تئوری احمق بزرگتر یکی از مهم‌ترین تئوری‌هایی است که سرمایه‌گذاران بازارهای مختلف با آن آشنا هستند. هر بازاری که در آن حباب قیمت باشد احتمالاً مملو از کسانی است که یا خودشان احمق بزرگتر بوده‌اند یا برای فروش دارایی خود به دنبال این افراد هستند.
البته طبق این تئوری همیشه یک احمق بزرگ تر در بازار وجود دارد. حضور این افراد درنهایت می‌تواند باعث ایجاد حباب شود. در ادامه بیشتر به بررسی تئوری احمق بزرگ تر، عملکرد آن و اجتناب از آن می‌پردازیم.
تئوری احمق بزرگتر چیست؟
تئوری احمق بزرگتر (Greater Fool Theory) می‌گوید همیشه می‌توان یک دارایی را به قیمت بالاتری در بازار فروخت چون همیشه یک احمق بزرگ تر هست که برای آن، بیشتر از قیمت بازار هزینه کند! احمق بزرگ تر به‌خاطر تورم یا نیازی که به آن جنس دارد، این مبلغ را می‌پردازد.
عناوین مطلب:
طبق این تئوری، احمق بزرگ تر شخصی است که بدون توجه به ارزش واقعی یک دارایی و بدون در نظر گرفتن کیفیت آن، اقدام به خرید می‌کند. اگر این شخص یک احمق بزرگ تر از خودش پیدا کند می‌تواند به‌سرعت آن دارایی را با قیمت بالاتری به او بفروشد.
اگر از دیدگاه دیگری به این تئوری نگاه کنیم می‌بینیم همیشه قیمت یک دارایی در بازار نشان‌دهنده ارزش ذاتی آن نیست بلکه می‌تواند متأثر از انتظارات و اقدامات غیرمنطقی سرمایه‌گذاران باشد.
بیشتر بخوانید: تفاوت ارزش و قیمت سهام؛ کدام مبنای خرید است؟
تئوری احمق بزرگتر و حباب قیمت
حباب قیمت در شرایطی رخ می‌دهد که قیمت یک دارایی افزایش قابل‌توجهی پیدا می‌کند به‌طوری‌که از ارزش واقعی آن بیشتر می‌شود. ایجاد حباب به معنی یک طغیان غیرمنطقی در قیمت است.
وقتی در بازار یک دارایی حباب ایجاد می‌شود به معنی تخصیص اشتباه و جریان نادرست سرمایه در این بازار است. در مورد علت شکل‌گیری حباب قیمت نظریه‌های مختلفی وجود دارد اما یکی از مهم‌ترین دلایل آن، نظریه احمق بزرگتر است.
بیشتر بخوانید: منظور از حباب قیمتی در بورس چیست؟ + 4 دلیل شکل‌گیری حباب!
در چنین حالتی فرد سرمایه‌ای را می‌خرد و آن را با قیمتی بالاتر از قیمت خرید و ارزش ذاتی آن به شخص دیگری که احمق بزرگ تر است می‌فروشد. به‌این‌ترتیب خریدار که نمی‌تواند جنس خود را با قیمت کمتر بخرد، منتظر یک احمق بزرگ تر از خودش می‌ماند تا چنس را به او بفروشد. به‌این‌ترتیب قیمت دارایی در طول زمان بالا می‌رود اما ارزش ذاتی آن تغییری نکرده است و این باعث ایجاد حباب می‌شود.
کارشناسان می‌گویند تئوری احمق بزرگتر راه مناسبی برای کسب درآمد پایدار نیست چون وقتی حباب بترکد ناگهان همه برای فروش هجوم می‌برند و قیمت دارایی با سرعت سقوط می‌کند. به‌این‌ترتیب احمق‌های بزرگی که نتوانند دارایی خود را به‌موقع بفروشند دچار ضرر هنگفتی می‌شوند.
تئوری احمق بزرگ تر از دیدگاه روانشناسی
همیشه یک تئوری خرد جمعی وجود دارد که می‌گوید هوش جمعی از هوش تکی افراد قوی‌تر است. اگر وجه منفی این تئوری را در نظر بگیریم باید بگوییم افراد یک جامعه بیشتر از روی احساسات اقدام می‌کنند تا منطق. به‌همین‌دلیل وقتی احساسی بر جامعه مسلط شود اکثریت جامعه از آن تبعیت خواهند کرد.
تئوری احمق بزرگ تر با ایجاد ترس از دست دادن یا FOMO شکل می‌گیرد. وقتی مردم ببینند شخصی یک دارایی خرید و به احمق بزرگ تر فروخته و سود کسب کرده، بلافاصله می‌خواهند همین کار را انجام دهند. در چنین شرایطی به دلیل عمق احساس ترسی که در جامعه سرمایه‌داران وجود دارد، به صورت منطقی به این سرمایه‌گذاری نگاه نمی‌کنند.
