همه چیز درباره بازار بورس ژاپن (توکیو)

کشور ژاپن از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان بوده و اقتصاد آن از سرآمدترین اقتصادهای دنیاست.

چنین ویژگی‌هایی باعث شده است که فعالان و علاقه‌مندان به بازارهای مالی، همواره توجه زیادی به بورس ژاپن داشته باشند و افراد از سراسر جهان، تمایل بالایی به مشارکت در بورس این کشور نشان دهند.

ژاپن دارای چند بازار بورس است که به طور مستقل فعالیت می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها، بورس توکیو است.

بورس توکیو در رده مهم‌ترین بازارهای بورس دنیا هم قرار می‌گیرد و به همین دلیل، بسیاری از افراد، بورس ژاپن را همان بورس توکیو می‌دانند.

در این مطلب، بازار بورس ژاپن را به طور کامل بررسی می‌کنیم و با جنبه‌های مختلف آن آشنا می‌شویم. اگر شما هم مایل هستید درباره بورس این کشور پیشرفته صنعتی بیشتر بدانید، این مطلب را انتها بخوانید.

نکات کلیدی

• ژاپن به عنوان یک کشور پیشرفته صنعتی و اقتصاد سوم دنیا، از بورس توسعه‌یافته و محبوبی برخوردار است.
• ژاپن دارای چهار بورس توکیو، اوساکا، ناگویا و فوکواوکا است.
• بورس سهام توکیو، مهم‌ترین بورس در کشور ژاپن است و آن را به عنوان بورس ژاپن می‌شناسند. بورس توکیو و اوساکا در هم ادغام شدند و گروه بورس ژاپن را ایجاد کردند.
• بورس توکیو دارای 5 بخش اول، دوم، بخش Mothers، بخش Jasdaq و بازار حرفه‌ای توکیو است.
• جلسات معاملاتی عادی بورس توکیو از 9 صبح تا 11:30 صبح و از 12:30 ظهر تا 3 بعد از ظهر است.
• دو شاخص Nikkei 225 و TOPIX،‌ مهم‌ترین شاخص‌های بورس ژاپن محسوب می‌شوند.

اقتصاد و صنعت ژاپن

طبق معیار تولید ناخالص داخلی (GDP)، ژاپن سومین اقتصاد برتر دنیاست. قبلا بزرگترین اقتصادهای جهان را در بورسینس بررسی کرده‌ایم.

ژاپن دارای اقتصاد بازار است که پس از جنگ جهانی دوم، به مدت چند دهه، رشد چشمگیری را تجربه کرد. با این حال، اقتصاد این کشور در طول دهه 90 میلادی، دچار رکودی شد که چند دهه به طول انجامید.

رشد اقتصادی ژاپن پس از دهه 40 میلادی، ناشی از گسترش بی‌نظیر تولیدات صنعتی، توسعه بازار داخلی و سیاست تجاری شدیدا صادرات‌محور بود.

ژاپن صنایع تولیدی و خدمات بسیار متنوعی را توسعه داده است. این کشور از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان وسایل نقلیه موتوری، فولاد و کالاهای تولیدی با فناوری بالا (به خصوص کالاهای الکترونیکی مصرفی) است.

بخش خدمات اقتصاد ژاپن، از نظر سهم کلی تولید ناخالص داخلی و اشتغال، در حال غلبه بر سایر بخش‌هاست.

دلیل تاکید و تمرکز ژاپن بر تجارت، بی‌بهره بودن این کشور از منابع طبیعی است که برای پشتیبانی از اقتصاد صنعتی آن لازمند. از مهم‌ترین این منابع طبیعی می‌توان به سوخت‌های فسیلی و مواد معدنی اشاره کرد.

علاوه بر این، محدودیت زمین‌های قابل کشت در این کشور، باعث شده است که ژاپن مجبور شود بیشتر نیازهای غذایی خود را از طریق واردات از سایر کشورها تامین کند.

با این حال، بازار قدرتمند داخلی ژاپن باعث شده است که به طور کلی، وابستگی این کشور به تجارت از نظر سهم تجارت در GDP، نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر کاهش یابد.

بورس‌های ژاپن

کشور ژاپن، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورها از نظر اقتصادی، دارای چند بازار بورس مختلف است و معاملات اوراق بهادار آن تنها به یک بورس محدود نمی‌شود.

معاملات بورسی ژاپن در 4 بازار انجام می‌شود؛ این بازارها عبارت‌اند از: بازار بورس توکیو (TYO)، بورس اوساکا (Osaka Exchange)، بورس سهام ناگویا (Nagoya Stock Exchange) و بورس سهام فوکواوکا (Fukuoka Stock Exchange).

در ادامه این مطلب به دو بورس توکیو و اوساکا، به طور جزئی‌تری خواهیم پرداخت. اما در این قسمت، کمی درباره بورس سهام ناگویا و فوکواوکا توضیح می‌دهیم.

بورس سهام ناگویا، بازار معاملات سهام است که در شهر ناگویای کشور ژاپن واقع شده است. این بازار، دومین بورس بزرگ ژاپن (پس از بورس توکیو) است. بورس سهام ناگویا به عنوان «NSE» هم شناخته می‌شود.

جلسات معاملاتی بورس سهام ناگویا به صورت نرمال از ساعت 9 صبح تا 3:30 بعد از ظهر در تمام روزها به جز شنبه‌ها و یکشنبه‌ها و تعطیلاتی که از پیش توسط این بورس اعلام شده است برگزار می‌شود.

بورس سهام فوکواوکا که با عنوان «FSE» هم شناخته می‌شود، در شهر فوکواوکای ژاپن قرار دارد. بورس فوکواوکا، بازاری مخصوص شرکت‌های جدید است.

این بورس، در آگوست سال 2000 تالار معاملات خود را بست و از سیستم معاملات الکترونیک بورس سهام توکیو استفاده کرد.

در ژانویه 2002، FSE با سایر بورس‌های سهام ژاپن و انجمن فروشندگان اوراق بهادار ژاپن (JSDA)، بر سر تاسیس شرکت تسویه اوراق بهادار ژاپن یا همان JSCC به توافق رسید.

گروه بورس ژاپن

گروه بورس ژاپن (Japan Exchange Group)، شرکتی در حوزه خدمات مالی است که در توکیو واقع شده است. این شرکت، عملیات معامله ابزار مختلف مالی در بازار را انجام می‌دهد و تحت قانون بورس و ابزار مالی کشور ژاپن، به تسهیل معاملات اوراق بهادار این کشور می‌پردازد.

گروه بورس ژاپن در سال 2013، با ادغام گروه بورس سهام توکیو و بورس اوراق بهادار اوساکا تاسیس شد.

گروه بورس ژاپن، بزرگ‌ترین بورس سهام در آسیاست. این شرکت، سومین بورس سهام بزرگ دنیا، پس از بورس نیویورک (NYSE) و NASDAQ OMX Group است. توصیه می‌کنیم لیست بزرگترین بازارهای بورس دنیا را ببینید.

گروه بورس ژاپن که از ادغام بورس‌های سرآمد و مهمی تشکیل شده است، ارزش بازاری برابر 4.48 تریلیون دلار برخوردار است.

مدل کسب‌وکار گروه بورس ژاپن

گروه بورس ژاپن، داده و زیرساخت بازاری امن و عادلانه و خدمات تهاتر و تسویه را فراهم می‌کند و نظارت بر معاملات را هم برعهده دارد.

هدف این شرکت این است که فعالیت تمام کاربران و فعالان بازار را تسهیل کرده و از قابل اعتماد بودن بازار، اطمینان حاصل کند.

