بررسی مفهوم استاندارد توکن و انواع آن

اگر آشنایی جزئی با دنیای کریپتو داشته باشید می‌دانید که هر ارز دیجیتالی براساس یک استاندارد توکن ساخته می‌شود.

معروف‌ترین ارزهای دیجیتال یعنی بیت‌کوین و اتریوم نیز براساس استانداردهای متفاوتی ایجاد شده‌اند.

این استانداردها تعیین‌کننده ماهیت ذاتی کریپتوها هستند، عملکرد آن‌ها را نشان می‌دهند و مشخص می‌کنند که کدام کیف پول می‌تواند آن‌ها را ذخیره کند.

پس از مطالعه این مقاله از بورسینس با مفهوم استانداردهای توکن، انواع آن و ویژگی‌هایی که دارند بیشتر آشنا می‌شوید. به این ترتیب با بررسی استاندارد هر توکن می‌توانید بسیاری از قابلیت‌ها و ویژگی‌های آن را حدس بزنید.

نکات کلیدی

• استاندارد توکن یک سری قوانین است که مشخص می‌کند ارز دیجیتالی که روی یک بلاک‌چین ایجاد می‌شود چطور کار می‌کند.
• بلاک‌چین‌های مختلف نظیر بایننس، اتریوم، سولانا و غیره هر کدام استانداردهای خاص خود رادارند.
• استفاده از استانداردها باعث افزایش قابلیت همکاری، ترکیب‌پذیری و بازدهی بهتر در بلاک‌چین‌ها می‌شود.

استاندارد توکن (Token Standard) چیست؟

استاندارد توکن مجموعه قوانین و توابعی است که مشخص می‌کند یک کریپتو چطور کار می‌کند.

اما برای درک عمیق‌تر این مفهوم لازم است مکانیسم استانداردهای قراردادهای هوشمند را بشناسید.

از نظر فنی، استانداردهای قراردادهای هوشمند قوانینی هستند که قرارداد هوشمند باید از آن‌ها تبعیت کند تا بتواند طبق آنچه در شبکه بلاک‌چین در نظر گرفته شده عمل نماید.

این استانداردها، مشخصاتی نرم افزاری هستند و مواردی مثل استانداردهای توکن، رجیستری نام‌ها و فرمت پکیج کتابخانه را دربرمی‌گیرند.

هر شخصی با شناخت این موارد و تسلط بر قرارداد هوشمند و پارامترهای شفاف آن، می‌تواند توکن شخصی خودش را بسازد. این استانداردها به قراردادهای هوشمند امکان انجام یک سری عملکرد اصلی را می‌دهند.

به‌این‌ترتیب قراردادهای هوشمند، استاندارد توکن را تعیین می‌کنند.

در بلاک‌چین‌هایی که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کنند، استاندارد توکن، راهنمایی برای ایجاد، انتشار و توسعه توکن‌های جدید روی بلاک‌چینی است که بر آن بنا شده است.

اکثر قراردادهای هوشمند کنونی از بلاک‌چین اتریوم استفاده می‌کنند که دارای رایج‌ترین استاندارد توکن یعنی ERC-20 ،ERC-721،ERC-777 و ERC-1155 هستند.

چرا از استاندارد توکن استفاده می‌کنیم؟

استفاده از استاندارد توکن مزایایی به همراه دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد:

قابلیت همکاری

استانداردهای توکن اطمینان می‌دهند که همه محصولاتی که با استفاده از آن‌ها ساخته می‌شوند می‌توانند باهم کار کنند و تعامل داشته باشند.

اگر پروژه‌ای توکنی را براساس استاندارد خاصی منتشر کند، این توکن با برنامه‌ها و پلتفرم‌های موجود در آن استاندارد مثل کیف‌های پول ارز دیجیتال سازگار می‌شود.

به عنوان مثاب دارایی‌های ERC-20 می‌توانند با سایر محصولات و خدماتی که با استفاده از همان استاندارد توکن توسعه یافته‌اند همکاری و تعامل داشته باشند.

به‌همین‌دلیل است که می‌توانید یک توکن ERC20 را با یک توکن دیگر مبادله کنید.

