در سال 2021 و هم‌زمان با پی بردن مؤسسات به پتانسیل بیت کوین به عنوان یک ذخیره ارزش (Store of Value)، ارزش بازار این ارز دیجیتال از 1 تریلیون دلار فراتر رفت.
کاملاً طبیعی است که در همان زمان انتقادات نسبت به بیت کوین بیشتر شد. ما در این مقاله به منظور ارائه دیدگاهی بی‌طرفانه از پتانسیل بیت کوین برای پذیرفته شدن سراسری، رایج‌ترین استدلال‌ها و انتقادها علیه این فناوری نسبتا جدید را تحلیل و بررسی کرده‌ایم.
افسانه و تصورات نادرست بسیار زیادی در مورد ارزهای دیجیتال یا دنیای کریپتو وجود دارد که شاید شما هم در انجمن‌های اینترنتی یا جمع‌های خودمانی آن‌ها را شنیده باشید.
ما در این مقاله بر روی پنج موضوع مهم اصلی که نیازمند روشنگری هستند بحث خواهیم کرد؛ این موضوع‌ها عبارت‌اند از:
- تأثیر بیت کوین بر محیط زیست
- نداشتن مورد استفاده
- ماهیت پرمخاطره
- تردید در مورد کمیاب بودن
- ناشناسی و استفاده توسط مجرمان
در پایان این مقاله انتظار می‌رود دید متعادل‌تری نسبت به ارزهای دیجیتال داشته باشید و ساختار گسترده‌تری که کریپتو در آن فعالیت می‌کند را درک کنید.
چه به ارزهای دیجیتال ایمان داشته باشید چه نه، آشنایی با این ساختار گسترده نقش مهمی در درک طرح‌های رمزنگاری و آینده این فناوری دارد.
بیشتر بخوانید: پاسخی برای انتقادات وارن بافت از بیت کوین
تأثیر بیت کوین بر محیط زیست
مهم‌ترین بحث در حوزه بیت کوین، تأثیرات این فناوری بر محیط زیست است.
منتقدان به درستی استدلال می‌کنند که برای تولید و نگهداری ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین به حجمی غیرقابل منطقی از انرژی نیاز است و این اتلاف بی‌رویه انرژی نقش مخربی در افزایش گرمایش جهانی دارد.
ارزهای دیجیتال برای رسیدن به توافق (اجماع) در دفتر کل که صورت حساب پول دیجیتال کاربران را نشان می‌دهد و همچنین برای تائید تراکنش‌های جدید که نمی‌توان آن‌ها را تغییر داد به یک روش مشخص نیاز دارند.
در بیت کوین برای انجام این عملیات از یک روش اجماع به نام اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌شود که از طریق استخراج یا ماینینگ (Mining) حاصل می‌شود.
ماینینگ شبیه فرآیند فیزیکی استخراج است، اما استخراج‌کنندگان بیت کوین به جای حفاری کردن برای رسیدن به طلا، به دنبال پاسخ یک معمای ریاضی تصادفی -اثبات کار- هستند و در ازای یافتن آن مقدار مشخصی پاداش به صورت بیت کوین دریافت می‌کنند.
این پاداش در حال حاضر معادل 6.5 بیت کوین در ازای استخراج هر بلوک جدیدی از تراکنش‌ها است و هر 10 دقیقه یک بار به شبکه همیشه در حال رشد بلاکچین افزوده می‌شوند. مقدار این پاداش هر چهار سال نصف می‌شود.
بیشتر بخوانید: هاوینگ بیت‌کوین چیست؟
فرآیند استخراج بسیار انرژی‌بر است چرا که عمدتاً توسط کامپیوترهای قدرتمندی انجام می‌شود که مشخصاً برای این کار طراحی شده‌اند. این کامپیوترها اغلب در کنار همدیگر در انبارهای بزرگی به نام مزرعه یا فارم نگهداری می‌شوند.
مزارع کریپتو برای اجرای دستگاه‌های موسوم به ریگ‌های استخراج و خنک نگه داشتن آن‌ها مقدار انرژی قابل توجهی را مصرف می‌کنند. با افزایش ارزش ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین، انگیزه کاربران برای استخراج بیشتر می‌شود، در نتیجه اثبات کار مورد نیاز برای استخراج سخت‌تر و انرژی مورد نیاز برای این کار بیشتر می‌شود؛ این چرخه به ظاهر بی‌پایان به همین شکل تکرار می‌شود.
در مطالعه جدیدی که توسط دانشگاه کمبریج انجام شد، آمده است که بیت کوین حدود 121.36 تراوات ساعت (TWh) در سال برق مصرف می‌کند که این رقم بیشتر از مصرف برخی کشورها است. در این مطالعه مصرف برق آرژانتین 121 تراوات ساعت و هلند 108.8 تراوات ساعت برآورد شده است.
این مصرف بالا با انتشار حجم بسیار زیادی از کربن در جو همراه است؛ اما قضیه چنان بغرنج که به نظر می‌رسد نیست. با بررسی بیشتر متوجه خواهید شد که 39 درصد از انرژی استخراج بیت کوین از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر، عمدتاً انرژی آبی تأمین می‌شود، در حالی که در 73 درصد از مزارع به شکلی از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده می‌شود.
یکی از جوانب مهم این موضوع این است که استخراج ارزهای دیجیتال بخشی از یک اکوسیستم انرژی گسترده‌تر است که به دنبال راهی برای پایدارتر شدن است.
در اقتصاد بازار آزاد، ارزهای دیجیتال برای کسانی که آن را استخراج می‌کنند ارزش آفرینی می‌کند و به همین دلیل استخراج آن ادامه پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: بیت کوین جنبشی در جهت آزادی مالی است!
علاوه بر این، بسیاری از پروژه‌های کریپتویی به دنبال تغییر الگوی استخراج به یک مدل کم مصرف‌تر، مانند اتریوم و مکانیسم اثبات سهام (Proof of Stake) هستند. مطمئناً با راه‌اندازی این مدل‌ها بخش زیادی از دغدغه طرفداران محیط زیست در زمینه مصرف بالای انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای برطرف خواهد شد.
بیشتر بخوانید: 9 ارز دیجیتال دوست‌دار محیط زیست و نحوه عملکرد آن‌ها
نداشتن مورد استفاده
بحث رایج دیگری که علیه ارزهای دیجیتال مطرح است کاربرد نداشتن این فناوری در دنیای واقعی است.
این مورد هم یکی از استدلال‌های رایج مخالفان ارزهای دیجیتال است که پروژه‌های کریپتویی مانند بیت کوین یا اتریوم را فاقد ارزش ذاتی و عملی می‌دانند.
بیشتر بخوانید: چرا بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال دارای ارزش هستند؟
بحث به همین جا ختم نمی‌شود و برخی استدلال می‌کنند که اگر فناوری ارزهای دیجیتال یا بلاکچین یک مورد استفاده واقعی داشتند تا به حال پیدا شده بود، به همین دلیل آن‌ها ارزش زیادی برای این صنعت قائل نیستند.
در اینجا موضوع‌های زیادی مربوط به تصورات نادرست از اینکه پول چیست و چه کار می‌کند وجود دارد که باید در مورد آن‌ها توضیح داده شود. به طور خلاصه، پول باید به عنوان موارد زیر عمل کند:
- ذخیره ارزش
- وسیله مبادله
- واحد حساب
بیشتر بخوانید: پول باثبات (Sound Money) چیست و چرا بیت کوین باثبات است؟
اگرچه نسیم نیکلاس طالب در بلک پیپر بیت کوین خود که در آن استدلال‌هایش علیه بیت کوین را بیان کرده است، نظر دیگری دارد و هیچ کاربردی برای بیت کوین متصور نیست.
بیت کوین یا ارزهای دیجیتال دیگر هنوز به عنوان یک وسیله مقیاس به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته‌اند، اما نکته مهم این است که فناوری کریپتو و بلاکچین هنوز در مراحل اولیه توسعه خود هستند. چهار سال طول کشید تا کاربران اینترنت به 50 میلیون نفر برسد.
از زمان روی کار آمدن بیت کوین و فناوری بلاکچین، پروژه‌های زیادی به طور خاص با هدف کار کردن روی مشکل مقیاس آغاز به کار کرده‌اند؛ این پروژه‌ها بر بستر بلاکچین‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم کار می‌کنند و ابزارهای مقیاس آن‌ها برنامه‌های لایه 2 نامیده می‌شوند.
این ابزارها شامل موارد مختلفی از امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (Defi) گرفته تا توکنیزه کردن حقوق مالکیت آیتم‌های دیجیتال و فیزیکی (به اصطلاح NFT) می‌شود.