گروه بورس ژاپن، در ازای این کار، از کاربران بازار، مانند منتشرکنندگان اوراق بهادار، فروشندگان اطلاعات و شرکت‌‌های اوراق بهادار کارمزد دریافت می‌کند و مهم‌ترین منابع کسب سود آن، معاملات، پذیرش شرکت‌ها و خدمات تسویه است.

زیرمجموعه‌های گروه بورس ژاپن

بورس سهام توکیو (TSE)، بورس اوساکا (OSE) و سازمان تنظیم مقررات بورس ژاپن (JPX-R)، سه زیرمجموعه مهم گروه بورس ژاپن هستند.

بورس سهام توکیو و بورس اوساکا، هر دو دسترسی به بازار را برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. سازمان تنظیم مقررات بورس ژاپن، به عنوان یک نهاد خودگردان فعالیت می‌کند.

بورس سهام توکیو (TSE)

بورس سهام توکیو که به صورت Tosho و TSE یا TYO مخفف می‌شود، بازار اصلی و مرکزی سهام ژاپن محسوب می‌شود. بورس سهام توکیو سهم زیادی از کل نقدینگی گروه بورس ژاپن را تامین می‌کند.

بیش از 3500 شرکت در بورس سهام توکیو پذیرش شده‌اند و هر سال، تقریبا 750 میلیون معامله در این بازار انجام می‌شود.

بورس سهام توکیو از 5 نهاد جداگانه تشکیل شده است:

• بازار اول که شرکت‌‌های بزرگ در آن پذیرش می‌شوند
• بازار دوم
• بازار Mothers که به سهام نوظهور و با رشد بالا اختصاص دارد
• بازار JASDAQ که همان Japan Securities Dealers Association یا انجمن معامله‌گران اوراق بهادار ژاپن است
• بازار Tokyo Pro Market

بورس سهام توکیو (TSE)، بزرگ‌ترین بورس سهام ژاپن است که در پایتخت این کشور، یعنی شهر توکیو واقع شده است.

بورس سهام توکیو در 15 می 1878 تاسیس شد. همانطور که گفته شد، بورس توکیو در حال حاضر، توسط گروه بورس ژاپن اداره می‌شود.

بزرگ‌ترین شرکت‌های بورس سهام توکیو

سهام بزرگ‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شرکت‌های ژاپنی که در سطح جهانی فعالیت می‌کنند، مانند تویوتا، هوندا و میتسوبیشی، در بورس سهام توکیو معامله می‌شود.

به گزارش سایت معتبر Investopedia، تا پایان ژوئیه 2021، پنج سهم بزرگ از نظر ارزش بازار در بازار بورس سهام توکیو، عبارت بودند از (واحد تمام اعداد، 100 میلیون ین ژاپن است):

1. شرکت تویوتا موتور (Toyota Motor Corporation) با ارزش 319,936.
2. شرکت کینس (Keyence Corporation) با ارزش 147,724.
3. شرکت سونی (Sony Group Corporation) با ارزش 143,445.
4. شرکت سافت‌بانک (SoftBank Group Corporation) با ارزش 117,798.
5. هلدینگ رکروت (.Recruit Holdings Co) با ارزش 95,465.

ساختار بورس سهام توکیو

در قسمت پیشین یک دسته‌بندی از بخش‌های مختلف بازار بورس سهام توکیو را به شما معرفی کردیم.

یکی از انتقاداتی که به بورس سهام توکیو وارد می‌شود، پیچیدگی بیش‌ازحد آن در مقایسه با سایر بورس‌های بزرگ دنیاست.

زیرا شرکت‌ها در این بورس در دسته‌ها و بخش‌های مختلفی پذیرش می‌شوند که هر یک شرایط پذیرش خاص خود را دارد و برای فعالان بازار، گیج‌کننده یا دست‌کم آزارنده محسوب می‌شود.

در ادامه، این بخش‌ها را به طور کامل‌تری توضیح می‌دهیم:

بورس سهام ژاپن متشکل از 5 بخش است. در بخش اول، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شرکت‌‌های ژاپنی که بالاتر به چند مورد از آن‌ها اشاره شد، پذیرفته می‌شوند.

بخش دوم به شرکت‌‌های با سایز متوسط اختصاص دارد. این دو بخش، همراه یکدیگر، به عنوان «بازارهای اصلی» شناخته می‌شوند.

دو بخش بعدی، به استارت‌آپ‌ها اختصاص دارند. به یکی از آن‌ها «Mothers» گفته می‌شود که از عبارت «Market of the High-Growth and Emerging Stocks»، به معنای «بازار سهام نوظهور و با رشد بالا» گرفته شده است.

بخش دیگر، بخش Jasdaq است. خود این بخش، به دو زیرمجموعه استاندارد و رشدی تقسیم می‌شود.

بخش آخر بورس سهام توکیو، بازار حرفه‌ای توکیو یا Tokyo Pro Market است که تنها سرمایه‌گذاران حرفه‌ای می‌توانند در آن فعالیت داشته باشند.

در تصویر زیر، همین دسته‌بندی را به صورت خلاصه مشاهده می‌کنید:

یکی از ایده‌هایی که برای اصلاح ساختار TSE وجود دارد، این است که تعداد بخش‌ها تنها به سه مورد بازار اصلی، استاندارد و رشدی کاهش داده شود تا ساختار این بورس سهام ساده‌تر شود.

یک گزینه دیگر این است که حداقل ارزش بازار لازم برای پذیرش افزایش داده شود تا تعداد شرکت‌هایی که در بخش‌های اصلی و بالاتر قرار دارند، کاهش یابد.

تاریخچه بورس توکیو

بورس سهام توکیو یا به عبارتی بورس ژاپن، در 15 می 1878 تاسیس شد. در سال 1943، این بورس با یازده بورس دیگر که در شهرهای بزرگ ژاپن واقع شده بودند ادغام شد و در نتیجه، یک بورس سهام ژاپنی ایجاد شد.

این بورس در تاریخ 1 آگوست، چند روز پیش از بمباران هیروشیما تعطیل شد.

پس از پایان جنگ، در تاریخ 16 می 1949 این بورس دوباره شروع به کار کرد. رشد بورس ژاپن از 1983 تا 1990 بی‌نظیر بود.

در سال 1990، بیش از 60 درصد ارزش بازار سهام دنیا، متعلق به بورس توکیو بود اما این وضعیت ادامه نیافت و با سقوط بازار سهام، این بورس به یکی از چهار بورس برتر جهان تبدیل شد.

تا سال 2001، بورس توکیو به صورت یک انجمن ثبت‌شده فعالیت می‌کرد که اعضای آن، سهامدار هم محسوب می‌شدند. در سال 2001، بورس سهام ژاپن ساختار خود را به یک شرکت سهامی تغییر داد.

در 15 ژوئن 2007، بورس ژاپن 303 میلیون دلار پرداخت کرد تا 4.99 درصد بورس سنگاپور را به دست آورد.

ساعت کار بورس ژاپن

جلسات معاملاتی عادی بورس توکیو از 9 صبح تا 11:30 صبح و از 12:30 ظهر تا 3 بعد از ظهر به وقت محلی است.

این بورس در تمامی روزهای هفته به جز شنبه‌ها و یکشنبه‌ها و همچنین تعطیلاتی که از پیش توسط این بورس اعلام شده است، فعالیت می‌کند.

سایت گروه بورس ژاپن

سایت گروه بورس ژاپن را در این لینک خواهید دید. در این سایت، اطلاعات مفیدی برای استفاده کاربران مهیا شده است که به‌راحتی می‌توانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.

از جمله این اطلاعات، می‌توان به وضعیت شاخص‌های بورس ژاپن، داده‌های مربوط به معاملات، اطلاعات مربوط به تاریخچه، بخش‌ها و قوانین بورس ژاپن و موارد مختلف دیگر اشاره کرد.

بورس اوساکا (OSE)

بورس اوساکا بازاری است که تنها به صورت دیجیتال فعالیت می‌کند و این امکان را برای فعالان بازار فراهم می‌کند که به صورت آنلاین، در بازارهای مشتقه شرکت و فعالیت نمایند.

شاخص‌های نوسان، شاخص‌های سهام داخلی و خارجی و محصولات مالی بر پایه نرخ بهره، چند مورد از ابزار مشتقه در دسترس در بورس اوساکا هستند.

پرمعامله‌ترین محصولات در بورس اوساکا، شاخص قیمت سهام توکیو، Nikkei 225 mini و Nikkei 225 هستند.

سازمان تنظیم مقررات بورس ژاپن (JPX-R)

سازمان تنظیم مقررات بورس ژاپن، به عنوان یک سازمان خودگردان، وظیفه و هدف حفظ یکپارچگی بازار را برعهده دارد. این نهاد، مسئول نظارت بر معاملات OSE و TSE است.

شاخص‌های بورس ژاپن

شاخص‌های مختلفی برای سنجش وضعیت بورس ژاپن وجود دارد. مهم‌ترین شاخص‌هایی که بازار سهام توکیو را دنبال می‌کنند، شاخص Nikkei 225، شاخص TOPIX و J30 هستند.

شاخص Nikkei 225

شاخص Nikkei 225 یا میانگین سهام Nikkei که معمولا تنها به آن نیکی یا شاخص نیکی گفته می‌شود، یکی از شاخص‌های بازار سهام توکیو است.

این شاخص از سال 1950، به طور روزانه توسط روزنامه Nihon Keizai Shimbun که بزرگ‌ترین روزنامه کسب‌وکار ژاپن است، محاسبه و منتشر شده است.

شاخص نیکی، عملکرد 225 شرکت بزرگ و سهامی عام ژاپن را که از صنایع مختلف و متنوعی هستند اندازه می‌گیرد.

در تصویر زیر، نمودار وضعیت بورس ژاپن طبق شاخص نیکی را می‌بینید که داده‌های آن از ابتدا تا کنون قابل مشاهده است:

شاخص TOPIX

شاخص TOPIX، به همراه Nikkei 225، شاخص مهمی برای بازار بورس سهام توکیو محسوب می‌شود.

این شاخص، تمام شرکت‌‌های داخلی مربوط به بخش اصلی بازار بورس سهام توکیو را دنبال می‌کند. این شاخص توسط خود TSE‌ محاسبه و منتشر می‌شود.

این شاخص ابتدا بر اساس کل تعداد سهام موجود شرکت‌ها آن‌ها را وزن‌دهی می‌کرد اما سپس این سیستم تغییر یافت و وزن‌دهی بر اساس تعداد سهام در دسترس برای معامله محاسبه شد.

این تغییر در سه فاز اتفاق افتاد و با این که یک تغییر فنی بود، اثر چشمگیری بر وزن‌دهی بسیاری از شرکت‌های درون شاخص داشت.

شاخص TOPIX به صورت قرارداد فیوچرز یا آتی در بورس اوساکا با نماد JTPX معامله می‌شود.

در تصویر زیر، نمودار این شاخص را مشاهده می‌کنید:

سوالات متداول

کلام آخر

بورس ژاپن به دلیل قدرت اقتصادی و صنعتی این کشور، از اهمیت زیادی در سطح جهان برخوردار است. مهم‌ترین شرکت‌‌های ژاپنی که در دنیا شناخته‌شده‌آند، در بورس توکیو پذیرش شده‌اند.

سهام این شرکت‌‌ها در بورس توکیو معامله می‌شود و همین موضوع باعث شده است که بورس این کشور مورد توجه علاقه‌مندان بازارهای مالی در سراسر جهان قرار گیرد.

مقالات مرتبط:

• رتبه بندی اقتصادی کشورهای جهان 2023
• کشورهای جهان اول