بیشتر بخوانید: سواپ توکن (Token Swap) چیست؟

بدون وجود استاندارد توکن‌ها ،معامله ارزهای دیجیتال بسیار دشوار می‌شد. در این صورت کاربران به‌جای اینکه ارزهای مختلف را در یک کیف پول نگه دارند مجبور بودند برای هر کدام یک ولت در نظر بگیرند.

ترکیب‌پذیری

در برنامه‌نویسی، داشتن سیستمی که ترکیب‌پذیر باشد موجب می‌شود توسعه‌دهندگان بتوانند مجددا از اجزای موجود برای ایجاد محصولات جدید استفاده کنند.

این امر درباره ایجاد توکن هم صادق است و با استفاده از استانداردهای توکن، زمان کمتری صرف عملکردهای اساسی می‌شود؛ بنابراین توسعه‌دهندگان زمان بیشتری برای آزمایش و نوآوری دارند.

بازدهی

استاندارد توکن باعث تسهیل تعامل بین قراردادهای هوشمند می‌شود.

بعد از اینکه قراردادهای هوشمند از استاندارد توکن پیروی کردند و توکن‌ها مستقر شدند، ممکن است از آن‌ها برای نظارت بر توکن‌های ایجادشده استفاده شود.

استانداردهای توکن مثل ERC20 و BEP20 عملکردهای مهمی دارند؛ مثل نمایش موجودی توکن‌ها، امکان ایجاد قراردادهای هوشمند برای نظارت موثرتر بر توکن‌ها و غیره.

به عنوان مثال در استاندارد توکن ERC20، توسعه‌دهنده می‌تواند برای ردیابی انتقال توکن‌ها و سایر داده‌ها از رابطی به نام واسط باینری برنامه (ABI) استفاده کند.

استانداردهای توکن در شبکه اتریوم

استاندارد توکن ERC به معنای درخواست اتریوم برای نظردهی یا مشارکت (Ethereum Request for Comment) است که در حقیقت راهنمایی‌هایی فنی درباره نحوه توسعه یک قرارداد هوشمند هستند.

آن‌ها برای هر توکنی قابلیت‌های خاصی تعریف می‌کنند و ارتباط آن توکن با اپلیکیشن‌ها و قراردادهای هوشمند را ساده‌تر می‌کنند.

همه می‌توانند یک استاندارد ERC ایجاد کنند. اما این کار نیازمند ورود به فرآیند پروپوزال بهبود اتریوم (EIP) است که سندی است که در آن ویژگی‌ها و فرآیندهای جدید مدنظر کاربر را برای شبکه اتریوم تشریح کرده است.

زمانی که یک توسعه‌دهنده، پروپوزال خود را وارد می‌کند توسط توسعه‌دهندگان مرکزی اتریوم بررسی می‌شود و اگر آن را پیشنهاد خوبی برای افزودن به اکوسیستم بلاک‌چین دانستند با آن موافقت کرده و آن را نهایی و اجرا می‌کنند.

اتریوم سه نوع EIP دارد:

Standards Track: معمولاً تغییرات پروتکل اصلی را پوشش می‌دهند که دارای چهار زیردسته است:

• Core: قوانین اصلی پروتکل اتریوم
• شبکه‌بندی: بهبود مشخصات پروتکل شبکه
• Interface: برای کار با API و تغییرات مرتبط برای تعامل با پروتکل از طریق RPC و همچنین واسط‌هایی نظیر ABI های قراردادهای هوشمند.
• ERC: درخواست اتریوم برای ارائه کامنت و نظر. این استانداردها برای اپلیکیشن‌ها از جمله قراردادهای هوشمند و استانداردهای توکن است.

Meta/Process EIP: فرآیندهایی را پوشش می‌دهد که اتریوم را احاطه کرده‌اند اما مستقیما با خود آن در ارتباط نیستند. این‌ها می‌توانند پیشنهاداتی باشند که بر فرآیند تصمیم‌گیری برای تغییرات پروتکل و غیره اثر می‌گذارند.

Informational EIP: این، مسائل طراحی اتریوم را پوشش می‌دهد و راهنمایی برای جامعه آن است اما موجب تغییر در پروتکل اتریوم نمی‌گردد. این موارد اختیاری‌ترین EIP ها هستند چراکه کاربران می‌توانند آن را نادیده بگیرند.

وقتی این فرآیند تکمیل شود، این سند، یک سند استاندارد ERC خواهد بود که سایر توسعه‌دهندگان می‌توانند برای ایجاد توکن‌هایشان از آن استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره استانداردهای اتریوم؛ EIP و ERC چه تفاوتی با هم دارند؟

در ادامه لیستی از مهم‌ترین استانداردهای توکن ERC را بررسی خواهیم کرد:

مهم‌ترین استانداردهای توکن ERC

استانداردهای ERC از مشهورترین استانداردها هستند که کاربران زیادی برای ایجاد توکن‌های خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.

بسیاری از توکن‌هایی که در بازار کریپتو خریدوفروش می‌شوند مبتنی بر این استاندارد هستند.

استاندارد توکن ERC20

این استاندارد، نقشه کلی ایجاد توکن قابل تعویض در شبکه اتریوم است که در سال 2015 پیشنهاد شد و از EIP20 گرفته شده است.

قابل تعویض بودن توکن به این معنی است که هر توکن یا حتی بخشی از آن مشابه دیگری است و تمایزی با بقیه ندارد.

به عنوان مثال اگر شما یک اسکناس 50 هزارتومانی داشته باشید. می‌توانید آن را با اسکناس 50 هزارتومانی دوستتان عوض کنید و هر دو ارزش برابری دارند.

به‌این‌ترتیب اسکناس 50 هزار تومان قابل تعویض است. همان‌طور که ارز فیات این ویژگی را دارد، هر توکن اتریوم هم ارزشی مشابه دیگری دارد و قابل معامله در صرافی‌ها هستند.

اکثر توکن‌هایی که سازمان‌ها و افراد توسعه داده‌اند از استاندارد ERC20 تبعیت می‌کند. این استاندارد توکن امکان ایجاد قابلیت‌هایی مثل حق رای و مکانیسم پاداش‌دهی را برای آن توکن فراهم می‌کند.

همه توکن‌هایی که با این استاندارد ساخته می‌شوند، به این دلیل قابلیت‌های اصلی آن‌ها مشابه است می‌توانند باهم همکاری و تبادل اطلاعات کنند و همه آن‌ها با سرویس‌هایی مثل MyEtherWallet و متامسک سازگارند.

بیشتر بخوانید: بررسی و آموزش ساخت کیف پول مای اتر ولت (MyEtherWallet)

استاندارد BEP20 نیز عملکردی مشابه این استاندارد دارد اما متعلق به بلاک‌چین بایننس است.

ویژگی‌های مهم ERC20

از دید فنی، استاندارد erc20 شش قابلیت مهم دارد که در همه آن‌ها مشترک است:

• TotalSupply: برای نشان دادن میزان کل استخراج ذخایر یک توکن ERC20
• BalanceOf : برای نمایش موجودی توکن در کیف پول اتریوم
• Transfer: امکان انتقال مالکیت توکن به دیگری
• TransferFrom: همانند Transfer عمل می‌کند اما اجازه می‌دهد توکن‌ها از طرف کاربر منتقل شوند
• Approve: برای تعریف محدودیت روی تعداد توکن‌هایی که یک قرارداد هوشمند می‌تواند برداشت کند
• Allowance: به آدرس‌های خارجی، دسترسی و مجوز خرج کردن توکن‌ها از یک موجودی خاص را می‌دهد.

علاوه بر توابع فوق، توابع دیگری هم در استاندارد ERC20 به کار می‌روند که اختیاری هستند و می‌توانند قابلیت استفاده از این نوع توکن‌ها را بهتر کنند.

مواردی مثل Token Name ،Ticker Symbol (مثل ETH) و Divisibility (اینکه از چند رقم اعشار پشتیبانی کند) نیز وجود دارند.

مجموع این توابع اجباری و اختیاری، یک قرارداد ERC20 را شکل می‌دهد که تبدیل به مبنای ارزهای دیجیتال مختلف مثل استیبل‌کوین‌ها یا توکن‌های کاربردی می‌شوند.

این روزها توکن‌های معروف زیادی براساس این استاندارد ساخته شده‌اند از جمله چین لینک (LINK) و دای (DAI).

استاندارد ERC721

این استاندارد توسط EIP721 پوشش داده می‌شود و برخلاف ERC20 بوده که یک استاندارد توکن قابل تعویض است.

ERC721 برای توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) به کار می‌رود.

بخش بزرگی از توکن‌های اتریوم از این استاندارد استفاده می‌کنند. هر توکن غیرقابل تعویض ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که باعث می‌شود قابلیت معاوضه با سایر توکن‌ها را نداشته باشد.

به‌این‌ترتیب گاهی از آن‌ها برای ارائه موارد کلکسیونی، آیتم‌های بازی، هنر دیجیتالی، بلیت رویدادها، نام دامنه و مالکیت دارایی‌های فیزیکی استفاده می‌شود.

کریپتوکیتیز یکی از معروف‌ترین NFT ها و توکن‌های ERC721 است که در سال 2017 روی بلاک‌چین اتریوم توسعه یافت و به کاربران امکان خریدوفروش گربه‌های دیجیتالی را می‌دهد.

در EIP2309 استاندارد ERC721 تا حدودی بهبود داده شده است و ساختار رویدادهایی که در هنگام ایجاد و انتقال توکن‌های غیرقابل تعویض رخ می‌دهد را استاندارد می‌کند.

بیشتر بخوانید: توکن ERC-721 چیست؟ همه چیز درباره استاندارد NFT ساز اتریوم!

استاندارد ERC777

این استاندارد سعی کرده کمبودهای ERC20 را پوشش دهد و ارسال و دریافت توکن‌ها از طریق مکانیسم‌هایی به نام Hook را تسهیل می‌کند.

هوک، کار ارسال توکن و اطلاع‌رسانی قرارداد را باهم ادغام می‌کند. همچنین توابعی دارد که به موجب آن‌ها آدرس‌هایی که در لیست سیاه قرار گرفته‌اند امکان انجام تراکنش ندارند.

ویژگی دیگر توکن ERC777 این است که قابلیت تعامل با توکن‌های ERC20 را دارد چراکه مبنای عملکرد آن‌ها مشابه هم است.

استاندارد ERC1155

این استاندارد توکن روی بهبود استانداردهای قبلی بخصوص ERC721، برای ایجاد توکن‌هایی با مقدار گس مناسب‌تر و قابلیت تعویض بهتر تمرکز دارد.

این استاندارد می‌تواند توکن‌هایی با ویژگی‌های ERC20 و ERC721 صادر کند و درعین‌حال خطاهای آن‌ها را کاهش داده و عملکردشان را بهبود می‌دهد.

به زبان ساده، این استاندارد می‌تواند چندین نوع توکن را مدیریت کند یعنی یک قرارداد هوشمند می‌تواند تعداد بی‌نهایتی از توکن‌ها را اداره کند.

به عنوان مثال با استفاده از این توکن هم می‌توان چیزی شبیه بایننس کوین ایجاد کرد و هم یک NFT.

یکی از اهداف مهم این توکن امکان ایجاد انتقال دسته‌ای بود.

به‌عنوان مثال کاربر برای اینکه بتواند چندین NFT را با این توکن ارسال کند باید هزینه زیادی بپردازد و شبکه نیز دچار ازدحام می‌شود اما این استاندارد، مشکلات احتمالی را برطرف می‌کند.

از قابلیت‌های مهم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Batch transfer: چندین دارایی به‌صورت هم‌زمان منتقل می‌شوند.
• Batch balance: l: موجودی چندین دارایی تنها در یک گام بازیابی می‌شود
• Batch approval: همه توکن‌ها را می‌توان به یک آدرس ارسال کرد
• NFT support: اگر میزان ذخیره توکنی 1 باشد با آن مثل NFT برخورد می‌شود

استاندارد توکن بلاک‌چین بایننس

مهم‌ترین استاندارد توکن زنجیره هوشمند بایننس (BSC)، استاندارد BEP-20 است.

این استاندارد فنی، به توسعه‌دهندگان امکان راه‌اندازی توکن‌های مختلف نظیر توکن‌های کاربردی، استیبل‌کوین و غیره را می‌دهد. همچنین ویژگی‌هایی مثل ایجاد لیست سیاه، ضرب توکن و توقف توکن سوزی را دارد.

در ادامه برخی از مهم‌ترین توابع استاندارد BEP20 را بررسی می‌کنیم.

• TotalSupply: کل ذخایر توکن
• BalanceOf: بالانس یا موجودی توکن
• Transfer: امکان انتقال مالکیت توکن به شخص دیگر
• TransferFrom: امکان انتقال توکن به شخص دیگر از طریق قرارداد هوشمند
• Approve: روی تعداد توکن‌هایی که از یک قرارداد هوشمند می‌توان برداشت کرد محدودیت تعریف می‌کند.
• Allowance: آدرس‌های خارجی که امکان ارسال توکن به آن‌ها وجود دارد.

استانداردهای توکن تزوس

نحوه تعریف ویژگی‌ها و استانداردهای همکاری متقابل و نیز به‌روزرسانی آن‌ها در زنجیره تزوس در پرپوزال قابلیت همکاری تزوس (TZIP) آمده است.

سند TZIP همچنین حاوی مشخصات فنی، نحوه پیاده‌سازی ویژگی‌های به‌روز شده و نحوه بهبود کل شبکه است.

استانداردهای توکن بلاک‌چین تزوس به این صورت هستند:

• TZIP-7: عملیات انتقال توکن و تائید ارسال توکن‌ها از سایر اکانت ها را انجام می‌دهد. این استاندارد شبیه استاندارد erc20 است.
• TZIP-12: یک واسط چند دارایی (Multi-Asset) است تا جلوی وابستگی توسعه‌دهندگان به یک استاندارد خاص از توکن را بگیرد. به طور خاص، این استاندارد یک واسط یکپارچه برای قرارداد هوشمند ارائه می‌کند که از طیف وسیعی از انواع توکن شامل موارد قابل تعویض و غیر قابل تعویض (نظیر ERC1155) پشتیبانی می‌کند.

بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال تزوس (Tezos) چیست؟

استانداردهای توکن سولانا

در اکوسیستم سولانا استانداردها تحت عنوان کتابخانه برنامه سولانا یا SPL معرفی می‌شوند.

این کتابخانه‌ها در واقع برنامه‌های زنجیره‌ای هستند که روی زنجیره سولانا اجرا می‌شوند.

توکن‌های سازگار با SPL با بلاک‌چین سولانا و کیف پول‌های آن سازگارند و قابلیت ترکیب‌پذیری آن را بهبود می‌دهند.

توکن‌های سولانا تحت پوشش Solana Token Program هستند که بخشی از SPL است. 

این برنامه، استانداردهایی برای ایجاد، انتشار، انتقال و نابودی توکن‌های سازگار با سولانا ایجاد کرده و می‌توان آن را با استاندارد erc20 یا ERC721 مقایسه کرد.

توکن بومی سولانا SOL است که می‌توان آن را با ETH مقایسه کرد. این توکن نیز از نوع SPL است.

توکن‌های SPL می‌توانند بسیار متمایز باشند مثلاً برخی از آن‌ها NFT، برخی قابل تعویض، برخی گردش توکن کمتر و برخی دارای عملکردهای متفاوت هستند.

همان‌طور که در Solscan دیده می‌شود وجود این استاندارد توکن امکان ارائه اطلاعات متا و تحلیل را برای تحقیقات امکان‌پذیر می‌کند.

عملکرد این سایت به واسطه استاندارد SPL است که مشخص می‌کند توکن‌های سازگار با SPL باید چه عملکردی داشته باشند تا بتوانند با سایرین سازگار شوند. 

بیشتر بخوانید: سول اسکن (SolScan) چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟

استانداردهای توکن سایر بلاک‌چین‌ها

در بازار کنونی کریپتوکارنسی از قراردادهای هوشمند مختلفی استفاده می‌شود. در واقع به‌جز اتریوم، پروژه‌های بلاک‌چین دیگری نیز وجود دارند که روی ایجاد قراردادهای هوشمند متمرکزند.