پروژه‌های کریپتویی شامل طیف بسیار گسترده‌ای است، اما با این حال مشکل مقیاس در کریپتو هنوز حل نشده است و بیت کوین به طور گسترده به عنوان یک وسیله مبادله مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و بعید است که به این زودی‌ها شاهد قیمت‌گذاری اجناس سوپرمارکت‌های محلی به بیت کوین باشیم (و از آن به عنوان یک واحد حساب استفاده شود).
بیت کوین مسئله مقیاس را قربانی دستیابی شکلی امن و غیرمتمرکز از پول کرده است، اما تا زمانی که موضوع مقیاس‌پذیری آن حل نشود، استفاده گسترده‌تر از این فناوری به عنوان وسیله مبادله -خرید کالا- میسر نخواهد شد.
در اینجاست که لایه 2 وارد عرصه می‌شود؛ راه‌حل لایه 2 اساساً یک زیرساخت مقیاس‌پذیر است که بر روی پروتکل‌های لایه 1 مانند بلاکچین بیت کوین ساخته شده است و امکان ساختن برنامه‌های بیشتر و پیاده‌سازی موارد استفاده تأثیرگذارتر را فراهم می‌کند.
این راه‌حل لایه 2 در بیت کوین شبکه لایتنینگ نام دارد. در اتریوم، مرحله بعدی توسعه برای دستیابی به مقیاس‌پذیری، اتریوم 2 نام دارد.
بیشتر بخوانید: تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تر با پل زدن از اتریوم به لایه 2! (راهنمای کامل)
ماهیت پرمخاطره
در ادامه بحث انتقادها علیه بیت کوین به ماهیت پرمخاطره و سوداگرانه بیت کوین می‌رسیم.
بسیاری بیت کوین را یک طرح پانزی (Ponzi) می‌دانند که قیمت آن صرفاً بر پایه حدس و گمانه‌زنی است و خود بیت کوین هیچ ارزش ذاتی ندارد.
بیشتر بخوانید: نگاهی کمّی به ارزش بازار و درآمدزایی بیت کوین
تاکنون، بیت کوین سفر پرنوسانی داشته است، و با افزایش قیمت و هیاهوی پیرامون این ارز دیجیتال، بیشتر گفت‌وگوها حول محور ماهیت قمار مانند قیمت آن بوده است.
بعضی از افراد با خرید و نگه داشتن بیت کوین از همان روزهای اول توانسته‌اند خیلی سریع پول‌های هنگفتی به دست آورند. در سوی مقابل، گروهی دیگر با خرید بیت کوین در زمان نامناسب شاهد کاهش سریع ارزش دارایی‌هایشان بوده و ضررهای بزرگی متحمل شده‌اند.
داستان‌های این چنینی معمولاً به تیتر اول روزنامه‌ها تبدیل شده و در نتیجه معمولاً اولین آشنایی مردم با دنیای ارزهای دیجیتال بوده‌اند.
بیشتر بخوانید: 3 داستان شگفت‌انگیز درباره بیت‌کوین‌های گم شده!
اگرچه علاقه‌مند شدن افراد بیشتر به این صنعت بدون شک اتفاق خوبی است، اما چنین داستان‌های افراطی لزوماً بهترین توصیف برای بیت کوین نیست چرا که در آن‌ها فناوری زیربنایی بلاکچین به درستی به مردم عادی معرفی نمی‌شوند. بلاکچین یک راه انقلابی جدید برای جلب اعتماد همگانی در عصر دیجیتال است و نقش کلیدی درک کردن ارزش ارزهای دیجیتال دارد.
محدود کردن ارزهای دیجیتال صرفاً به جنبه قیمت آن‌ها باعث می‌شود مردم به این صنعت صرفاً از منظر حدس و گمان نگاه کنند و اگر شما فکر کنید ارزهای دیجیتال هیچ مورد استفاده‌ای ندارند، شخص دیگری وجود خواهد داشت که حاضر باشد در مقایسه با شما پول بیشتری برای خرید بیت کوین پرداخت کند – نظریه احمق بزرگ‌تر. در این شرایط وقتی که قیمت بیت کوین به طور ناگزیر کاهش پیدا کرد فریادهای «پانزی، پانزی» بیشتر از پیش به گوش خواهد رسید.