با گذر زمان و ورود سرمایه‌گذاران بیشتر، خرید بیشتر دارایی و فروش آن به احمق‌های بزرگتر از خودشان، حباب ایجاد می‌شود.
مثال‌هایی از تئوری احمق بزرگتر
در ایران و سایر کشورهای دنیا مثال‌های بسیار متعددی از کارکرد این تئوری در بازار وجود دارد. به‌عنوان مثال گل لاله نماد کشور هلند و نشانه ظرافت زندگی است.
در دهه 1630 هلند پر از عاشقان لاله شد و یک حباب قیمتی، ارزش هر پیاز آن را آن‌قدر بالا برد که تا ده برابر درآمد سالانه یک کارگر ماهر در این کشور رسید. بااین‌حال با ترکیدن این حباب افراد زیادی ورشکست شدند.
بازار املاک و مستغلات ایالات‌متحده نیز در چند دهه گذشته درگیر تئوری احمق بزرگ تر شده است. براساس گزارشات فدرال رزرو میانگین قیمت مسکن در ایالات‌متحده از سال 1995 تا 2005 تقریبا دو برابر شده است. اکثر خریداران املاک در این کشور از تئوری احمق بزرگ تر استفاده می‌کنند تا بازده زیادی به دست آورند.
اما بازار املاک این سال از ابتدای سال 2007 شروع به ریزش کرد و در سال 2011 به کمترین میزان خود رسید. به‌این‌ترتیب خریدوفروش املاک و مستقلات با زیان قابل‌توجه مالکان خاتمه یافت.
در بازار بورس نیز زمانی که قیمت یک سهام بیش از حد انتظار خریداران و با سرعتی خیلی بیشتر از سابق افزایش می‌یابد درحالی‌که ارزش ذاتی آن شرکت (جریان نقدینگی) افزایش پیدا نکرده است احتمالاً با تئوری احمق بزرگ تر مواجهیم. در این شرایط قیمت دارایی هرقدر هم بالا برود احتمالاً خریدار دیگری در بازار هست که بخواهد هزینه بیشتری برای آن کند.
حتی خریدوفروش بیت‌کوین نیز نوعی سرمایه‌گذاری براساس تئوری احمق بزرگ تر است. افراد در این سرمایه‌گذاری ارزشی تولید نمی‌کنند بلکه تنها انتظار دارند قیمت بیت‌کوین بالاتر رود و بتوانید آن را گران‌تر بفروشند.
بیت‌کوین را می‌توان با استفاده از قراردادهای آتی در بازار مشتقات خرید با این امید که با قیمت بیشتری فروخت؛ اما این دیدگاه نسبت به بیت‌کوین درست نیست چون بیت‌کوین براساس فناوری بلاک‌چین و با هدف کاهش تورم کار می‌کنند؛ بنابراین ممکن است افراد در نوسانات بازار به‌شدت دچار ضرر شوند.
بیشتر بخوانید: چه انتقادهایی علیه بیت‌کوین و اکوسیستم آن وجود دارد؟
سرمایه‌گذاری براساس تئوری احمق بزرگ تر
استراتژی‌هایی که براساس تئوری احمق بزرگتر پایه‌گذاری می‌شوند مبتنی بر این باورند که همیشه می‌توان آن دارایی را با قیمتی بالاتر به یک احمق بزرگ تر فروخت.
درواقع نوعی کسب درآمد براساس افزایش قیمت بدون توجه به وضعیت بازار است. این تئوری فرض می‌کند تعداد احمق‌های بازار زیاد است و فرد می‌تواند دارایی خود را بفروشد. این مکانیسم بر تشکیل حباب قیمتی تمرکز دارد.
بیشتر بخوانید: سفته بازی چیست؟ سفته بازان در بازار سهام چگونه کار می‌کنند؟
سرمایه‌گذاری براساس تئوری احمق بزرگتر بسیار پرخطر است و برای بلندمدت و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ توصیه نمی‌شود. برای اینکه یک سرمایه‌گذاری براساس این تئوری انجام شود نیاز به کار فشرده و زمان بری دارد. همچنین سرمایه‌گذار باید به دقت اوضاع بازار را بررسی کنید تا با ظاهر شدن کوچک‌ترین شواهدی از نزدیک شدن ترکیدن حباب، اقدام به فروش نماید.
بااین‌حال اکثر متخصصان مالی از تئوری احمق بزرگ تر استفاده نمی‌کنند و این تئوری، برای معامله‌گرانی که از تخصص کافی برخوردار نیستند جذابیت دارد. علاوه بر آن هر لحظه خطر ترکیدن حباب وجود دارد. اگر حباب بترکد آن دارایی روی دست مالکش خواهد ماند.
تشخیص افرادی که احمق بزرگتر هستند و نحوه برخورد با آنها!
معمولاً احمق‌های بزرگتر، سرمایه‌گذارانی هستند که سودای رشد مالی سریع را دارند و جذب دارایی‌هایی می‌شوند که بازارشان داغ شده است. آنها علاقه‌ای به بازده یا سود ثابت و مشخص ندارند و می‌خواهند سود کلانی را در کوتاه‌مدت به دست آورند. زمانی که بازار حالت انقباضی بگیرد، این افراد به‌سرعت دنبال دارایی دیگری که بازار داغی دارد می‌گردند.
در مواجهه با این افراد بهتر است آنها را متوجه کنیم که ممکن است حباب بازار هر لحظه بترکد و این لحظه برای کسی قابل پیش‌بینی نیست. توضیح دهید که استراتژی احمق بزرگتر بر پایه امید و حدس و گمان مبتنی است و اگر این روند خریدوفروش ادامه یابد ممکن است احمق‌های بزرگ تر از آنها، قیمت بازار را تحت‌الشعاع قرار دهند.
چطور احمق بزرگ تر نباشیم؟
برای اینکه احمق بزرگتر نباشیم کافیست به اصول زیر پایبند بمانیم:
- هیچ‌گاه از کارهایی که جمعیت زیادی از مردم انجام می‌دهند بی‌دلیل تبعیت نکنیم و بدون دلیل موجه، قیمت بالایی برای یک دارایی نپردازیم.
- قبل از خرید تحقیق، برنامه‌ریزی و تحلیل بازار را انجام دهیم. برنامه مشخصی و استراتژی شفافی برای آن داشته باشیم.
- برای اینکه در ایجاد حباب نقش نداشته باشیم روی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت سرمایه‌گذاری کنیم.
- حرص و طمع خود را کنترل کرده و در برابر تلاش برای کسب درآمد در کوتاه‌مدت مقاومت کنیم.
- در نظر داشته باشیم که هیچ شرایطی در بازار پایدار نیست. بازار براساس روندها کار می‌کند و گاهی غیرقابل‌پیش‌بینی است. حتی تورم قیمت نیز روزی از بین خواهد رفت؛ مثلاً ممکن است یک دارایی که امروز قیمت بالایی دارد به‌سرعت دچار کاهش قیمت شود.
- سبد دارایی متنوعی داشته باشیم و بیشتر روی دارایی‌های که عملکرد، کاربرد و اعتبار مشخصی دارند سرمایه‌گذاری کنیم.
بیشتر بخوانید: چگونه از سرمایه گذاری احساسی در بازارهای مالی پرهیز کنیم؟
سوالات متداول
آیا تئوری احمق بزرگتر مربوط به بازار خاصی است؟
خیر در همه بازارهای سرمایه‌گذاری شامل املاک، بورس، ارز دیجیتال، طلا و سایر بازارها شاهد کارکرد این تئوری هستیم.
آیا تنها دلیل ایجاد حباب در بازار وجود احمق‌های بزرگتر است؟
خیر، ایجاد حباب دلایل متعددی چون جریان بالای نقدینگی در جامعه، سندروم تداوم وضع موجود و سایر دلایل دارد. تئوری احمق بزرگتر تنها یکی از دلایل تورم در هر بازار است.
آیا سرمایه‌گذاری براساس تئوری احمق بزرگتر استراتژی مناسبی است؟
این نوع سرمایه‌گذاری همان‌طور که می‌تواند پرسود باشد احتمالا به‌شدت پرریسک است. در بازارهایی که تغییر قیمت در آنها یک‌باره و به‌شدت اتفاق می‌افتد مثل بازار کریپتو این ریسک بیشتر است. از طرفی در سایر بازارها که بالا رفتن قیمت می‌تواند مستقیماً بر زندگی مردم تأثیر بگذارد مثل بازار ارز و طلا، استفاده از این تئوری می‌تواند غیراخلاقی تلقی شود.
جمع‌بندی
تئوری احمق بزرگتر یک مکانیسم سرمایه‌گذاری است که در آن سرمایه‌گذار بدون توجه به کیفیت و ارزش ذاتی یک دارایی آن را خریداری می‌کند. اگر تعداد این افراد در بازار زیاد شود موجب ایجاد حباب می‌گردند.
این نوع سرمایه‌گذاری حالت سوداگرانه دارد و با ریسک بالایی همراه است. این افراد به دنبال فروش دارایی خود به یک احمق بزرگ تر دیگر و کسب سود سریع هستند و معمولاً وارد بازار دارایی‌هایی می‌شوند که داغ هستند. اگر می‌خواهید احمق بزرگ تر نباشید همیشه ارزش ذاتی دارایی را در نظر بگیرید و از تصمیمات جمعی تبعیت نکنید.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: