بورس ترکیه: شرایط و روش سرمایه‌گذاری در بورس همسایه

هنگامی که سخن از سرمایه‌گذاری در خارج از ایران می‌شود اولین موردی که به ذهن افراد می‌رسد، خرید ملک در ترکیه است.

افراد زیادی با بالارفتن نرخ تورم در ایران اقدام به خرید ملک در کشورهای همسایه از جمله ترکیه کردند تا ارزش دارایی خود را حفظ کنند، اما راه‌های دیگری نیز برای سرمایه‌گذاری وجود دارد.

یکی از این راه‌ها، سرمایه‌ گذاری در بورس ترکیه است که می‌تواند برای ما ایرانیان نیز سودآور باشد.

در ادامه این مقاله از بورسینس، می‌آموزیم چگونه وارد بورس ترکیه شویم و با خرید سهام در بورس ترکیه سود کسب کنیم.

نکات کلیدی

•  به‌منظور سرمایه گذاری در بورس ترکیه ابتدا لازم است یک حساب بانکی در این کشور داشته باشید.
• معاملات بورس ترکیه از طریق سرمایه‌گذاری بورس موجود در بانک‌ها صورت می‌گیرد.
• فقط کسانی که شهروندی ترکیه را دریافت کرده‌اند قادر به معامله مستقیم در بورس هستند، بنابراین مبلغ واریزی ایرانیانی که شهروندی نگرفته‌اند، توسط بانک در بورس معامله و مدیریت می‌شود.

معرفی بورس ترکیه

بورس اوراق بهادار استانبول در سال 1926 فعالیت خود را آغاز کرد و در سال 2013 پس از ادغام بورس طلا و بورس معاملات مدت‌دار و آتی فعالیت خود را گسترش داد.

در حال حاضر حدود 5 هزار شرکت خارجی در چرخه اقتصادی ترکیه فعالیت دارند، همچنین بانکداری ترکیه اصلاحات اقتصادی زیادی را اعمال کرده است که این دو مورد سبب شده در سال‌های اخیر شاهد رشد شاخص بورس ترکیه باشیم که این امر نشان می‌دهد وضعیت بورس ترکیه نیز در حال بهبودی و رشد است.

اگر شما نیز تمایل دارید با نحوه سرمایه گذاری در بورس ترکیه آشنا شوید، لازم است ابتدا از شرایط لازم برای ورود به آن به طور کامل آگاه شوید.

انواع بازارها در بورس ترکیه

پیش از اینکه مسیر سرمایه‌گذاری را به شما نشان دهیم، ضروری است با انواع بازارها در بورس اوراق بهادار ترکیه آشنا شوید.

به طور عمده همه بازارهای بورس ترکیه در 3 دسته کلی قرار می‌گیرند که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم:

بازار سهام

بازار سهام خود به چند بازار تقسیم می‌شود:

بازار ملی

شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بورس را داشته باشند و علاوه‌برآن از گردش معاملاتی بالایی هم برخوردار باشند عضو این بازار می‌شوند.

بازار ملی ثانویه

این بازار در جهت تأمین سرمایه برای بنگاه‌های تجاری کوچک یا متوسط به فعالیت می‌پردازد و باتوجه‌به پتانسیل رشد این شرکت‌ها، امکان سوددهی خوبی برای سرمایه‌گذاران آن وجود دارد.

بازار اقتصاد جدید

شرکت‌های مربوط به فناوری اطلاعات، کامپیوتر، سخت‌افزار و نرم‌افزار در این بازار فعالیت دارند.

بازار اقتصاد جدید ETF

این بازار با هدف مبادله برگه‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری تأسیس شده است.

بازار شرکت‌های تحت‌نظر و مراقبت

در بازار watching list شما قادر به خریدوفروش اوراق بهادار شرکت‌هایی هستید که به دلایلی مانند تخلفات احتمالی، عدم افشای به‌موقع یا کامل، ارائه اطلاعات ناقص یا معاملات مشکوک، از طرف بورس نیاز به مراقبت و نظارت بیشتری دارند.

به‌این‌ترتیب با وجود این بازار، معاملات این‌گونه شرکت‌ها از شرکت‌های عادی جدا می‌شود.

بازار عمده‌فروشی

هر سهمی که در بازار ملی یا بازار ملی ثانویه خریدوفروش نشود، در این بازار معامله می‌شود.

البته همان گونه که از نام این بازار مشخص است، سهام در حجم بالا معامله می‌شود. عرضه اولیه سهام نیز در این بازار انجام می‌پذیرد. معامله‌های عمده سهام شرکت‌های خارج بورس هم در این بازار قابل‌انجام است.

بازار کوپن حق‌تقدم

کوپن‌های حق‌تقدم که به‌منظور افزایش سرمایه مورداستفاده قرار می‌گیرند در این بازار معامله می‌شوند.

بازار بین‌المللی

بازار اوراق‌قرضه و اسناد بین‌المللی از سال 1997 فعالیت خود را آغاز نمود و سپس بازار رسیدهای سپرده‌گذاری با معامله رسیدهای سپرده‌گذاری سهام در سطح جهانی شروع به فعالیت کرد.

تمام عملیات مالی این بازار بر حسب دلار آمریکا است و امور تسویه آن از طریق Citibank و Euroclear و سپرده‌گذاری مرکزی ترکیه به نام تاکاس بانک صورت می‌پذیرد.

بازار اوراق‌قرضه و اسناد

این بازار شامل 3 بخش به شرح زیر است:

• بازار موافقت‌نامه‌های بازخرید و بازخرید معکوس
• بازار خریدوفروش یک‌جا
• بازار دارایی‌های غیرمنقول و مستغلات

شرایط فعالیت در بورس ترکیه

حال که با بازارهای مختلف بورس ترکیه آشنا شدید می‌توانیم به شرایط معامله سهام در آن بپردازیم.

اولین نکته‌ای که باید از شرایط سرمایه‌ گذاری در بورس ترکیه بدانید این است که افراد خارجی امکان معامله در بازار بورس این کشور را ندارند مگر اینکه شهروندی ترکیه را دریافت کرده باشند.

به‌این‌ترتیب ایرانیان نمی‌توانند به صورتی که در داخل ایران به‌راحتی به بورس دسترسی دارند، در ترکیه نیز در بورس فعالیت کنند. البته راه‌هایی وجود دارد که مسیر سرمایه‌گذاری را برای ایرانیان هموار می‌کند که در ادامه به شرح آن خواهیم ‌پرداخت.

شرط دوم برای فعالیت در بورس این است که سرمایه‌گذار باید حداقل 500 هزار دلار سرمایه داشته باشد.

یکی دیگر از شروط معامله در بورس ترکیه، افتتاح حساب در ترکیه است. ایرانیانی که اقامت دائم ترکیه را ندارند می‌توانند در بانک زراعت ترکیه افتتاح حساب کرده و فعالیت بورسی خود را از این طریق آغاز نمایند.

چگونگی شروع سرمایه گذاری در بورس ترکیه

اگر قصد دارید فعالیت خود را در بورس ترکیه آغاز کنید پیش از هر کاری به سایت رسمی SPK مراجعه کنید.

در این سایت می‌توانید لیست مؤسسات واسطه‌ای و بانک‌هایی را که دارای مجوز تجارت در بورس هستند را مشاهده نمایید.

گام بعدی انتخاب یک کارگزاری بورس ترکیه است.

پیش از انتخاب، خدمات کارگزاری، کارمزدهای معامله، نرخ کمیسیون و… را به‌خوبی بررسی کنید و باتوجه‌به اطلاعات به‌دست‌آمده کارگزاری مناسب را انتخاب کنید؛ زیرا تمام معاملات انجام شده از طریق کارگزاری صورت می‌پذیرد و میزان سود و تجربه شما از سرمایه‌گذاری به کارگزاری وابسته است.

حال برای اینکه حساب سرمایه‌گذاری شما فعال شود باید شخصاً به شعبه‌ای از کارگزاری بورس ترکیه انتخاب شده مراجعه کنید و موافقت‌نامه مربوط به خدمات کارگزاری و فرم اطلاع‌رسانی ریسک را برای انجام معاملات بورس ترکیه مطالعه نمایید و اگر با آن‌ها موافق بودید آن‌ را امضا کنید.

پس از واریز مبلغ موردنیاز به حساب خود، قادر خواهید بود سفارش‌های خود را در سکوی سرمایه‌گذاری شرکت کارگزاری موردنظر خود وارد کنید.

حال یک ‌نکته مهم وجود دارد. اگر شما شهروندی ترکیه را دریافت نکرده باشید، نمی‌توانید به‌طور مستقیم در بورس ترکیه معامله کنید، اما ایرانیان می‌توانند از طریق صندوق سرمایه‌گذاری بورس بانک زراعت، اقدام به معامله در بورس نمایند.

روند ورود به بورس ترکیه برای ایرانیان که اقامت ندارند این‌گونه است که شما مبلغ موردنظر را به صندوق واریز می‌کنید و بانک مدیریت مبلغ شما را به عهده خواهد گرفت و از سوی شما در بورس سرمایه‌گذاری کرده و سود حاصل از معاملات را به حساب شما واریز می‌کند.

فرم اطلاع‌رسانی ریسک چیست؟

پیش‌تر گفتیم که باید فرم اطلاع‌رسانی ریسک را امضا کنید تا قادر به فعالیت در بورس ترکیه باشید، حال ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که این فرم چیست و آیا امضاکردن آن الزامی است یا اختیاری؟

در ادامه به این دو سؤال مهم پاسخ می‌دهیم:

فرم اطلاع‌رسانی ریسک در واقع اسنادی هستند که به سرمایه‌گذار راجع به خطرات مرتبط با بازار بورس ترکیه، اطلاع‌رسانی می‌کنند تا فرد با آگاهی از ریسک‌ها سرمایه‌گذاری خود را انجام دهد.

بنیاد هیئت‌مدیره بازار بورس، امضای این فرم را برای سرمایه‌گذاران الزامی کرده است و هر فردی که بخواهد حساب سرمایه‌گذاری باز کند باید آن را مطالعه و امضا نماید.

سرمایه‌گذارانی که قصد دارند در ابزارهای مشتق و ضمانت سرمایه‌گذاری کنند باید فرم‌های اعلام‌خطر مربوط به ابزارهای مشتق و ضمانت‌نامه را نیز امضا کنند.

معامله در بورس ترکیه به چه صورت است؟

پس از افتتاح حساب سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار سفارش‌های خریدوفروش خود را از طریق سامانه معاملات آنلاین که توسط کارگزاری ارائه شده، انجام می‌دهند.

همان‌طور که می‌دانید معاملات زمانی انجام می‌شوند که سفارش‌ها از نظر مقدار و قیمت، مطابقت داشته باشند. ارسال سفارش‌ها به طور آنلاین، حضوری یا از طریق تلفن و فکس امکان‌پذیر است.

انجام‌گرفتن سفارش‌ها در بورس کالا به همخوانی عرضه و تقاضا وابسته است، به همین ترتیب برای تحقق یک سفارش خرید باید یک سفارش فروش در همان قیمت به بورس ارسال شود.

چگونه می‌توان از بورس ترکیه درآمد کسب کرد؟

اگر سرمایه خوبی دارید و می‌خواهید از آن درآمد کسب کنید، می‌توانید آن را در بورس ترکیه سرمایه‌گذاری کنید و سود کسب نمایید.

برای کسب سود، ابتدا باید خوب تحقیق کنید و سهام موردنظر خود را پیدا کنید. سهامی را انتخاب نمایید که احتمال می‌دهید در آینده رشد می‌کنند و افزایش قیمت خواهند داشت.

