بازارهای موازی در ایران و بازدهی آن‌ها

در کشورهای درحال توسعه‌ای مثل ایران، وجود بازارهای چندگانه مساله‌ای است که نمی‌توان آن را منکر شد.

این بازارها می‌تواند اثرات قابل توجهی بر عملکرد اقتصاد کلان کشور بگذارد که شاید بتوان گفت مهم‌ترین آنها جلوگیری از خالی شدن ذخایر ارزی کشور است.

در این مقاله قصد داریم شما را با بازارهای موازی در ایران آشنا کرده و هر کدام را از زوایای مختلف بررسی کنیم.

نکات کلیدی

• بازار موازی به بازارهایی گفته می‌شوند که می‌توانند بر یکدیگر اثر گذاشته و با هم رقابت کنند.
• در ایران بازار بورس، بازار زمین و مسکن، بازار سکه و طلا، بازار خودرو، بازار ارز و سود سپرده‌های بانکی به صورت موازی باهم رقابت می‌کنند.
• آمارها نشان می‌دهند که از بین بازارهای موازی در ایران، بازار بورس و اوراق بهادار بازدهی بیشتری در پنج سال اخیر داشته است.

بازار موازی چیست؟

در ایران علاوه براینکه امکان سرمایه گذاری در بازار بورس و سرمایه وجود دارد، به طور موازی بازارهای ارز، سکه، طلا، خودرو، مسکن و غیره هم وجود دارد که سرمایه گذاران گاهی برای حفظ ارزش دارایی خود در آن فعالیت می‌کنند.

بازارهای موازی می‌توانند بر یکدیگر اثر گذاشته و با هم رقابت کنند. مثلا کاهش قیمت طلا می‌تواند باعث خروج سرمایه گذاران از این بازار و فعالیت در بازار ارز شود.

زیرا آنچه که واضح است این است که سرمایه گذاران همیشه به دنبال سود هستند و هر بازاری که این شرایط را فراهم کند، با اقبال بیشتری مواجه خواهد شد.

نکته‌ای که می‌بایست به آن توجه کرد این است که بازار بورس همیشه به عنوان یک بازار جذاب و سودآور مورد توجه سرمایه گذاران بوده است که هم بر بازارهای دیگر اثر گذاشته و هم از عوامل مختلفی از جمله تورم و ارز تاثیر گرفته است.

در ادامه به چند مورد از بازارهای موازی که در اقتصاد ایران شکل گرفته و فعالیت می‌کنند اشاره خواهیم کرد و به اختصار آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

• بازار بورس
• بازار ارز
• بازار خودرو
• بازار زمین و مسکن
• بازار سکه و طلا
• سپرده‌های بانکی و صندوق‌های درآمد ثابت

بازار سرمایه

سرمایه گذاری در بورس و بازارهای مالی در چند سال اخیر رشد چشمگیری داشته است.

بسیاری از افراد به این نتیجه رسیده‌اند که این بازار و شناخت آن برای سرمایه گذاری، در جهت حفظ ارزش دارایی‌هایشان در برابر تورم بهترین گزینه است؛ زیرا می‌توانند با هر میزان سرمایه‌ای در شرکت‌های بزرگ و کوچک سرمایه‌گذاری کنند و در سود آنها شریک شوند.

در این مقاله بخوانید: اثر تورم بر بورس؛ بورس و تورم چه رابطه‌ای دارند؟

یکی از عواملی که بر بازدهی بازار بورس تاثیر مستقیمی می‌گذارد، بازار موازی دلار و قیمت دلار است زیرا بسیاری از شرکت‌ها محصولات خود را بر اساس قیمت دلار می‌فروشند؛ در نتیجه بالا رفتن قیمت دلار که یکی از دلایل آن بالا رفتن نقدینگی و تورم در جامعه است، می‌تواند بر روی میزان سود شرکت‌ها اثر بگذارد.

این نکته برای شرکت‌هایی مثل شرکت‌های پتروشیمی و فلزی بیشتر مشاهده می‌شود.

علاوه بر این، تغییرات نرخ ارز بر ارزش دارایی‌های شرکت‌ها (مثل ماشین‌ها، واحدها و غیره) تاثیر می‌گذارد که این مساله هم عاملی دیگر در ارزش سهام شرکت‌ها در بورس است.

بازار ارز

بازار ارز یکی پرنوسانترین بازارها در ایران است که نوسانات قیمت در آن به طور مستقیم بر انواع کالاها، خدمات، دارایی‌ها و غیره موثر است و دیگر بازارها را هم دچار نوسان می‌کند.

این بازار یک بازار پرریسک است که عوامل زیادی از جمله روابط خارجی، واردات و صادرات، رشد نقدینگی و سیاسیت‌های کلی بانک مرکزی بر آن اثر می‌گذارند.

در همین راستا به‌نطر شما چرا چندین نرخ دلار داریم؟ بررسی انواع دلار در ایران اینجا بخوانید.

بازار خودرو

برخلاف کشورهای توسعه یافت دنیا، خودرو هم در ایران یک سرمایه و کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود.

شکل خرید خودرو، سفته بازی و نوساناتی که در قیمت آن در ایران اتفاق می‌افتد را نمی‌توان با کشورهای دارای اقتصاد سالم و پویا مشاهده کرد.

بازار خودرو نیز به دنبال افزایش قیمت ارز گاهی با رشد قیمت مواجه می‌شود که سود خوبی را برای معامله کنندگان آن به دنبال دارد.

البته عواملی همچون محدودیت در خرید خودرو به قیمت کارخانه، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، هزینه‌های بیمه و عوارض و استهلاک آن باعث شده این محصول نقدشوندگی کمتری نسبت به بازار طلا و ارز داشته باشد و اولویت نخست افراد برای سرمایه گذاری محسوب نشود.

بازار مسکن

بازار مسکن نیز یک بازار موازی پرطرفدار در ایران است. روند تغییرات قیمت در بازار مسکن به صورت دوره‌ای است، به این شکل که همراه با تورم رشد می‌کند و بعد از مدتی با رکود مواجه می‌شود.

رشد قابل توجه قیمت مسکن در دهه‌های اخیر باعث شده تا این بازار گزینه مناسبی برای سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری بلند مدت محسوب شود.

با این حال باید به این نکته توجه کرد که با توجه به قیمت مسکن و هزینه‌های بالا برای ساخت زمین و همچنین قابلیت نقدشوندگی پایین و نبود شفافیت برای خرید و فروش، این بازار نمی‌تواند مورد قبول و مناسب همه سرمایه گذاران باشد.

بازار طلا و سکه

بازار طلا و سکه برخلاف بازار مسکن و خودرو به سرمایه اولیه زیادی نیاز ندارد.

این بازار بیشترین اثر را از بازار ارز می‌گیرد و نخستین حلقه از زنجیره نوسانات قیمت بعد از نوسانات قیمت ارز است. البته علاوه بر قیمت ارز، قیمت جهانی طلا هم بر قیمت طلا در ایران اثر می‌گذارد.

طلا و سکه با اینکه قدرت نقدشوندگی بالایی دارند، اما ریسک تقلبی بودن و به سرقت رفتن در آن بیشتر از بازارهای دیگر است.

سپرده بانکی

سپرده گذاری در بانک و دریافت سود آن یک سرمایه گذاری کم‌ریسک و در واقع با ریسک صفر محسوب می‌شود.

این بازار در زمان رکود اقتصادی گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود اما در دوران تورم (که ایران همواره با آن مواجه است) گزینه‌ای شکست‌خورده است که ضرر و زیان و از بین رفتن ارزش دارایی را برای سرمایه گذاران به دنبال خواهد داشت.

اما سرمایه گذاری در کدام بازار بهتر است؟ اینجا بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در سال 1402 چیست؟

تاثیر بازارهای موازی بر یکدیگر

همان طور که اشاره کردیم، بازارهای مالی معمولا بر یکدیگر اثر می‌گذارند و این تاثیر به صورت دومینو وار به دنبال یکدیگر اتفاق می‌افتد.

به این صورت که ابتدا بازار ارز دچار نوسان می‌شود و بلافاصله بعد از آن قیمت طلا، خودرو، مسکن و سایر بازارها تغییر قیمت را تجربه می‌کنند.

معمولا موج سواران بازار موازی از این نوسانات دنباله‌دار برای کسب سود استفاده می‌کنند.

بازدهی بازار بورس در بین بازارهای موازی

خرید سهام شرکت‌ها بهترین روش سرمایه گذاری در کشورهای توسعه یافته است که در ایران هم چند سالی می‌شود که بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

این بازار نیز مانند سایر بازارها در برخی دوره‌ها دچار رکود می‌شود اما آمارها نشان می‌دهند که این بازار در بلند مدت نسبت به سایر بازارهای موازی بازدهی بهتری داشته است به طوری که در پنج سال گذشته بازدهی آن 1450 درصد بوده است!

مزایای دیگر بازار بورس

در ادامه با سایر مزیت‌های بازار بورس آشنا می‌شویم:

سرمایه گذاری با مبلغ کم

یکی از مزیت‌های بزرگ بازار بورس نسبت به بازار طلا، مسکن، خودرو و غیره این است که با مبلغ 500 هزار تومان می‌توان در آن سرمایه گذاری کرد. همین نکته راه را برای شروع سرمایه گذاری همراه‌ خواهد کرد.

اماکن نقدشوندگی بالا

قدرت نقدشوندگی یک فاکتور مهم برای یک دارایی است که به فرد این امکان را می‌دهد در هر زمانی دارایی خود را به پول نقد تبدیل کند.

بازار سهام و بورس از این لحاظ امکان مناسبی را فراهم می‌کند. بااین حال باید توجه داشت هنگام خرید، سهامی را انتخاب کنید که این ویژگی را داشته باشد.

سهولت در انجام معامله

از آنجا که انجام معاملات در بازار بورس و اوراق بهادار از طریق سامانه معاملاتی وبه شکل آنلاین انجام می‌شود، معامله در آن با سهولت بیشتری نسبت به بازارهای موازی صورت می‌گیرد.

امنیت و شفافیت در انجام معامله

بازار بورس نسبت به سایر بازارهای موازی شفافیت بیشتری دارد زیرا نهادهای نظارتی بر آن نظارت دارند و شرکت‌ها نیز موظفند صورت‌های مالی خود را به طور منظم در سامانه کدال منتشر کنند.

این صورت‌های مالی، وضعیت و عملکرد شرکت را برای سرمایه گذاران به شکل شفاف نشان می‌دهند.

اگه به دنبال سرمایه‌گذاری امن و بدون ریسک هستید بخوانید.

سوالات متداول

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم به انواع بازار موازی در ایران، میزان تاثیرپذیری هر کدام از یکدیگر و مزایا و معایب هر یک بپردازیم.

بر اساس آنچه که آمارها نشان می‌دهند، بازار بورس در صورتی که با شناخت و انتخاب درست سهام صورت گیرد، بازدهی بیشتری در مقایسه با سایر بازارهای موازی در ایران دارد و می‌تواند با توجه به رشد تورم در ایران، ارزش دارایی‌ها را حفظ کند.