در این بخش برخی پروژه‌های معروف را همراه استانداردهای توکن آن‌ها بررسی می‌کنیم:

استاندارد EOS

بلاک‌چین EOS ویژگی‌های اصلی فناوری بلاک‌چین از جمله اجماع، زمان‌بندی کارمزدها، ایجاد و تغییر اکانت، اکونومیک توکن، رجیستر کردن تولیدکننده بلاک، رای‌دهی و چند-امضایی را دارد.

شرکت Block.one که یک شرکت نرم‌افزار بلاک‌چین است و پلتفرم متن‌باز EISIO را توسعه داده و نگهداری می‌کند که شامل قراردادهای سیستمی مورد نیاز برای بلاک‌چین‌های مبتنی بر EOSIO هستند.

این استانداردها شامل eosio.bios ،eosio.system ،eosio.msig ،eosio.token و eosio.wrap است.

EOS از قرارداد هوشمند eosio.token استفاده می‌کند که ساختار و قابلیت‌های آن به کاربر امکان ایجاد، انتشار و مدریت توکن‌ها روی بلاک‌چین EOSIO را می‌دهد.

توکن اصلی این بلاک‌چین EOS است که با استفاده از قرارداد هوشمند تحت حساب eosio.token منتشر شده است.

بیشتر بخوانید: پلتفرم و ارز دیجیتال EOS چیست؟

استاندارد توکن NEO

NEO پروژه متمرکز بر ایجاد زیرساخت‌هایی برای پشتیبانی از قراردادهای هوشمند است.

NEP (پروتکل‌های تقویت NEO)، استانداردهای پلتفرم NEO شامل ویژگی‌های پروتکل اصلی، API های کلاینت و قراردادهای هوشمند را تعریف می‌کند.

استانداردهای توکن NEO به‌صورت زیر هستند:

• NEP-5: سیستم‌هایی با مکانیسم تعامل عمومی را برای قراردادهای هوشمند  توکنایز شده ارائه می‌کند.
• NEP-11: استاندارد ایجاد قراردادهای NFT
• NEP-17: یک مکانیزم یکپارچه‌سازی عمومی برای توکنایز سازی قراردادهای هوشمند است.

بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال نئو (Neo) چیست؟

محدودیت‌های استاندارد توکن

توکن‌هایی که با استاندارد یکسان ایجاد می‌شوند، عملکردهای مشابهی دارند و می‌توانند باهم تعامل داشته باشند، اما این قابلیت در توکن‌هایی که استانداردهای متفاوتی دارند برقرار نیست.

ازآنجایی‌که استانداردهای توکن، قوانین متفاوتی دارند جای تعجب نیست که باهم سازگار نیستند.

به‌این‌ترتیب ممکن است توکن‌هایی با استانداردهای مختلف، در یک پلتفرم دیده نشوند یا اینکه امکان معامله یا ارتباط آن‌ها باهم نباشد.

اگر چند نوع ارز دیجیتال دارید حتما تجربه کردید که نمی‌توان در شبکه بیت‌کوین از اتریوم استفاده کرد. این صنعت برای غلبه بر این مشکل، ژانر جدیدی از توکن‌ها به نام رپد توکن را ارائه کرد.

رپد توکن

رپدتوکن‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که ارزششان به ارز دیگری وابسته است.

معمولاً دارایی اصلی در یک خزانه دیجیتالی به اسم رپر (wrapper) قرار می‌گیرد و نسخه رپد شده آن روی بلاک‌چین دیگر ایجاد می‌گردد.

بیشتر بخوانید: توکن رپد (Wrapped Token) چیست و چه کاربردی دارد؟

سوالات متداول

نتیجه‌گیری

استاندارد توکن مثل دستورالعمل‌های طراحی و راه‌اندازی توکن‌ها در بلاک‌چین است.

استانداردها برای هدایت نحوه اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکزی که روی آن‌ها اجرا می‌شود ضروری است.

این روزها چندین استاندارد توکن وجود دارد و راهکارهای نوآورانه مثل پل یا بریج‌های بلاک‌چین و رپدتوکن‌ها به کاهش مشکلات ناسازگاری این توکن‌ها کمک می‌کند.