تفاوت سرمایه گذاری با سفته بازی

سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، ریسک حساب‌شده‌ای را می‌پذیرند تا از معاملات و تراکنش‌های خود در بازار، سود کسب کنند.

هرگاه شخصی پول خود را به امید کسب بازدهی خرج می‌کند، در حال انجام سرمایه‌گذاری است. در چنین حالتی، شخص تلاش می‌کند که درباره پروژه موردنظر به صورت کامل بررسی کند تا از بالا بودن احتمال موفقیت آن مطمئن شود.

سپس، بر اساس نتیجه تحقیقات خود، قضاوت عاقلانه‌ای می‌کند و درباره این مسئله تصمیم می‌گیرد.

اما حالتی را تصور کنید که همین شخص، پول خود را صرف چیزی کند که احتمال شکست آن بالاست. در این حالت، این فرد در حال سفته‌بازی است.

موفقیت یا شکست در این حالت، در درجه اول به شانس یا عوامل و رویدادهای بیرونی غیر قابل کنترل بستگی دارد.

اصلی‌ترین تفاوت سرمایه گذاری با سفته بازی، میزان ریسکی است که در هر یک پذیرفته می‌شود. سفته‌بازی پرریسک معمولاً شبیه قمار است، در حالی که سرمایه‌گذاری کم‌ریسک بر پایه عوامل بنیادی و تحلیل انجام می‌گیرد.

نکات کلیدی

• تفاوت اصلی میان سفته‌بازی و سرمایه‌گذاری، میزان ریسک هر کدام از آن‌هاست.
• سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند ریسکی در حد میانگین یا کمتر از آن بپذیرند و با این کار، بازدهی مناسبی روی سرمایه خود دریافت نمایند.
• سفته‌بازان به دنبال این هستند که با انجام شرط‌بندی‌هایی که نتیجه آن‌ها مشخص نیست، سودهای بالا و غیرمعمولی به دست آورند.
• معامله‌گرانی که سفته‌بازی می‌کنند، اغلب استراتژی‌‌های فیوچرز، آپشن یا فروش استقراضی را به کار می‌برند.

سرمایه گذاری

سرمایه‌گذاری (investing) می‌تواند به اشکال و انواع مختلفی انجام شود. ممکن است سرمایه‌گذاری با پول، زمان یا بر پایه انرژی باشد.

از نظر مالی، سرمایه‌گذاری به معنای خرید فروش اوراق بهاداری مانند سهام، اوراق قرضه، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و محصولات مالی گوناگون دیگر است.

هدف سرمایه‌گذاران این است که بتوانند با پذیرفتن ریسکی در حد میانگین یا کمتر از آن، بازدهی مناسبی از سرمایه خود به دست آورند که درآمد یا سود مورد نظر آن‌ها را تامین کند.

درآمد دریافتی سرمایه‌گذاران می‌تواند به شکل افزایش ارزش و قیمت دارایی مورد نظر، دریافت سود نقدی دوره‌ای، دریافت بهره یا برگشت کامل مبلغ سرمایه‌گذاری‌شده آن‌ها باشد.

معمولاً سرمایه‌گذاری به این شکل است که یک دارایی خریداری شده و به صورت بلندمدت نگهداری می‌شود. برای این که بتوانیم عنوان «بلندمدت» را به آن اطلاق کنیم، لازم است که سرمایه‌گذار دست‌کم به مدت یک سال مالک آن دارایی باشد.

بیایید یک شرکت بزرگ چندملیتی را به عنوان نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری در نظر بگیریم.

ممکن است این شرکت به طور مداوم میان سهامداران خود سود نقدی تقسیم کند که به صورت سالانه افزایش می‌یابد و ریسک کسب‌وکار آن هم کم و کوچک باشد.

یک سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد روی این شرکت سرمایه‌گذاری بلندمدتی کند تا بتواند با پذیرش ریسک نسبتاً اندکی، بازدهی خوبی روی سرمایه خود دریافت نماید.

علاوه‌براین، ممکن است که سرمایه‌گذار چندین شرکت مشابه از صنایع مختلف را هم به پرتفوی خود اضافه کند تا با افزایش تنوع پرتفوی، ریسک خود را کمتر کند.

تحلیل، تحقیق و بررسی، جزء کلیدی فرایند سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. برای انجام این کار، باید دارایی‌ها، بخش‌ها و صنایع، الگوها و روندهایی را که در بازار وجود دارند، شناسایی و ارزیابی کرد.

سرمایه‌گذاران می‌توانند از ابزارهایی مانند تحلیل تکنیکال و فاندامنتال یا بنیادی استفاده کنند تا استراتژی‌‌های سرمایه‌گذاری خود را انتخاب یا پرتفوی خود را طراحی نمایند.

سرمایه‌گذاران با استفاده از تحلیل بنیادی می‌توانند مشخص کنند که چه عواملی، از عوامل خرد اقتصادی گرفته تا عوامل کلان، روی ارزش اوراق بهادار تاثیر می‌گذارند.

از طرف دیگر، در تحلیل تکنیکال از روندهای آماری مانند قیمت اوراق بهادار و حجم معاملات آن‌ها برای یافتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری و کسب سود در بازار استفاده می‌شود.

سرمایه‌گذاران به گزینه‌های بسیاری برای سرمایه‌گذاری پول خود دسترسی دارند. کارگزاری‌ها امکان سرمایه‌گذاری روی اوراق و دارایی‌های متنوعی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.

دارایی‌ها و سود و درآمد حاصل از آن‌ها متعلق به خود سرمایه‌گذاران است و کارگزاری‌ها بابت تسهیل روند معاملات، کمیسیون دریافت می‌نمایند.

صفر تا صد سرمایه‌گذاری را آموزش ببینید: آموزش سرمایه گذاری به زبان ساده

سفته بازی

سفته بازی (speculation) به این معناست که پول خود را وارد یک فعالیت مالی کنیم که احتمال شکست بالایی دارد. سفته‌بازان به دنبال کسب بازدهی‌های بالا از شرط‌بندی‌هایی هستند که نتیجه آن‌ها مشخص نیست.

سفته بازی به قمار تشبیه می‌شود اما این دو دقیقا یکسان نیستند. سفته‌بازان سعی می‌کنند درباره جهت معاملات خود تصمیم آگاهانه و عاقلانه‌ای بگیرند. با این حال، ریسک ذاتی معاملات سفته‌بازانه در در حد قابل توجهی بالاتر از میزان نرمال و میانگین است.

این معامله‌گران، دارایی‌ها و اوراق بهادار را با علم به این که آن را تنها برای مدت کوتاهی پیش از فروش نگه خواهند داشت خریداری می‌کنند. سفته‌بازان ممکن است بارها وارد یک موقعیت معاملاتی شده و باز از آن خارج شوند.

به عنوان مثالی از معامله سفته‌بازانه، شرکت تازه‌کاری در حوزه حفاری معادن طلا را در نظر بگیرید. تصور کنید این شرکت با احتمال برابری امکان دارد که به‌زودی معدن طلای جدیدی را کشف کند و ارزشش چند برابر شود یا به طور کامل ورشکست شود.

سرمایه‌گذاران در صورتی که هیچ خبری از این شرکت نداشته باشند، از چنین معامله پرریسکی فرار خواهند کرد.

با این حال، بعضی سفته‌بازان ممکن است باور داشته باشند که این شرکت در حفاری‌های خود به طلا می‌رسد و به امید وقوع این اتفاق و رشد قیمت، سهام آن را خریداری کنند.

به این امید و عملی که در پی آن توسط سرمایه‌گذاران انجام می‌شود، سفته‌بازی می‌گویند.

معاملات سفته‌بازانه مشکلات خاص خود را به همراه دارد. وقتی انتظارات افراد از رشد یا افزایش قیمت یک دارایی یا صنعت خاص افزایش می‌یابد، ارزش آن‌ها بیشتر می‌شود.

به دنبال این اتفاق، حجم معاملات آن افزایش می‌یابد و در نهایت حباب شکل می‌گیرد.

چنین اتفاقی درباره حباب دات‌کام افتاد. در دهه 90 میلادی، سرمایه‌گذاری در شرکت‌های حوزه اینترنت به طور چشمگیری افزایش یافت و باعث شد ارزش آن‌ها به‌سرعت بالا برود.

در سال 2001 بازار سقوط کرد و باعث شد شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری قسمت مهمی از ارزش خود را از دست بدهند و بسیاری از شرکت‌های دیگر هم به طور کامل از بازار حذف شوند.

انواع معامله‌گری سفته بازانه

معاملات روزانه (day trading) نوعی سفته‌بازی است. معامله‌گران روزانه لزوما ویژگی‌های خاصی ندارند، بلکه علت این نام‌گذاری این است که این افراد اغلب در حال معامله هستند.

این افراد معمولا پوزیشن‌های معاملاتی خود را برای یک روز نگه می‌دارند و وقتی جلسه معاملاتی (trading session) به اتمام می‌رسد، آن را می‌بندند.

در مقابل، در سوئینگ تریدینگ (swing trading)، موقعیت‌های معاملاتی تا چندین هفته باز می‌مانند تا در این مدت سود کسب شود.

برای انجام این کار، سعی می‌کنند که ابتدا جهت حرکت سهام را تعیین کنند، در آن جهت وارد موقعیت معامله شوند و سپس سود به دست آورند.

معاملات و استراتژی‌های آن‌ها

سفته‌بازان می‌توانند هر نوع معامله‌ای انجام دهند و بعضی از آن‌ها در ادامه توضیح داده می‌شود:

• قراردادهای آتی: در قراردادهای آتی یا فیوچرز (Futures Contract)، خریداران و فروشندگان بر سر فروش دارایی خاصی در یک قیمت مشخص و در تاریخ معینی در آینده توافق می‌کنند.

خریدار می‌پذیرد که دارایی مورد نظر را در زمان سررسید قرارداد خریداری نماید. قراردادهای آتی در بورس معامله می‌شوند و معمولا موقع معامله کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• قراردادهای اختیار خرید و فروش: قراردادهای اختیار معامله خرید و فروش (Put and Call Options) مقداری با قراردادهای آتی تفاوت دارند.

در قراردادهای اختیار فروش، دارنده قرارداد از این حق (اجباری وجود ندارد) برخوردار است که دارایی مورد نظر را در قیمت توافق‌شده و در دوره زمانی معینی بفروشد.

در مقابل، در قرارداد اختیار خرید، دارنده قرارداد این حق را دارد که دارایی مورد نظر را در زمان سررسید در قیمت مشخصی بخرد.

• فروش استقراضی: وقتی معامله‌گری دست به فروش استقراضی می‌زند، بر اساس این باور که قیمت دارایی مورد نظر در آینده دچار کاهش می‌شود، وارد موقعیت معاملاتی سفته‌بازانه می‌شود.

سفته‌بازان از استراتژی‌های محبوب مختلفی، از دستورات حد ضرر (stop-loss orders) گرفته تا معامله بر اساس الگوها (pattern trading)، استفاده می‌کنند.

با تعیین دستور حد ضرر، معامله‌گر به کارگزار خود می‌گوید که وقتی قیمت سهام یا هر دارایی مورد نظر به عدد خاصی رسید، آن را بخرد یا بفروشد. با انجام این کار، سرمایه‌گذاران می‌توانند زیان خود را به حداقل برسانند.

در عین حال، در pattern trading از روندهای قیمتی برای شناسایی و یافتن فرصت‌ها استفاده می‌شود. این روش در تحلیل تکنیکال به کار برده می‌شود.

نحوه استفاده سرمایه‌گذاران از این استراتژی به این صورت است که با نگاه به عملکرد گذشته بازار، سعی می‌کنند آینده یک دارایی را پیش‌بینی نمایند. معمولا چنین کاری بسیار دشوار و چالش‌برانگیز است.

تفاوت سرمایه گذاری با سفته بازی

سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان، هردو پول خود را در ابزارهای مختلف سرمایه‌گذاری، از جمله سهام و اوراق با درآمد ثابت قرار می‌دهند.

داشتن سهام، نمایانگر مالکیت بخشی از یک شرکت است. سهام را می‌توان در بازار بورس خرید یا آن را در یک معامله خصوصی (خارج از بازار بورس) خریداری نمود.

شرکت‌ها بر اساس کل ارزش بازار یا ارزش بازار سهام قابل معامله‌شان رتبه‌بندی می‌شوند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Fund) و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)، از دیگر گزینه‌های محبوب سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند.

صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسط مدیر صندوق هدایت می‌شود. مدیر صندوق از مجموع پولی که از تمام سرمایه‌گذاران جمع‌آوری شده است، برای خرید دارایی‌ها و اوراق بهادار مختلف استفاده می‌کند.

صندوق‌های قابل معامله، سبدی از دارایی‌ها را در اختیار دارند و قیمت آن‌ها، درست مانند سهام، در طول یک روز معاملاتی تغییر می‌کند.

دارایی‌های درآمد ثابت (Fixed-income asset) شامل اوراق قرضه، اسناد خزانه و موارد دیگر می‌شود. این اوراق می‌توانند توسط شرکت‌ها یا سطوح مختلف دولت منتشر شوند.

بسیاری از اوراق با درآمد ثابت با هدف تامین مالی پروژه‌ها و کسب‌وکارها منتشر می‌شوند. به دارنده این اوراق بهره معینی پرداخت می‌شود و در زمان سررسید، قیمت اسمی اوراق به سرمایه‌گذار برگشت داده می‌شود.

سوالات متداول

سخن آخر

سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان، هردو از اهمیت زیادی در بازارهای مالی برخوردارند. سرمایه‌گذاران باعث رشد اقتصاد یک کشور می‌شوند و پروژه‌های اقتصادی مختلف را تامین مالی می‌کنند.

سفته‌بازان کمتر در تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری مشارکت می‌کنند اما با این حال، همچنان اثر قابل توجهی بر عملکرد بازارهای مالی دارند. سفته‌بازان باعث افزایش نقدشوندگی در بازار می‌شوند و تحرک بازار را بالاتر می‌برند.