده و فرستنده، مبلغ مورد انتقال و… برای بانک مرکزی مشخص است و در صورت لزوم این اطلاعات در اختیار افراد یا نهادها نیز قرار می‌گیرد. بنابراین تا به این‌جا پاسخ سوال رمز ریال بانک مرکزی چیست، روشن شده است.

بیشتر بخوانید: ارز پیمان (PMN)؛ اولین ارز دیجیتال ایرانی با پشتوانه طلا!

ارتباط CBDC و رمز ریال

کسانی که با رمزریال آشنایی داشته باشند، احتمالا نام CBDC را نیز شنیده‌اند. این عبارت که مخفف Central Bank Digital Currency است به معنای ارز دیجیتال بانک مرکزی است. بنابراین رمز ریال نیز نوعی CBDC است و بانک مرکزی ایران مدت‌هاست که به دنبال ورود جدی آن به سیستم تبادلات مالی کشور است.

دلایل گوناگونی نیز برای استفاده از رمزریال مطرح است که مهم‌ترین آن‌ مبارزه با پولشویی و امکان پیگیری فعالیت‌های مالی غیرقانونی است.

با وجود این دلایل و نقش موثری که رمز ارز ریال در این زمینه می‌تواند داشته باشد، یکی از علت‌های توجه دولت و بانک مرکزی به رمز ریال این است که اقبال شدید افراد جامعه به خصوص نسل جوان به استفاده از ارزهای دیجیتال به دلایلی از جمله خاصیت ضدتورمی بسیاری از آن‌ها، تراکنش‌های مالی بین بانکی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و این موضوع در طولانی‌مدت به ضرر هر یک از این نهادها خواهد بود.

بنابراین دلیل ضمنی ظهور رمز ریال را می‌توان این‌طور در نظر گرفت که وجود یک ارز دیجیتال بومی در صحنه شاید بتواند اندکی توجه‌ها را به خود جلب کند.

با این وجود استفاده از CBDC، تاثیر چندانی بر میزان خرید و فروش ارزهای دیجیتال ندارد و دولت و بانک‌ها تنها با محدود کردن صرافی‌های داخلی برای تبدیل این ارزها، می‌توانند از میزان تبادلات رمزارزی بکاهند.

دولت و بانک مرکزی ایران نیز از طریق رمزریال که از زیرساخت‌های رمزارزها استفاده می‌کند، تنها می‌تواند فاکتورهایی مانند سرعت تراکنش‌ها را بهبود ببخشد و با تصمیم بر استفاده گسترده از آن و محدود کردن امکان سایر روش‌های تبادل مالی، افراد را به سمت استفاده از رمزریال سوق دهد.

ویژگی‌های رمز ریال

رمز ریال توسط بانک مرکزی و به پشتوانه ریال عرضه می‌شود و برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال، قابل استخراج نیست. ارزش هر واحد رمزریال برابر با ارزش یک ریال در نظر گرفته می‌شود.

رمزریال می‌تواند بر پایه بلاک‌چین‌های عمومی ایجاد شود و یا بر بستر بلاک‌چین اختصاصی شکل بگیرد و از امکانات ساختاری بلاک‌چین برای بهبود سرعت و امنیت انتقال تراکنش‌ها استفاده کند.

از دیگر ویژگی‌های مهم رمز ریال این است که این ارز بیشتر کارکرد تبادلاتی دارد و به منظور سرمایه‌گذاری نباید در نظر گرفته شود. به زبان ساده، رمزریال مانند اسکناس عمل می‌کند؛ همان‌طور که هنگام خرید و فروش با اسکناس، پای بانکی در میان نیست و افراد تنها با تبادل پول نقد در لحظه، می‌توانند معامله انجام دهند، رمز ریال نیز بدون واسطه‌گری بانک، امکان تبادلات مالی را فراهم می‌کند.

خرید رمز ریال به عنوان روشی برای حفظ ارزش پول معنا ندارد و از آن تنها برای پرداخت و تبادلات مالی استفاده می‌شود و تبلیغاتی که بعضاٌ در خصوص سودده بودن خرید رمزریال انجام می‌شود منطقی نبوده و خرید و ذخیره رمزارز ریال تنها به منظور پس‌انداز قابل توجیه است.

درواقع افراد به جای نگه‌داری پول در کیف پول یا کارت بانکی خود، از طریق برنامه‌هایی در تلفن همراه یا سیستم کامپیوتری بر بستر اینترنت، از پول خود نگه‌داری و یا آن را خرج می‌کند.

از دیگر ویژگی‌های رمز ریال آن است که دفتر کل توزیع‌شده رمزریال در اختیار بانک مرکزی و نهادهای مورد تایید آن قرار دارد و این موضوع با وجود نقض ماهیت غیرمتمرکز بودن فناوری بلاک‌چین فوایدی نیز می‌تواند داشته باشد که در قسمت‌های بعدی به آن اشاره خواهد شد.

مورد آخر در مورد ویژگی‌های‌ رمز ریال این است که در حال حاضر، فرآیند دریافت و نحوه استفاده از رمزریال مشخص و شفاف نیست.

مزایای رمز ریال

همان‌طور که تاکنون مشخص شده است، مهم‌ترین شاخصه رمز ریال، پیروی نکردن مسیر ایجاد آن به شکل غیرمتمرکز است و این موضوع سبب می‌شود که مزایا و معایبی برای استفاده از آن مطرح شود.

• اولین مورد از مزایای رمزریال، امکان پیگیری تراکنش‌ها در صورت وجود احتمال پولشویی و یا صورت گرفتن معاملات غیرقانونی و یا مسدود کردن آدرس‌های مشکوک است.
• در صورت انتقال دارایی به آدرس اشتباه، امکان برگشت پیدا کردن آن به دلیل مشخص بودن هویت گیرنده وجود دارد، این در حالی است که در مورد سایر ارزهای دیجیتال چنین امکانی وجود ندارد. هرچند باید در نظر داشت که با لحاظ کردن دقت کافی، احتمال وقوع چنین اشتباهاتی بسیار کم خواهد بود و برگشت‌ناپذیری تراکنش در سیستم‌های غیر متمرکز عیب بزرگی محسوب نمی‌شود.
• از دیگر مزایای استفاده از رمز ریال، کاهش هزینه‌های مربوط به چاپ اسکناس و انتشار آن است. هم‌چنین هزینه‌های نقل‌وانتقال مالی برای کاربران نیز نسبت به حالتی که واسطه‌گری بانک‌ها برای تایید و انجام تراکنش‌ها در میان است، کاهش پیدا خواهد کرد.
• رمزریال به عنوان یک ابزار جدید پرداخت هوشمند، می‌تواند سرعت تبادلات مالی را نیز افزایش دهد.

لازم به ذکر است این مزایا پس از این‌که آحاد افراد جامعه با نحوه استفاده از رمز ریال و ویژگی‌های آن آشنا شوند قابل اعتنا خواهند بود.

معایب رمز ریال

تفاوت‌های عمده‌ای بین رمز ریال و ارزهای دیجیتال وجود دارد و گفته می‌شود هدف از انتشار رمز ریال، رقابت کردن با رمزارزها نیست بلکه به عنوان ابزاری به‌روز برای انجام تراکنش‌های مالی در نظر گرفته می‌شود، اما ایده‌ی اصلی رمز ریال بر اساس رمزارزها شکل گرفته است. با این حال توجه به غیرمتمرکز نبودن رمز ریال، تا حدودی معایب آن را مشخص می‌کند.

بیشتر بخوانید: CeDeFi چیست؟ امور مالی غیرمتمرکزِ متمرکز شده!