بنابراین این انتقاد که بیت کوین صرفاً ماهیت حدس و گمانی دارد ریشه در بحث کاربرد آن دارد. بله، بسیاری از مردم بیت کوین را فقط به امید کسب سود از افزایش قیمت پرنوسان آن می‌خرند، اما اگر بیت کوین یک ذخیره ارزش ضعیف یا فقط یک طرح پانزی بود، آیا می‌توانست 12 سال دوام بیاورد و در طی افت خیزهای متعدد مقاومت کند؟
در استدلال بالا دامنه وسیع‌تر ارزهای دیجیتال در نظر گرفته نشده است. اساساً، ارزهای دیجیتال و بلاکچین صرفاً ابزاری برای معامله کردن در اینترنت نیست، بلکه یک فناوری جدید است که کل صنایع را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: آیا فکر می‌کنید فرصت سرمایه گذاری در بیت کوین را از دست داده‌اید؟
بنابراین اگرچه بدون شک رفتارهای سوداگرانه ناسالم زیادی پیرامون کریپتو وجود دارد، اما این رفتارها نشانه یک بیماری است که ریشه در جای دیگری دارد.
ایجاد فورک و کمیابی
همان‌طور که در بالا گفته شد، کاربرد اصلی بیت کوین به عنوان یک ذخیره ارزش دیجیتال است.
با این حال، برخی استدلال می‌کنند که کمیابی بیت کوین به دلیل ماهیت متن‌باز آن که امکان ایجاد فورک‌ها –انشعاب‌هایی با ماهیت بسیار مشابه- را می‌دهد تحت‌الشعاع قرار گرفته است.
فورک (Fork) را می‌توان به این صورت تعریف کرد: تغییر در طراحی یک بلاکچین که باعث ایجاد دو مسیر جداگانه می‌شود و نودها و استخراج‌کنندگان باید یکی از آن‌ها را انتخاب کنند؛ درست مانند رسیدن به یک دوراهی در یک جاده و انتخاب کردن یکی از مسیرها.
فورک‌های زیادی در صنعت کریپتو از جمله در بیت کوین رخ داده است. این اتفاق منجر به ایجاد بدبینی نسبت به کمیاب بودن فناوری ارزهای دیجیتال شده است؛ اگر می‌شود بیت کوین دیگری -با عرضه بیشتر- ایجاد کرد دیگر کمیابی آن مطرح نخواهد بود، درست است؟
نقطه کور این استدلال این است که فورک‌ها کاملاً شبیه به پروژه اصلی نیستند. طبق تعریف، فورک‌ها با پروژه‌ای که از آن منشعب شده‌اند تفاوت دارند.
ارزش بیت کوین کش به عنوان یک فورک که در سال 2017 از بیت کوین جدا شد حدود 1 درصد بیت کوین است!
بیت کوین کش مهم‌ترین فورک بیت کوین است، اما ارزش آن معادل تنها 1 درصد از ارزش بیت کوین است که روز به روز کمتر هم می‌شود. این نشان می‌دهد که بیت کوین کش نه از موارد استفاده بیت کوین کم می‌کند و نه جایگزین مناسبی برای آن است.
بیشتر بخوانید: تفاوت بیت‌کوین‌کش با بیت‌کوین چیست؟
برعکس، فورک‌ها می‌توانند به ما درک یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت کریپتو، یعنی توسعه متن‌باز آن‌ها، کمک کنند. به دلیل ماهیت غیرمتمرکز کریپتو، به ندرت یک نهاد یا فرد مرکزی کنترل کامل توسعه پروژه را در اختیار دارد. همین باعث شده بلاکچین یک زمین بازی واقعاً برابر و رقابتی باشد.
در عوض، توسعه پروژه‌های کریپتویی به دست جامعه فعالان انجام می‌شود. این رویه باعث ایجاد یک اکوسیستم شکوفا از پروژه‌های ارز دیجیتال شده است که افراد ماهر را برای حل مشکلات جدید و هیجان‌انگیز در کنار هم جمع می‌کند.
ناشناسی و استفاده مجرمانه
آخرین انتقاد رایجی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت این است که ارزهای دیجیتال به دلیل ناشناس ماندن تراکنش‌ها ابزاری برای استفاده مجرمان هستند.
این مورد به دلیل وجود پرونده‌های مهمی مانند «جاده ابریشم»، احتمالاً یکی از همه‌گیرترین سوء تفاهم‌ها در مورد ارزهای دیجیتال است.
اگرچه از ارزهای دیجیتال برای خرید غیرقانونی کالا در اینترنت استفاده شده است، اما این تراکنش‌ها در مقایسه با پول نقد عمومی‌تر (یا قابل شناسایی‌تر) هستند و می‌توان آن‌ها را ردیابی کرد.
تراکنش‌های بیت کوین در یک بلاکچین عمومی ثبت می‌شود و هر کسی که اینترنت داشته باشد می‌تواند آن‌ها را مشاهده کند. این امر منجر به ایجاد صنایع تجزیه و تحلیل بلاکچین شده است که در ردیابی مجرمان به پلیس کمک می‌کنند.
به طور کلی، تخمین زده می‌شود که استفاده مجرمانه از ارزهای دیجیتال کمتر از یک درصد از کل تراکنش‌های انجام شده از طریق ارزهای دیجیتال را شامل شود. بنابراین ناشناس ماندن انجام دهنده تراکنش‌ها از طریق ارزهای دیجیتال بیشتر یک سوءتفاهم است چرا که در این روش، برخلاف ارزهای فیات، عموم مردم می‌توانند تراکنش‌ها را مشاهده و ردگیری کنند.
بانک‌ها از سال 2008 تاکنون بیش از 331 میلیارد دلار جریمه شده‌اند، بدون اینکه در رابطه با بحران مالی که تأثیرات جهانی آن هنوز احساس می‌شود، محکوم شده باشند. بنابراین به نظر می‌رسد این انتقاد ناشی از عدم درک نحوه عملکرد ارزهای دیجیتال و امور مالی سنتی است.
ارزهای دیجیتال در بلند مدت
اگرچه موارد بالا پنج انتقاد رایج علیه کریپتو هستند، اما این به معنای موجه بودن همه آن‌ها نیست. انتقاد‌های مربوط به کمیابی و استفاده در جرایم صرفاً نشان دهنده سوءتفاهم همگانی از نحوه عملکرد سیستم‌های مالی کریپتویی و سنتی است.
طمع پرمخاطره کاربران حاصل پیدایش بیت کوین نیست، و این خود علامت یک مشکل دیگر است نه یک علت.
شاید موجه‌ترین استدلال علیه بیت کوین، تأثیر زیست محیطی فرآیند استخراج آن باشد. بیت کوین برای فعالیت به مقدار زیادی انرژی نیاز دارد و با افزایش ارزش این ارز و شدت گرفتن استخراج، این نیاز به انرژی بیشتر هم خواهد شد.
استخراج‌کنندگان به طور طبیعی به دنبال استفاده از مقرون به صرفه‌ترین منابع انرژی هستند که و تلاش می‌کنند از منابع انرژی ارزان‌تر و پایدار منجر استفاده کنند، اما تا زمانی که انرژی خورشیدی، بادی و آبی نتواند 100 درصد انرژی مورد نیاز برای نگهداری شبکه بیت کوین را تأمین کند، استخراج‌کنندگان به ناچار از سوخت‌های فسیلی استفاده کرده و این موجب تولید کربن بسیار زیادی می‌شود.
سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا داشتن و نگهداری این فناوری توجیه‌پذیر است یا خیر؛ برای یافتن پاسخ باید شبکه بیت کوین را بدون جانب‌داری با سیستم‌های پولی موجود -و دستگاه‌های بیشماری که از آن‌ها پشتیبانی می‌کند- و مزایای بالقوه این شبکه پولی بدون نیاز به مجوز و بدون مرز -بیت کوین- که توسط انرژی تجدیدپذیر ارزان کار می‌کند مقایسه کرد.
ارزهای دیجیتال یک صنعت جوان است و مطمئناً بدون ایراد نیست. جامعه طرفداران این صنعت در حال رشد است و پروژه‌های کریپتویی بیشتر و بیشتری در حال توسعه هستند که می‌توانند در دنیای واقعی تأثیرگذار باشند.
شکاک بودن به این صنعت هم خوب و هم مورد تائید است. یکی از بزرگ‌ترین شعارهای ارزهای دیجیتال «DYOR» -خودتان تحقیق کنید- است، بنابراین هر کسی باید استدلال‌های مخالف و همچنین استدلال‌های موافق ارزهای دیجیتال را به دقت تحلیل کرده و نتیجه‌گیری کند.
فراموش نکنید که بیشتر فناوری‌های مدرن، از خودروهای موتوری گرفته تا دوربین‌های دیجیتال، در ابتدا نادیده گرفته شدند، اما تغییر ابتدا به تدریج و سپس ناگهانی رخ می‌دهد.
آیا ارزهای دیجیتال سیستم‌های مالی سنتی را متحول می‌کنند یا استدلال‌هایی که در این مقاله بررسی کردیم استقبال همگانی از آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند؟ نظر شما چیست؟
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید: