صندوق سرمایه گذاری در سهام چیست + بازدهی در 1402

صندوق سهام یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که توسط بسیاری از سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

صندوق سهامی می‌تواند انتخاب خوبی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد و بازدهی خوبی را نصیب سرمایه‌گذاران کند.

در ادامه به این می‌پردازیم که صندوق سهامی چیست و صندوق سهام چه ویژگی‌ها، مزایا و معایبی دارد.

نکات کلیدی

• صندوق سهام نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که حداقل 70 درصد دارایی خود را در سهام و حق تقدم سهام شرکت‌های بورسی سرمایه‌گذاری می‌کند و باقی را به صورت نقد، سپرده بانکی و سایر اوراق با درآمد ثابت نگهداری می‌کند.
• صندوق‌های سهامی معمولاً سود دوره‌ای واریز نمی‌کنند و سرمایه‌گذاران آن‌ها از طریق افزایش قیمت هر واحد صندوق سود کسب می‌کنند.
• صندوق‌های سهامی از نظر تعداد واحد دارای دو نوع بزرگ و کوچک و همچنین از نظر نحوه خرید و فروش واحد دارای دو نوع قابل معامله در بورس (ETF) و صدور و ابطالی هستند.
• صندوق‌های سهام دارای مزایایی مانند کسب سودهای بالا در بلندمدت، حفظ سرمایه در برابر تورم، استفاده از دانش و تخصص افراد حرفه‌ای، صرفه‌جویی در زمان، کاهش ریسک، شفافیت و نقدشوندگی بالا هستند.
• معمولاً حداقل مبلغ لازم برای سرمایه‌گذاری در صندوق صدور و ابطالی سهام برابر با قیمت یک واحد صندوق و حداقل مبلغ لازم برای خرید واحدهای صندوق‌های ETF برابر با 500 هزار تومان است.

صندوق سرمایه گذاری مشترک چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به تجمیع وجوه سرمایه‌گذاران می‌پردازند و سپس آن را به کمک کارشناسان متخصص، در فرصت‌های مناسب سرمایه‌گذاری می‌کنند.

بنابراین به کمک این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند دارایی‌های خود را به صورت غیرمستقیم سرمایه‌گذاری نمایند که ریسک را کاهش می‌دهد و زمان کمتری از آن‌ها می‌گیرد.

هر صندوقی بسته به نوع و هدف خود، بیشتر دارایی‌هایش را در حوزه خاصی سرمایه‌گذاری می‌کند.

می‌توان بر این اساس، سه نوع اصلی صندوق را صندوق سرمایه گذاری در دارایی‌های با درآمد ثابت، صندوق سرمایه گذاری در سهام و صندوق مختلط دانست.

ما در این مطلب به صندوق سهامی می‌پردازیم و جزئیات مربوط به این نوع صندوق را توضیح می‌دهیم.

صندوق سهامی چیست؟

صندوق سهام یکی از انواع اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است که بیشتر دارایی‌هایش را صرف خرید سهام شرکت‌های بورسی می‌کند.

در واقع بین 70 تا 95 درصد دارایی‌های این نوع صندوق در سهام و حق تقدم سهام سرمایه‌گذاری می‌شود و 5 الی 30 درصد باقی‌مانده آن هم به صورت سپرده بانکی، وجه نقد و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت و اوراق دولتی مانند اخزا نگهداری می‌شود.

در واقع منظور از صندوق در سهام، همان صندوق سرمایه‌گذاری در سهام است که به آن می‌پردازیم.

توجه داشته باشید که این صندوق‌ها در سهام هر یک از شرکت‌های بورسی (شامل تابلوی اصلی و فرعی بورس، بازار دوم بورس یا بازار اول و دوم فرابورس) می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند.

بیشتر بخوانید: بازار اول (تابلوی اصلی و فرعی بورس) و بازار دوم چیست؟

صندوق‌های سهامی بر اساس تعداد واحدی که مجاز به انتشار آن هستند، به دو دسته کوچک و بزرگ تقسیم‌بندی می‌شوند.

صندوق‌های کوچک می‌توانند حداقل 5 هزار و حداکثر 50 هزار واحد منتشر کنند، در حالی که تعداد واحدهای صندوق‌های بزرگ بین 50 هزار تا 500 هزار است.

ارزش اسمی هر واحد صندوق در ابتدا برابر با 1,000,000 میلیون ریال یا 100 هزار تومان است.

ویژگی‌های صندوق سهام

همانطور که گفته شد، صندوق سهام بیشتر دارایی‌های خود را در خرید سهام سرمایه‌گذاری می‌کند.

بیشتر سود این صندوق‌ها از طریق افزایش قیمت سهام خریداری‌شده و قسمت کمی هم از طریق سود نقدی تقسیمی سهام به دست می‌آید.

با توجه به نوسانات قابل توجه قیمت سهام که بخش جدایی‌ناپذیر بازار بورس است، صندوق‌های سهامی هم ریسک قابل توجهی دارند.

این صندوق‌ها برخلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دارایی‌های با درآمد ثابت، معمولاً سود دوره‌ای تقسیم نمی‌کنند. به این ترتیب سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها، از محل افزایش قیمت هر واحد صندوق سود می‌کنند.

ارزش هر واحد صندوق سهام، در پایان هر روز که قیمت سهام تغییر می‌کند محاسبه می‌شود تا میزان آخرین ارزش دارایی‌های فعلی صندوق مشخص شود.

این میزان به عنوان NAV خرید و NAV فروش اعلام می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند طبق آن قیمت، واحدهای خود را بفروشند یا واحد جدید بخرند. همچنین صندوق سهام معمولاً ضامن نقدشوندگی ندارد.

بیشتر بخوانید: نسبت P/NAV چیست و چه اهمیتی در بازار بورس دارد؟

استراتژی هر صندوق سهام با دیگری متفاوت است و همه آن‌ها از استراتژی یکسانی پیروی نمی‌کنند.

با این که صندوق سهام از ریسکی‌ترین انواع صندوق سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، همچنان می‌توان خود این صندوق‌ها را با یکدیگر مقایسه کرد.

این صندوق‌ها می‌توانند در مقایسه با یکدیگر، محافظه‌کارانه، میانه‌رو یا تهاجمی باشند.

ترکیب دارایی‌هایی که صندوق در آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند و استراتژی مدیریت صندوق، در امیدنامه آن آورده می‌شود.

صندوق‌های سهامی می‌توانند با رعایت قوانین و محدودیت‌هایی که برای فعالیت آن‌ها تعیین شده است، با ترکیب بهینه مورد نظر خود فعالیت کرده و استراتژی مناسب خود را دنبال نمایند.

نحوه کار صندوق سهام

صندوق سرمایه گذاری در سهام مانند سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، واحدهای خود را به سرمایه‌گذاران می‌فروشد و وجوه دریافت‌شده از افراد را در محل مورد نظر صندوق سرمایه‌گذاری می‌کند.

در گذر زمان، در صورتی که صندوق عملکرد خوبی از خود نشان دهد و بازدهی مناسبی داشته باشد، ارزش هر واحد صندوق افزایش یافته و رشد می‌کند.

اگر صندوق عملکرد ضعیفی داشته باشد، ارزش واحدهای آن رشد چندانی نمی‌کند و حتی ممکن است کاهش یابد.

با رشد قیمت هر واحد صندوق در گذر زمان، صندوق هر واحد خود را به قسمت‌های کوچکتر تقسیم می‌کند که معامله آن آسان‌تر شده و خرید واحدهای صندوق برای افراد بیشتری امکان‌پذیر باشد.

در این صورت، دارایی کسانی که از قبل در صندوق واحد داشته‌اند تغییری نمی‌کند اما امکان سرمایه‌گذاری برای افراد جدید ایجاد می‌شود.

کارمزد مدیریت صندوق و هزینه‌های فعالیت آن، از محل دارایی‌های صندوق کسر می‌شود و هر چه در نهایت باقی بماند، متعلق به سرمایه‌گذاران صندوق است.

بنابراین سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید واحدهای صندوق، پول خود را در دارایی‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که صندوق اقدام به خرید آن‌ها می‌کند.

در صورت رشد ارزش آن دارایی‌ها، قیمت هر واحد صندوق افزایش می‌یابد و سرمایه‌گذاران می‌توانند هر واحد خود را با قیمت بالاتری در بازار بفروشند و سود به دست آورند.

بیشتر بخوانید: صندوق سرمایه گذاری یا سبدگردانی؛ کدامیک بهتر است؟

صندوق سهامی برای چه افرادی مناسب است؟

همانطور که توضیح داده شد، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی بالاتر از صندوق‌های با درآمد ثابت یا صندوق‌های مختلط است.

علت این مسئله هم این است که میزان درآمد و بازدهی سهام مانند خرید اوراق یا سپرده‌های بانکی مشخص نیست.

قیمت هر سهم می‌تواند در طی تنها یک روز، بارها تغییر کند و باعث کسب سود یا تحمل زیان توسط سهامداران مختلف شود.

با توجه به این ویژگی‌ها، صندوق‌های سهام برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر انتخاب مناسبی خواهند بود.

البته در قوانین فعالیت صندوق‌ها و همچنین امیدنامه هر صندوق، مواردی برای مدیریت و کاهش ریسک صندوق‌ها در نظر گرفته شده است.

اما با این وجود، نوسان بخش جدایی‌ناپذیر بازار سهام است و بنابراین ریسک این نوع صندوق، بالاتر از انواع دیگر صندوق است.

بیشتر بخوانید: مراحل مدیریت ریسک در بورس و بازارهای مالی

با توجه به ریسک بالاتر صندوق‌های سهام، از آن‌ها انتظار کسب بازدهی بالاتری هم می‌رود؛ زیرا سرمایه‌گذاران به امید حاضر به پذیرش ریسک بالاتر می‌شوند که بدانند فرصت کسب بازدهی بالاتر برای آن‌ها فراهم شده است.

بنابراین افرادی که مایل به کسب بازدهی بالاتری هستند و می‌خواهند پول خود را در بلندمدت به اندازه تورم یا حتی بیشتر از آن افزایش دهند، می‌توانند در صندوق سهامی سرمایه‌گذاری کنند.

همچنین از آنجا که با خرید واحد این نوع صندوق، افراد در واقع به طور غیرمستقیم در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند، صندوق‌های سهامی برای افرادی که از دانش یا زمان کافی برای انجام معاملات مستقیم در بورس برخوردار نیستند، انتخاب بسیار خوبی خواهد بود.

بازار بورس در بلندمدت صعودی است و بازدهی بالایی نصیب سرمایه‌گذاران می‌کند. اما لزوماً همه افراد از تخصص کافی برای کسب سود از این بازار برخوردار نیستند.

بسیاری هم زمان لازم برای اختصاص به انجام معاملات در این بازار را ندارند.

در عین حال، صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط افراد متخصص و کاربلد اداره می‌شوند و می‌توانند به نتایج بهتری در مقایسه با بسیاری از افراد دست یابند.

پس سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها برای افراد ریسک‌پذیری که از دانش یا تخصص کافی برای چیدن یک سبد سرمایه‌گذاری مناسب برخوردار نیستند، انتخاب مناسبی خواهد بود.

انواع صندوق سهام

صندوق‌های سهامی را از جنبه‌های مختلفی می‌توان دسته‌بندی کرد که در قسمت‌های قبلی به چند مورد آن‌ها اشاره شد.

برای مثال از نظر تعداد واحدهای قابل انتشار، می‌توان آن‌ها را به دو دسته بزرگ و کوچک تقسیم کرد. از نظر استراتژی مدیریت و سرمایه‌گذاری می‌توان آن‌ها را محافظه‌کار، میانه‌رو یا تهاجمی دانست.

صندوق‌های سهام ممکن است دارای واحدهای اهرمی باشند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های اهرمی برای افراد بسیار ریسک‌پذیر مناسب است.

همچنین یکی دیگر از جنبه‌هایی که بر اساس آن می‌توان صندوق‌های سهامی را دسته‌بندی کرد، نحوه خرید و فروش واحدهای صندوق است.

بر این اساس، صندوق سهام دارای دو نوع قابل معامله در بورس (ETF) و صندوق سرمایه‌گذاری مشترک صدور و ابطالی است.

صندوق‌های قابل معامله در بورس، همانطور که از اسمشان مشخص است، به‌راحتی در بازار بورس قابل خرید و فروش هستند.

سرمایه‌گذاران می‌توانند درست به همان شیوه که اقدام به خرید و فروش سهام در بازار بورس می‌کنند، واحدهای ETF مورد نظر را هم معامله کنند.

در مقابل، صندوق‌های صدور و ابطالی به این شیوه کار نمی‌کنند. این صندوق‌ها قابل خرید و فروش در بازار بورس نیستند و برای معامله واحدهای صندوق باید به پرتال سرمایه‌گذاری آن مراجعه کنید.

با این کار می‌توانید درخواست صدور واحد را بدهید یا واحدهای خود را ابطال کنید و پول خود را از صندوق دریافت نمایید.

میزان لازم برای سرمایه‌گذاری در صندوق سهام معمولاً به اندازه خرید یک واحد از آن‌هاست. البته بعضی از صندوق‌ها هم در امیدنامه حداقل بالاتری را برای خرید تعیین می‌کنند که می‌تواند تا 10 واحد از صندوق برسد.

در صورتی که صندوق از نوع قابل معامله در بورس باشد، حداقل مبلغ لازم برای سرمایه‌گذاری در آن‌ها برابر با میزان مشخص‌شده برای انجام معاملات در بورس است که در حال حاضر برابر با 500 هزار تومان است.

مزایا و معایب صندوق سهام

صندوق سهام هم مانند سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری، دارای مزایا و معایب مختلفی است.

در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین مزایا و معایب این نوع صندوق اشاره می‌کنیم و درباره آن‌ها توضیح می‌دهیم:

مزایای صندوق‌های سهامی

• کسب سودهای بالا در بلندمدت: بازار بورس در بلندمدت صعودی است و می‌تواند محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری افراد باشد. صندوق‌های سهام هم با سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بورسی، امکان کسب سود از این فرصت را فراهم می‌کنند.
• حفظ سرمایه در برابر تورم: تورم یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اقتصادی افراد در ایران است. بازار بورس در بلندمدت به اندازه تورم و بیشتر از آن رشد می‌کند. بنابراین با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها می‌توانید ارزش پول و سرمایه خود را در برابر تورم حفظ کنید.
• استفاده از دانش و تخصص افراد حرفه‌ای: پرتفوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط افراد حرفه‌ای و با تجربه مدیریت می‌شود. بنابراین افراد با سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق این صندوق‌ها می‌توانند از دانش افراد کاربلد بهره‌مند شوند و ضمن مدیریت ریسک‌های خود، به بازدهی بالاتری دست یابند.
• صرفه‌جویی در زمان: کسب دانش و تجربه لازم برای انجام معاملات مستقیم در بازار بورس و کسب بازدهی مناسب از این بازار، نیاز به صرف زمان قابل توجهی دارد.

حتی پس از رسیدن به تخصص کافی، باید به صورت مستمر سبد سرمایه‌گذاری خود را رصد و ارزیابی کنید و در صورت نیاز، آن را تغییر دهید.

با سرمایه‌گذاری در صندوق، می‌توانید بدون نیاز به صرف چنین زمانی، از همه این موارد بهره‌مند شوید.

• کاهش ریسک: صندوق‌ها به منابع مالی گسترده‌ای که از افراد زیادی دریافت کرده‌اند دسترسی دارند؛ بنابراین می‌توانند پرتفوی بسیار متنوع‌تری داشته باشند که ریسک آن‌ها را کاهش دهد.

همچنین بسیاری از هزینه‌های صندوق بین افراد بسیار زیادی سرشکن می‌شود.

اگر کسی بخواهد به طور مستقیم سرمایه‌گذاری کند، به دلیل صرف هزینه‌های بیشتر برای کسب اطلاعات و انجام معاملات، احتمالاً سود کمتری به دست می‌آورد.

علاوه بر این، چنین فردی به دلیل محدودیت منابع مالی، فضای کمتری برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری خود و کاهش ریسک آن را دارد.

• شفافیت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت نظارت نهادهای قانون‌گذاری و نظارتی فعالیت می‌کنند و ملزم به رعایت قوانین گسترده‌ای هستند.

همچنین صندوق‌ها پرتفوی سرمایه‌گذاری، گزارش عملکرد و صورت‌های مالی خود را روی سایت کدال قرار می‌دهند. بنابراین سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی با شفافیت بالایی همراه است.

• نقدشوندگی بالا: صندوق سهام از نقدشوندگی بالایی برخوردار است و در صورت نیاز به فروش واحدهای خود، کار دشواری در پیش نخواهید داشت. حتی بعضی از صندوق‌ها از ضامن نقدشوندگی هم برخوردارند.

معایب صندوق‌های سهامی

• امکان ضرر در کوتاه‌مدت: بازار بورس دارای دوره‌های رشد و افت است و اگر کسی قصد سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت داشته باشد، ممکن است سود نکند و حتی دچار زیان شود. صندوق‌های سهامی هم ممکن است در دوره افت بورس دچار زیان شوند. با این حال این صندوق‌ها معمولاً در بلندمدت بازدهی مثبتی دارند.
• پرداخت هزینه بابت مدیریت و اداره صندوق: هزینه اداره صندوق‌ها از محل دارایی‌های آن‌ها کسر شده و سود سرمایه‌گذاران، پس از کسر هزینه اداره صندوق محاسبه می‌شود. بنابراین قسمتی از سود آن‌ها از این طریق کاهش می‌یابد.
• عدم امکان شرکت در مجامع شرکت‌ها: در صورت سرمایه‌گذاری در صندوق سهام امکان شرکت در مجمع شرکت‌ها را نخواهید داشت و صندوق به نمایندگی از شما در مجامع شرکت‌ها شرکت می‌کند.

بازدهی صندوق سهام

در حال حاضر حدود صد صندوق در سهام در ایران فعالیت می‌کنند. در سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران، می‌توانید بازدهی صندوق‌های سرمایه گذاری در سهام را ببینید

در تصویر زیر می‌توانید قسمتی از فهرست این صندوق‌ها را با بعضی جزئیات آن‌ها مشاهده کنید:

سوالات متداول

جمع‌بندی

سرمایه‌گذاری در صندوق سهام دارای مزایای گسترده‌ای برای افراد است اما لزوماً بهترین انتخاب برای همه افراد نیست. برای مثال سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق برای افراد ریسک‌گریز گزینه چندان مناسبی نخواهد بود.

همچنین افرادی که تمایل دارند خودشان به طور مستقیم وارد معاملات شوند و پرتفوی سهام خود را مدیریت کنند، حاضر به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها نخواهند بود.

اما در صورتی که ویژگی‌ها و شرایط سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی با شرایط و ترجیحات شما سازگار است، این صندوق‌ها می‌توانند انتخاب بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری باشند.