شرکت سرمایه گذاری چیست و چه تفاوتی با صندوق سرمایه‌گذاری دارد؟

با گسترش سرمایه‌گذاری در جوامع امروزی و پیشرفت ابزارها و بازارهای مالی، نهادهای مالی متعددی روی کار آمده‌اند.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری، یکی از این نهادهای مهم هستند که خدمات متنوعی در حوزه خرید و فروش سهام ارائه می‌دهند.

در این مقاله قصد داریم تا مفهوم شرکت سرمایه گذاری و تفاوت آن با صندوق‌های سرمایه‌گذاری را مورد بررسی قرار دهیم.

نکات کلیدی

• شرکت سرمایه گذاری، یکی از نهادهای مالی تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار است که از تعدادی افراد متخصص تشکیل شده است. فعالیت اصلی این شرکت‌ها، خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی و غیربورسی در بهترین زمان ممکن است.
• شرکت‌های سرمایه‌گذاری انواع مختلفی دارند که از نظر نوع فعالیت، پذیرش در بازار بورس، حوزه فعالیت و نوع مالکیت به چند دسته تقسیم می‌شوند.
• هلدینگ با شرکت سرمایه گذاری متفاوت است. هلدینگ، سهام شرکت‌ها را خریداری کرده و بر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند تا بتواند مدیریت و کنترل این شرکت‌ها را به دست آورد.
• شرکت‌های سرمایه‌گذاری، سهام شرکت‌های بورسی و غیر بورسی را خرید و فروش می‌کنند تا برای سهام‌داران خود سود بسازند و در مدیریت شرکت‌هایی که سهامشان را خریداری کرده‌اند، دخالتی ندارند.

شرکت سرمایه گذاری چیست؟

بر اساس بند 21 ماده یک قانون بازار بورس اوراق بهادار، شرکت‌های سرمایه‌گذاری (Investment Company) از جمله نهادهای مالی هستند که مانند صندوق سرمایه‌گذاری، به عنوان واسطه جهت خرید و فروش سهام کاربرد دارند.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری، از تعدادی افراد متخصص تشکیل شده که وضعیت شرکت‌های فعال در بازار بورس را مورد بررسی قرار داده و درباره زمان خرید یا فروش سهام این شرکت‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند تا بیشترین سود ممکن را به دست آورند.

به عبارت دیگر؛ فعالیت اصلی شرکت سرمایه گذاری، خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی و غیربورسی در بهترین زمان ممکن است.

این شرکت‌ها به هنگام خرید سهام شرکت‌ها، به مدیریت شرکت توجهی ندارند؛ بلکه تنها به این موضوع توجه دارند که عملکرد شرکت خوب باشد تا بتواند به بیشترین سوددهی برسد؛ در این حالت خودشان نیز از این سوددهی منتفع می‌شوند.

همچنین اگر شرکت به سوددهی نرسد یا روند نزولی در پیش گیرد، سهام آن شرکت را می‌فروشند. به این ترتیب؛ می‌توان گفت که نگاه شرکت‌های سرمایه‌گذاری به خرید سهام شرکت‌ها، نگاهی کوتاه‌مدت است.

لازم به ذکر است که فعالیت این شرکت‌ها در حوزه و محدوده مشخص شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار است و عملکرد آن‌ها توسط این نهاد ارزیابی می‌شود.

در حال حاضر ده‌ها شرکت سرمایه گذاری در بازار بورس فعالیت دارند که برخی از آن‌ها مربوط به بانک‌ها، موسسات اعتباری و لیزینگ هستند و برخی نیز در زمینه‌های تخصصی مانند خودرو، ساختمان، صنایع شیمیایی و… سرمایه‌گذاری می‌کنند.

بیشتر بخوانید: نهاد مالی چیست؟ + انواع نهادهای مالی در ایران

انواع شرکت سرمایه گذاری

شرکت‌های سرمایه‌گذاری انواع مختلفی دارند که از نظر مولفه‌های مختلف به شکل زیر تقسیم می‌شوند:

1. برحسب نوع فعالیت

• شرکت‌ سرمایه گذاری با فعالیت عام
• شرکت سرمایه گذاری با فعالیت خاص

2. برحسب پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار

• شرکت سرمایه گذاری پذیرفته شده در بازار بورس
• شرکت سرمایه گذاری خارج از بازار بورس

3. برحسب حوزه فعالیت

• شرکت‌ سرمایه گذاری با حوزه فعالیت عام
• شرکت‌ سرمایه گذاری با حوزه فعالیت خاص

4. برحسب سطح فعالیت

• شرکت‌ سرمایه گذاری با مدیریت فعال
• شرکت‌ سرمایه گذاری با مدیریت غیرفعال

5. برحسب نوع مالکیت

• شرکت‌ سرمایه گذاری با مالکیت دولتی
• شرکت‌ سرمایه گذاری با مالکیت خصوصی
• شرکت‌ سرمایه گذاری با مالکیت مختلط
• شرکت‌ سرمایه گذاری وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی 

توجه داشته باشید که همه شرکت‌های سرمایه‌گذاری اساسنامه دارند که در آن، شرح فعالیت‌ها و قوانین حاکم بر فعالیتشان بیان شده است.

در اساسنامه تمام شرکت‌های سرمایه‌گذاری، فعالیت‌های مشترکی وجود دارد که به شرح زیر است:

• خرید یا انتشار اوراق مشارکت
• سرمایه‌گذاری در انواع شرکت‌ها، موسسات، طرح‌ها و پروژه‌ها
• خرید، فروش و پذیره‌نویسی سهام شرکت‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی پذیرفته شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران و بازار فرابورس ایران
• ارائه خدمات مشاوره‌ای
• استفاده از تسهیلات مالی و اعتباری بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و موسسات مالی و اعتباری داخلی و خارجی

سود شرکت سرمایه گذاری به چه صورت است؟

به طور معمول سوددهی شرکت‌های سرمایه‌گذاری به دو بخش تقسیم می‌شود:

1. سود نقدی

این قسمت از سود را شرکت سرمایه ‌گذاری در ازای هر سهم، به صاحب سهام پرداخت می‌کند. نرخ بازده نقدی نیز مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری، از تقسیم مبلغ سود پرداختی به هر سهم بر ارزش هر سهم محاسبه می‌شود.

2. عواید سرمایه‌ای

این بخش از درآمد بابت افزایش ارزش سهام شرکت حاصل می‌شود و ناشی از افزایش ارزش اوراق بهادار موجود در سبد دارایی‌های شرکت است؛ درست مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری.

بنابراین؛ اگر بخواهیم بازده کل سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سرمایه‌گذاری را به دست آوریم، باید مجموع این دو بخش را بر ارزش سرمایه‌گذاری اولیه تقسیم کنیم.

حاصل این تقسیم، نشان‌دهنده عملکرد شرکت سرمایه‌ گذاری است که از فرمول زیر محاسبه می‌شود:

اگرچه بازده کل سرمایه‌گذاری یکی از شاخص‌های مهم جهت بررسی نحوه عملکرد یک شرکت سرمایه‌گذاری یا هر نهاد مالی دیگر است.

اما موضوع مهم دیگری که سرمایه‌گذاران بایستی به آن توجه کنند، میزان ریسک در سرمایه‌گذاری است.

همانطور که براساس میزان ریسک موجود، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند و سرمایه‌گذار ابتدا باید ریسک‌پذیری خود را بسنجد و بعد صندوق مناسب را انتخاب کند، شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز به همین صورت هستند و میزان ریسک متفاوتی دارند.

بنابراین؛ توصیه می‌کنیم که قبل از سرمایه‌گذاری در یک شرکت سرمایه‌گذاری، ابتدا میزان ریسک‌پذیری خودتان را بسنجید، سپس با توجه به ریسک آن شرکت، در سرمایه‌گذاری‌هایش و میزان بازدهی که در دوره‌های مختلف داشته، اقدام به سرمایه‌گذاری کنید.

ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ سرمایه‌ گذاری چگونه است؟

ارزش‌گذاری سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری براساس دو روش زیر صورت می‌گیرد:

روش خالص ارزش دارایی‌ها

ارزش یک سهم از شرکت سرمایه‌گذاری که معادل ارزش خالص دارایی‌ها (NAV) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری است را خالص ارزش دارایی‌های یک سهم می‌گویند.

این روش، بر ارزش روز یا ارزش منصفانه برآوردی دارایی‌ها و اوراق بهادار شرکت استوار است.

به عبارت دیگر؛ این ارزش برآوردی از ارزش ذاتی سهام شرکت را نشان می‌دهد و مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری، از تقسیم خالص دارایی‌های شرکت (با کسر بدهی‌های شرکت) بر تعداد سهام متعلق به سهام‌داران به دست می‌آید.

بیشتر بخوانید: 4 روش برای ارزش گذاری سهام شرکت‌ها در ایران

روش ارزش بازار

به دلیل اینکه سهام تعدادی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام پذیرفته شده و مورد معامله قرار می‌گیرند، ارزش دیگری بر اساس میزان عرضه و تقاضای بازار پیدا می‌کنند.

این ارزش می‌تواند با ارزش خالص دارایی‌ها متفاوت باشد و از این جهت با صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز فرق دارد؛ البته به جز صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF).

تفاوت شرکت سرمایه گذاری با هلدینگ (Holding) چیست؟

شرکت مادر یا هلدینگ به این صورت است که سهام شرکت‌ها را خریداری کرده و بر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند تا بتواند مدیریت و کنترل این شرکت‌ها را به دست آورد.

اما همانطور که اشاره کردیم؛ شرکت‌های سرمایه‌گذاری بر خلاف هلدینگ عمل می‌کنند و آن‌ها سهام شرکت‌های بورسی و غیربورسی را خرید و فروش می‌کنند تا برای سهام‌داران خود سود بسازند و در مدیریت شرکت‌هایی که سهامشان را خریداری کرده‌اند، دخالتی ندارند. 

به این ترتیب؛ شرکت‌های سرمایه‌گذاری زمانی که سود خوبی نصیبشان شود، سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود را می‌فروشند؛ در حالی که شرکت‌های هلدینگ سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود را جز در موارد خاص نمی‌فروشند.

از طرفی؛ مراحل ثبت این دو مدل شرکت شبیه به هم است و تنها تفاوتشان در سرمایه اولیه لازم برای ثبت شرکت است.

تفاوت شرکت سرمایه گذاری با صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟

در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، هر زمانی که سرمایه‌گذار بخواهد می‌تواند با ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری از صندوق خارج شود و سرمایه‌اش را نقد کند؛ اما در شرکت‌های سرمایه‌گذاری این امکان به راحتی فراهم نیست.

بلکه اگر یک سرمایه‌گذار قصد خروج و دریافت نقدی سرمایه‌اش را داشته باشد، باید سهام خود را به شخص دیگری منتقل کند.

به عبارت دیگر؛ سرمایه یک صندوق سرمایه‌گذاری باز است و هر کسی می‌تواند با خرید واحد سرمایه‌گذاری وارد صندوق شود و سرمایه صندوق افزایش یابد.

در حالی که سرمایه در شرکت سرمایه‌گذاری باز نیست و ورود و خروج سرمایه در قالب افزایش یا کاهش سرمایه و با طی تشریفاتی که در قانون تجارت ذکر شده، انجام می‌شود.

بیشتر بخوانید: منظور از صدور و ابطال در صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟

علاوه بر این؛ خرید سهام در شرکت‎ سرمایه گذاری به راحتی خرید واحد سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها نیست.

به این صورت که اگر کسی بخواهد سرمایه‌اش را وارد یک شرکت کند، در واقع باید سهام شخص دیگری را که قصد خروج دارد، خریداری نماید.

به این ترتیب؛ می‌توان گفت قابلیت نقدشوندگی سهام در شرکت‌های سرمایه‌گذاری نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسیار کم است.

در جدول زیر، خلاصه‌ای از تفاوت‌های شرکت سرمایه‌گذاری با صندوق سرمایه‌گذاری قابل مشاهده است:

سوالات متداول

سخن پایانی

گسترش فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف، منجر به ایجاد نهادهای مالی متعددی شده است.

یکی از این نهادهای مالی، شرکت سرمایه‌ گذاری است که در زمینه خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی، اوراق بهادار و دارایی‌های مختلف فعالیت دارد.

در این مقاله؛ درباره شرکت‌های سرمایه‌گذاری، انواع آن و تفاوت آن‌ها با هلدینگ و صندوق‌های سرمایه‌گذاری صحبت کردیم. امیدواریم این مقاله برای شما مفید باشد.