 از جمله این معایب امکان ردیابی تراکنش‌ها است و افراد نمی‌توانند مبلغ زیادی از دارایی خود را بدون وجود دلیل موجه انتقال دهند زیرا با پیگیری بانک مرکزی مواجه می‌شوند. این در حالی که ممکن است معامله‌ای غیرقانونی در کار نباشد و دو طرف معامله بیهوده دچار دردسر شوند.

این غیرمتمرکز بودن موجب می‌شود طبق تشخیص بانک مرکزی و احتمالا بدون اطلاع کاربران آدرس‌هایی که مشکوک به نظر می‌رسند نیز مسدود شوند.

از دیگر معایب ارز دیجیتال ریال به دلیل متمرکز بودن سیستم شکل‌گیری آن، خطر حمله‌ هکرها به دفاتر کل توزیع شده‌ای است که با تعداد محدود در اختیار بانک مرکزی و بعضی دیگر از نهادها قرار دارد. در نتیجه دسترسی به اطلاعات و یا دارایی‌های کاربران برای گروه‌های هکری امکان‌پذیر خواهد بود.

این در حالی است که احتمال وقوع این خطر در سیستم‌های غیرمتمرکز تبادلات ارزی، بسیار کم است.

خرید رمز ریال

در حال حاضر برای خرید رمز ریال، مسیر و بستر مشخصی توسط بانک مرکزی و کارگزاران فناوری در عرصه اقتصاد، اعلام نشده است. اما مسلم است که یکی از روش‌های خرید رمز ارز ریال، مراجعه به صرافی‌های ایرانی است که این ارز را نیز در لیست عرضه خود دارند.

بیشتر بخوانید: معرفی 5 صرافی برتر ارز دیجیتال ایرانی در سال 1401

بنابراین در پاسخ به این‌ سوال که رمز ارز ریال در کدام صرافی است باید گفت تاکنون صرافی مشخصی برای خرید آن معرفی نشده است. افرادی که در صدد خرید ارز دیجیتال ریال هستند پس از عرضه‌ی آن، با ساخت حساب کاربری در صرافی‌های که در آینده اعلام خواهند شد، می‌توانند با توجه میزان نقدینگی خود، رمز ریال خریداری کنند. به علاوه ممکن است روش‌های دیگری نیز برای این کار در نظر گرفته شود.

سوالات متداول

جمع‌بندی

به طور کلی می‌توان گفت رمز ریال با وجود این که از لحاظ شکلی و ساختاری مشابه رمزارزها یا ارزهای دیجیتال است اما ماهیت و کارکردی متفاوت با آن‌ها دارد. البته این تفاوت در ماهیت و هدف، مانع مقایسه ارز دیجیتال بانک مرکزی و رمزارزها نمی‌شود و نقدهایی به سیستم متمرکز رمزارزهای با پشتوانه پول فیات وارد است.

به هر حال باید گفت رمز ریال نوعی پول هوشمند و جایگزین اسکناس و کارت بانکی است که در بستری فناورانه برای اهدافی از جمله تسریع انجام تراکنش‌ها و کاهش هزینه‌های نقل‌وانتقالات مالی به وجود آمده است که در حال حاضر در مرحله‌ی آزمایش بوده و زمان عرضه‌ی آن در صرافی‌های ایرانی نیز به طور دقیق اعلام نشده است.

شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:

• می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
• در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید

برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

نام شرکت	ویژگی‌ها	امتیاز	لینک ثبت‌نام
کارگزاری آگاه	باشگاه مشتریان با جایزه نرم‌افزار معاملاتی پیشرفته دریافت اعتبار معاملاتی خرید آنلاین صندوق‌ سرمایه‌گذاری ثبت‌نام آنلاین برای کد بورسی

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

نام خدمات	ویژگی‌ها	لینک ثبت‌نام
دوره‌های آموزش تحلیل تکنیکال	دوره‌های حضوری + غیرحضوری شناخته‌شده‌ترین اساتید در سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته ارائه مدرک معتبر گذراندن دوره