درصورتی‌که قیمت سهام ‌خریداری شده در بورس ترکیه، رشد کرد و به قیمت موردنظر شما رسید، می‌توانید اقدام به فروش سهام کنید و سود کسب کنید.

کسب درآمد بهتر، نیازمند آگاهی و دانش بیشتر نیز هست. با مطالعه درباره روند بازار، داده‌های شرکت‌ها و متنوع‌کردن سبد سرمایه‌گذاری خود می‌توانید ریسک سرمایه‌گذاری خود را در بورس ترکیه کاهش دهید و سود بهتری نیز به دست آورید.

ساعت رسمی خریدوفروش در بورس ترکیه

باتوجه‌به بازارهای مختلف، ساعت‌هایی که می‌توان سفارش ثبت کرد نیز متفاوت خواهد بود؛ اما به‌طورکلی می‌توان ساعت‌های زیر را در نظر گرفت:

• بازار سهام: 9:30 تا 12 و 14 تا 14:30
• بازار اوراق‌قرضه و برات: از 9:30 تا 12 و 13 تا 17
• بازار بین‌المللی: از 13 تا 16:30
• بازار اوراق‌قرضه و برات بین‌المللی: از 10 تا 17

دامنه نوسان بورس ترکیه

پیش از اینکه دامنه نوسان بورس ترکیه را بررسی کنیم لازم است ابتدا با مفهوم دامنه نوسان در بازار آشنا شویم.

یکی از راه‌های کنترل تغییرات قیمت، دامنه نوسان یا تعیین کمترین قیمت و بیشترین قیمت برای معامله سهام است.

پس از تعیین دامنه نوسان، سفارش‌های خرید و فروشی که خارج از این محدوده قرار بگیرند، ثبت نمی‌شوند بنابراین، قیمت تنها در محدوده خاصی تغییر می‌کند و نوسان آن قابل‌کنترل خواهد بود.

در بورس‌های اوراق بهادار با دو نوع دامنه نوسان یعنی دامنه نوسان پویا و ایستا مواجه هستیم. دامنه نوسان پیرامون قیمت مبنا و اغلب به‌صورت درصدی بیشتر و کمتر از آن قیمت مشخص می‌شود.

به حداکثر نوسان مجاز نسبت به قیمت مبنای ایستای جلسه معاملاتی پیشین، دامنه نوسان ایستا گفته می‌شود و معمولاً بر حسب درصد اعلام می‌شود.

از سوی دیگر، دامنه پویا حداکثر نوسان مجاز را در اطراف قیمت مبنای پویا نشان می‌دهد و معمولاً به‌صورت درصدی حول قیمت مبنا تعریف می‌شود. منظور از قیمت مبنا، قیمت آخرین معامله انجام شده در بازار عادی یا حراج است.

حال می‌توان به بررسی دامنه نوسان بورس ترکیه پرداخت. دامنه نوسان ایستای بورس ترکیه، 10 الی 20 درصد است، اما دامنه پویا برای این بازار تعریف نشده است.

همچنین در هر یک از 3 تابلوی معاملاتی این بورس یک دامنه ثابت در نظر گرفته شده که دامنه 10, 15 و 20 درصد است.

اگر قصد سرمایه‌گذاری در ترکیه دارید علاوه بر خرید مسکن می‌توانید به سرمایه‌گذاری در بورس نیز فکر کنید.

اگرچه ارزش بورس ترکیه در حال افزایش است؛ اما همچنان پویایی خیلی زیادی ندارد و شاید خرید ملک در ترکیه سودآورتر باشد. درهرصورت با دانش و اطلاعات کامل قدم در مسیر سرمایه‌گذاری بگذارید و بی‌گدار به آب نزنید.

سؤالات متداول

سخن پایانی

سرمایه گذاری در بورس ترکیه یکی از راه‌هایی است که می‌توانید از طریق آن از سرمایه خود، سود کسب کنید.

در این مقاله به طور کامل راجع به بورس ترکیه و نحوه ورود ایرانیان به آن را بررسی کردیم تا با آگاهی و اطلاع بیشتری قدم در این مسیر بگذارید.