همانطور که صنعت ارزهای دیجیتال به پیشرفت خود ادامه می‌دهد، استیکینگ یا سهام گذاری (Staking) ارز دیجیتال نیز به بخش محبوب و مهمی از کل این اکوسیستم تبدیل شده است.
استیکینگ ارزهای دیجیتال (Staking crypto) به معنی «قفل کردن» یک بخش از دارایی دیجیتال خود برای کمک به اعتبارسنجی (Validitator) در شبکه‌های بلاکچینی است.
در واقع شما با به کارگیری ارزهای دیجیتال خود پاداش دریافت می‌کنید.
به طور کلی فرایند سهام‌گذاری در ارز دیجیتال خطرات زیادی ندارد اما اگر نتوانید در طول انجام عملیات، ارز خود را معامله کنید و ارزش آن از بین برود، ضررهای جبران ناپذیری را متحمل می‌شوید.
در ادامه این مقاله از بورسینس، به بررسی کامل معایب استیک ارز دیجیتال می‌پردازیم. بنابراین، اگر قصد انجام این کار را دارید، فعلاً دست نگه دارید و سپس با دانستن معایب این کار، تصمیم نهایی خود را بگیرید.
استیکینگ ارز دیجیتال چیست؟
استیکینگ توکن به معنای قفل کردن ارزهای دیجیتال برای اعتبارسنجی در شبکه‌های کریپتویی غیرمتمرکز است. با این عمل شما از یکپارچگی، امنیت و تداوم شبکه اطمینان پیدا می‌کنید.
همچنین، استیکرها یا سهام‌گذاران (stakers)، توکن شبکه را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند و از این طریق انگیزه‌ای برای کمک به ایمن‌سازی آن شبکه ایجاد می‌شود.
اگر به تاریخچه استیکینگ نگاه کنیم باید گفت الگوریتم اثبات سهام (PoS) که به عنوان جایگزینی برای الگوریتم اثبات کار بیت کوین (PoW) است، باعث ایجاد روند استیکینگ شد.
شبکه PoS بر خلاف شبکه‌های PoW عمل میکند. به بیان دیگر، شبکه‌های اثبات کار، ماینرها را برای ایمن‌سازی شبکه، ملزم به مشارکت در محاسبات می‌کنند.
این در حالیست که شبکه‌های اثبات سهام از کاربران می‌خواهند که یک سهم از دارایی‌های خود را به صورت توکن شبکه به اشتراک بگذارند.
11 مورد از مهمترین معایب استیک ارز دیجیتال
در ادامه به بررسی جامع و کامل خطرات استیکینگ می‌پردازیم:
- ضررهای جبران‌ناپذیر به دلیل نوسان بازار
- محدودیت‌های زمانی طولانی به دلیل قفل شدن دارایی‌ها
- عدم تضمین امنیت دارایی‌های دیجیتال در روند استیکینگ
- کاهش نقدینگی
- پیچیدگی مرتبط با این فناوری
- ریسک‌های مربوط به عملیات شبکه بلاکچین
- خطرات مربوط به استیک توکن در شرکت‌های ارز دیجیتال
- عدم پرداخت پاداش‌ها به سهام‌گذاران
- ریسک بالای اعتبارسنج شدن یا ولیدیتیتور
- هزینه بالا اعتبارسنجی
- بازدهی نسبتا پایین برای کاربران ایرانی
1. ضررهای جبران‌ناپذیر به دلیل نوسان بازار
بازار کریپتو نوسانات بسیاری دارد و این نوسان‌ها ممکن است ارزش یک توکن مشخص را به سرعت، و در عرض مدت کوتاهی تغییر دهد.
در نتیجه، این احتمال وجود دارد که در فرآیند استیک یک توکن، ارزش آن در طی چند ساعت به شدت کاهش یابد.
برای مثال فرض کنید که در تاریخ 5 ژانویه سال 2022، یک اتریوم به مبلغ 3500 دلار با بازده درصدی سالیانه (APY) 12 درصد سهام‌گذاری کرده‌اید.
اگر دوره قفل کردن یک سال باشد، بنابراین اتریوم خود را در تاریخ 5 ژانویه 2023، با میانگین قیمت 1200 دلار برداشت می‌کنید.
در واقع، شما بدون انجام محاسبات زیاد و در نظر گرفتن بازده به دست آمده، ضرر قابل توجهی را متحمل شدید.
عوامل موثر در میزان ریسک بازار
عوامل متعددی به ریسک بازار در فرآیند استیکینگ کمک میکند. این عوامل عبارتند از:
نوسانات قیمت (Volatility): ارزش و قیمت رمزارزها در بازار کریپتو کارنسی بسیار بی‌ثبات است.
بنابراین، ممکن است در یک دوره کوتاه نوسانات زیادی را ببینید. در واقع، این امکان وجود دارد که ارزش سهم شما در طول یک دوره به شدت کاهش پیدا کند.
رقابت در بازار: همانطور که افراد بیشتری شروع به استیکینگ یک ارز دیجیتال می‌کنند، رقابت نیز افزایش پیدا میکند. بنابراین پاداش هر سهم کمتر می‌شود.
قوانین: تغییرات در قوانین دولتی روی بازار ارز دیجیتال تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، بازار ارزهای دیجیتال در ماه ژانویه سال 2022، بعد از اعلام ممنوعیت استفاده از کریپتو توسط بانک مرکزی روسیه، به شدت سقوط کرد.
2. محدودیت‌های زمانی طولانی به دلیل قفل شدن دارایی‌ها
در حال حاضر چندین فرآیند استیکینگ وجود دارند که در طی آن دارایی شما قفل نمی‌شود. با این حال، اکثر گزینه‌های استیکینگ به قفل‌کردن مقداری از دارایی‌های شما نیاز دارند.
این امر باعث می‌شود که مبلغ قفل شده در طول دوره استیکینگ کاملاً غیر قابل دسترس باشد. برای مثال Tron و Cosmos دو نمونه از ارائه دهندگانی هستند که سرمایه شما را قفل می‌کنند.
در نتیجه، اگر قیمت دارایی شما به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند و نتوانید استیکینگ خود را لغو کنید، در نتیجه ضرر زیادی متحمل می‌شوید.
علاوه بر این، حتی اگر تصمیم بگیرید که فرآیند را لغو کنید، باید سه هفته (به طور میانگین) صبر کنید تا دوباره بتوانید از دارایی خود استفاده کنید.
3. عدم تضمین امنیت دارایی‌های دیجیتال در روند استیکینگ
با ظهور فناوری بلاکچین، سرقت کریپتو به‌خودی‌خود به یک تهدید بزرگ تبدیل شده است. این فناوری تهدید بزرگی برای صاحبان کریپتو و خدماتی است که این افراد روزانه از آن‌ها استفاده می‌کنند.
حتی اگر وجوه شما در طول دوره استیکینگ “قفل” شده باشند، هم‌چنان خطراتی شما را تهدید میکند. در واقع قفل شدن توکن به این معنی نیست که ارزهای شما کاملاً ایمن هستند!
برخی از صرافی‌ها ادعا می‌کنند که وجوه قفل شده را در امنیت کامل نگهداری می‌کنند، اما همیشه اینطور نیست.
علاوه‌بر این، سرقت بخشی از دارایی‌های صرافی‌های بزرگ توسط مجرمان سایبری درگذشته نیز پدیده نادری نبوده است. بزرگترین رویدادهای سرقت ارز دیجیتال را اینجا بخوانید.
برای مثال می‌توان به BitMart اشاره کرد که یکی از صرافی‌های نسبتاً معروف ارزهای دیجیتال است.
این صرافی در سال 2021 تقریباً 200 میلیون دلار از دارایی خود را به دلیل سرقت از دست داد و ضرر بسیار بزرگی نیز به پلتفرم و کاربران آن وارد شد.
علاوه بر صرافی‌ها، کاربران و اشخاص حقیقی نیز در خطر به سرقت رفتن بخشی از اموال قفل شده در کیف پول‌های دیجیتال‌شان هستند.
با این حال این موضوع نیز تنها مربوط به استیکینگ نیست و به سرقت رفتن ارزهای دیجیتال شما در هر فرآیند دیگری نیز امکان پذیر است.
در همین راستا بخوانید: بازیابی ارز دیجیتال در صورت هک شدن یک صرافی شدنی است؟
4. کاهش نقدینگی
دارایی‌های هر کاربر شامل توکن‌ها، NFTها و سایر محصولات مشابه است. سطح نقدینگی هر کدام از دارایی‌های کریپتو به درصد احتمال تبدیل دارایی شما به پول نقد یا سایر کوین‌های دیجیتال بستگی دارد.
قرارگیری در فرآیند استیکینگ باعث می‌شود که نقدینگی شما کاهش پیدا کند.
علاوه بر مشکلات مربوط به محدودیت زمانی، اگر توکن انتخابی شما نقدینگی کمی در بازار یا پلتفرم مورد نظر داشته باشد، به این معنی است که سرمایه شما و همچنین پاداش‌های کسب شده نیز نقدینگی کمی دارند.
5. پیچیدگی مرتبط با این فناوری
پیچیدگی مرتبط با ارزهای دیجیتال و عملکرد و استانداردهای هر توکن نیز می‌تواند یکی از موارد منفی در لیست معایب استیکینگ ارز دیجیتال برای ایرانیان باشد.
در واقع، تغییرات در عرضه و تقاضای بازار باعث می‌شود که الگوی تبدیل دارایی‌ها از یک قالب به قالب دیگر تغییر کند یا در شبکه یک ارز مشکلات یا باگ‌هایی ایجاد شود.
انتخاب ارزهای پیچیده برای استیکینگ می‌تواند منجر به رخ دادن مشکلات قابل توجهی در ادامه مسیر شود.
6. ریسک‌های مربوط به عملیات شبکه بلاکچین
علاوه بر ریسک بازار و نقدینگی، عملکرد روزانه شبکه بلاکچین نیز می‌تواند خطراتی را برای شما داشته باشد. یکی از این خطرات خطای نود اعتبارسنج (Validator Nodes) است.
در یک شبکه اثبات سهام، نود اعتبارسنج به صورت تصادفی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها انتخاب می‌شود تا یک بلوک جدید به زنجیره بلوک‌ها اضافه کند. این عمل باعث می‌شود که اعتبارسنج پاداش دریافت کند.
برخی از شبکه‌های کریپتو به کاربران اجازه می‌دهند که نود اعتبارسنج را با تلاش کم و تنها با مقدار کمی توکن تنظیم کنند. این کار توسط کامپیوتری انجام می‌شود که نرم‌افزار شبکه بلاکچین روی آن نصب شده است.
در نتیجه اگر کامپیوتر به درستی کار نکند یا مرتکب خطا شوید، جریمه‌های سنگینی باید بپردازید و پاداش‌های شما نیز کم می‌شود.
همچنین، شبکه بلاکچین نیز می‌تواند انتخاب نود اعتبارسنج را برای تراکنش‌های محاسباتی کمتر کند. البته در صورتی این اتفاق می‌افتد که کامپیوتر شما درست عمل نکند.
7. خطرات مربوط به استیک توکن در شرکت‌های ارز دیجیتال
یکی از ریسک‌های استیکینگ، خطرات مربوط به شخص سومی است که دارایی‌های شما را نگهداری میکند.
این خطرات شامل موارد زیر است:
- هکرها سیستم‌های امنیتی شرکت را هک کنند و در نتیجه دارایی‌ها را به سرقت ببرند.
- شرکت مورد نظر ورشکسته شود مانند سقوط FTX.
- متولی یا شرکت، کلیدهای خصوصی را گم میکند و نتواند دارایی‌های مردم را به صورت امن نگه دارد.
یکی از راه‌های کاهش این ریسک، استفاده از استیکینگ انفرادی و همچنین استخر استیکینگ (Staking Pool) است.
در واقع شما سرمایه خود را به شخص سومی واگذار نمی‌کنید. دقت کنید که اگر شخصاً می‌خواهید استیکینگ را انجام دهید حتماً کلیدهای خصوصی کیف پول خود را در مکانی امن نگه دارید.
8. عدم پرداخت پاداش به سهام‌گذاران
درست مانند شرکت‌هایی که دارایی شما را قفل می‌کنند، برخی از آن‌ها نیز ممکن است پاداش‌های سهام‌گذاری را به موقع پرداخت نکنند. در نتیجه استیکرها (سهام‌گذاران) باید منتظر دریافت پاداش خود باشند.
در واقع اگر شما در طول سال، ارز خود را هولد (HOLD) کنید، نباید اجازه دهید که این موضوع بر APY شما تاثیر بگذارد.
در واقع این عدم پرداخت به موقع جوایز باعث می‌شود که نتوانید پاداش‌های خود را دوباره سرمایه‌گذاری کنید و از این طریق درآمد بیشتری داشته باشید.
همچنین برای جلوگیری از اثرات منفی پاداش طولانی مدت، سرمایه‌گذاران می‌توانند دارایی‌هایی را استیک کنند که به صورت روزانه پاداش می‌دهند.
9. ریسک بالای اعتبارسنج شدن یا ولیدیتوری
یک نود اعتبارسنج برای انجام وظایف خود نیاز به دانش فنی زیادی دارد تا هیچگونه اختلالی در فرآیند استیکینگ به وجود نیاید.
در واقع، نودها برای اینکه بازده استیکینگ را به حداکثر برسانند، باید آپ‌تایم 100% داشته باشند (سیستم آن‌ها به‌صورت 24 ساعته فعال باشند).
علاوه بر این، اگر یک نود اعتبارسنج به درستی عمل نکند شما جریمه می‌شوید و این جریمه روی بازده کلی استیکینگ تاثیر می‌گذارد.
همچنین، در بدترین سناریو، اعتبارسنج‌ها ممکن است میزان سپرده شما را کاهش دهند و در نتیجه سهمی از توکن‌های استیک شده به طور کلی از بین می‌رود.
10. هزینه بالای اعتبارسنجی
علاوه بر خطر اجرای نود اعتبارسنج با استفاده از سرویس شخص ثالث، هزینه‌های جانبی نیز برای استیکینگ ارز دیجیتال و اعتبارسنجی وجود دارد.
اجرای اعتبارسنجی هزینه‌های سخت‌افزاری و هزینه برق را به همراه دارد. این در حالی است که استیکینگ توسط سرویس شخص ثالث تنها چند درصد از پاداش استیکینگ را در بر دارد.
هزینه‌ها از مهمترین مسائلی است که سرمایه‌گذاران ارز دیجیتال باید به آن توجه داشته باشند تا مطمئن شوند که بازده زیادی را تجربه خواهند کرد.
11. بازدهی نسبتا پایین برای کاربران ایرانی
همانطور که می‌دانید ما در کشوری زندگی می‌کنیم که در سال‌های اخیر با تورم‌های بالای سالانه (بعضا تا 60%) مواجه بوده‌ایم.
در این فضا شاید صحبت کردن از سودهای کمتر از 10 یا 15% برای یک کاربر ایرانی جذابیت چندانی نداشته باشد. مخصوصا اینکه در حال حاضر می‌توانید با سود حداقل 20% اقدام به سرمایه گذاری مطمئن‌تر در بانک کنید.
با این حال در این بین پروژه‌های ارز دیجیتالی هستند که در صورت استیک و قفل کردن سرمایه، بازدهی بیشتری را نیز به سرمایه گذاران ارائه می‌دهند.
اما غالب ارزهای معتبر مانند اتریوم و تتر سودهای کمتری در سال نصیب سرمایه گذاران می‌کنند که ممکن است برای کاربران ایرانی جذاب نباشد.
مزیت‌های استیکینگ ارز دیجیتال
تا کنون مواردی از خطرات استیکینگ توکن‌های دیجیتال را معرفی کردیم، با این حال موارد مثبتی نیز در مورد استیکینگ وجود دارند:
- استیکینگ کریپتو بر خلاف ماینینگ ارزهای دیجیتال، به تجهیزات پیشرفته و منابع محاسباتی پرهزینه نیازی ندارد و در صورت آگاهی کامل به ریسک‌های استیکینگ، می‌توانید تقریباً به سادگی از آن کسب در آمد کنید.
- استیکینگ ارز دیجیتال در مقایسه با استخراج کریپتو، نتایج بهتری را از نظر آگاهی محیطی و نسبت ارزش به زحمت سرمایه گذاران نشان می‌دهد.
- مزیت دیگر استیکینگ کریپتو، ایجاد فرصتی برای مشارکت‌کنندگان است که باعث می‌شود به امنیت و عملکرد بلاکچین کمک کنند و بازدهی خوبی نیز به دست آوردند.
بیشتر بخوانید: تفاوت استیکینگ و ماینینگ؛ یکبار برای همیشه!
سوالات متداول
خطرات و معایب استیکینگ چیست؟
متضرر شدن به دلیل نوسانات بازار، طولانی بودن فرآیند استیکینگ و عدم تضمین امنیت پلتفرم‌های ارائه دهنده خدمات استیکینگ، مهمترین معایب آن هستند.
مزایای استیک کریپتو چیست؟
عدم نیاز به تجهیزات پیشرفته، و سادگی آن در مقابل استخراج یا ماینینگ از مزایای استیک کریپتوهاست.
سود استیک کریپتو چقدر است؟
سود استیک هر ارز دیجیتال متفاوت است. برای رسیدن به پاسخ این سوال توصیه می‌کنیم مطلب بیشترین سود استیکینگ ارزهای دیجیتال را بخوانید.
جمع بندی
اگر چه استیکینگ ارز دیجیتال، درآمد غیرفعال ثابتی را برای سرمایه‌گذاران زیادی در سراسر جهان فراهم میکند، اما نباید از خطرات جانبی آن نیز غافل شد.
حتما باید قبل از انجام استیکینگ ارز دیجیتال، تمام خطرات مربوط به وضعیت غیر قابل پیش‌بینی بازار و جرایم سایبری یا هزینه‌های اعتبارسنجی را در نظر بگیرید و در مورد هر کدام از آن‌ها تحقیق کنید.
استیکینگ مانند هر روش دیگری، می‌تواند علاوه بر ارائه یک مسیر آسان با مقصدی سودمند، یک تله بزرگ برای ایجاد ضررهای جبران ناپذیر باشد. بنابراین قبل از انجام این کار حتما تحقیقات کافی انجام دهید.
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید: