پل بلاکچین، پروتکلی است که دو بلاکچین را با یکدیگر متصل می‌کند و امکان تعامل بین آن‌ها را فراهم می‌سازد.
برای نمونه اگر شما در ولت خود بیت کوین نگهداری می‌کنید و قصد استفاده از آن در سرویس‌های دیفای در بستر اتریوم را داشته باشید، یک پل بلاکچین به شما این اجازه را می‌دهد تا بدون فروش بیت کوین‌هایتان، معادل آن‌ها را در شبکه اتریوم دریافت و از آن استفاده کنید!
برای درک پل بلاکچین ابتدا باید خود بلاکچین را درک کنید. در حال حاضر، بیت‌کوین، اتریوم، ترون و بایننس‌چین از بزرگ‌ترین اکوسیستم‌های بلاکچینی فعال هستند.
همه آن‌ها از مکانیزم‌های اجماع (تایید بلاک)، زبان برنامه‌نویسی و قوانین سیستمی متفاوتی استفاده می‌کنند.
یک پل بلاکچین، پروتکلی است که دو بلاکچینی که از نظر اقتصادی و تکنولوژی مجزا هستند را قادر می‌سازد تا با یکدیگر به تعامل بپردازند. بریج به معنای پل است، و بریج‌های بلاکچینی درست مانند یک پل بین دو جزیره (بلاکچین) عمل می‌کنند.
علاوه‌بر آن، پل‌های بلاکچینی قابلیت همکاری (Interoperability) را برای بلاکچین‌های متصل به همراه دارند. این قابلیت اجازه تعامل دارایی‌های دیجیتال و داده‌های میزبانی شده روی یک بلاکچین را با بلاکچین دیگر فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید: تعامل‌پذیری بلاکچین و اهمیت آن برای توسعه Dappها
چرا به پل بلاکچین (Blockchain Bridge) نیاز داریم؟
با رشد و نمو فضای بلاکچین و توسعه آن به حیطه‌های جدید دنیای واقعی، یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های آن‌ها عدم توانایی بلاکچین‌های متفاوت در همکاری و تعامل است.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید بلاکچینی مثل بیت‌کوین و اتریوم قوانین متفاوتی را بر روی شبکه‌های خود اعمال می‌کنند و حتی توکن‌های آن‌ها نیز از بسیاری جهات ویژگی‌های خاصی دارد. برخی از این بلاکچین‌ها پلتفرم‌های قرارداد هوشمند هستند که نوشتن قرارداد در داخل آن‌ها نیازمند دانش یک زبان برنامه نویسی متفاوت از بلاکچین دیگر را دارد.
پل‌های بلاکچینی امکان شکستن این محدودیت‌ها و از بین بردن شکاف‌های موجود در اکوسیستم‌های کریپتو را میسر می‌کند. یک شبکه متصل از بلاکچین‌ها توسط بریج، اجازه تبادل توکن‌ها و داده‌های موجود روی هر یک را به آسانی و بدون نقص فراهم می‌سازد.
جدای از قابلیت انتقال دارایی‌های بین زنجیره‌ای (Cross chain)، پل‌های بلاکچینی مزایای دیگری نیز دارند.
بیشتر بخوانید: فناوری میان زنجیره‌ای (Cross Chain) چیست؟ + معرفی پلتفرم‌های مهم
پل بلاکچین می‌تواند به کاربران یک بلاکچین مانند اتریوم اجازه دهند تا از امکانات سایر زنجیره‌ها و پروتکل‌های جدید بهره‌مند شوند. توسعه دهندگان می‌توانند در دو جامعه متفاوت بلاکچینی (مثلا اتریوم و بایننس‌چین) با یکدیگر همکاری کنند.
همان‌طور که تا الان مشخص شد، بریج‌های بلاکچینی یکی از اجزای مهم قابلیت همکاری آینده در صنعت بلاکچین هستند.
یک پل بلاکچین چگونه کار می‌کند؟
اغلب موارد استفاده از یک پل بلاکچین مربوط به انتقال توکن است.
برای مثال شما قصد دارید برای تعامل با یک اپلیکیشن غیرمتمرکز بربستر اتریوم از بیت‌کوین استفاده کنید. در این حالت، راه اول این است که استفاده از بیت‌کوین صرف نظر کرده و با فروش آن، توکن‌های Ether خریداری کنید. در این روش، هزینه‌های انتقال و کارمزد‌های مربوطه گریبان‌گیر شما خواهند شد.
راه دوم استفاده از پل بلاکچین بدون نیاز به فروش بیت‌کوین است. بریج می‌تواند بیت‌کوین‌های شما را به شبکه اتریوم منتقل کند. در این روش نیز سیستم بریج، بیت‌کوین‌های شما را قفل و معادل آن، توکن‌های بیت‌کوینی (WBTC) در شبکه مقصد ارائه می‌کند.
در مثال بالا، توکن‌های بیت‌کوینی که روی شبکه اتریوم دریافت می‌کنید از استاندارد ERC20 پیروی می‌کنند و شما می‌توانید به راحتی با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و قرارداد‌های هوشمند این بستر تعامل برقرار کنید.
توکن‌های رپد شده (Wrapped Token) نسخه توکنیزه شده از یک ارز دیجیتال دیگر هستند. ارزش آن به ارزش کریپتو نسبت داده شده به آن پگ شده و از هر نظر(چه عرضه و چه قیمت) یکسان هستند.
بیشتر بخوانید: توکنیزه کردن (Tokenization) چیست و چه کاربردی دارد؟
از نگاه کاربر، فرآیند به دست آوردن این توکن‌ها ممکن است به چند گام کوتاه محدود شود. یکی از بریج‌های معروف مورد استفاده کاربران Binance Bridge است که در آن با کارمزد کم می‌توانید توکن‌های مورد نظر را منتقل کنید.
در این پروتکل، با انتخاب زنجیره مبدا، مقدار و واریز توکن‌های کریپتو به آدرس تولید شده از سوی این سیستم می‌توانید معادل آن را تحت عنوان توکن‌های Wrapped دریافت کنید. برای برگشت دارایی‌ها نیز کافیست کل فرآیند را به صورت معکوس انجام دهید.
انواع پل‌های بلاکچینی
انواع پل بلاکچین را می‌توان براساس عملکرد، مکانیزم‌های مورد استفاده و سطح تمرکز گرایی دسته بندی کرد:
مقایسه پل‌های حضانتی و غیرحضانتی
یکی از رایج‌ترین دسته بندی‌ها برای انواع پل بلاکچین براساس حضانتی (Custodial) و غیر حضانتی (Non custodial) بودن آن‌هاست.
در بریج‌های حضانتی کاربر باید به سیستم متمرکز آن برای انجام ایمن عملکرد اعتماد کند. در این نوع پل، کاربران باید قبل از استفاده به خوبی در مورد آن‌ها تحقیق کنند تا از امنیت و عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود.
بریج‌های غیرحضانتی به صورت غیرمتمرکز عمل می‌کنند. آن‌ها از قرارداد‌های هوشمند برای قفل کردن و ضرب کردن توکن‌های جدید در بلاکچین‌های دیگر بهره می‌برند.
این فرآیند نیاز به اوپراتور‌های واسط را حذف می‌کند که باعث افزایش اعتماد خواهد شد. در این حالت، امنیت سیستم به کد‌های نوشته شده وابسته است.
پل‌های بلاکچینی از نظر عملکرد
دسته بندی دیگری که در موضوع پل‌ها اهمیت دارد، عملکرد آن‌هاست. برخی نمونه‌های این پل‌ها شامل بریج‌های دارایی رپد شده و بریج‌های زنجیره فرعی (sidechain) هستند.
بریج‌های دارایی رپد شده قابلیت همکاری بین بلاکچین‌ها را فراهم می‌کنند. برای مثال وارد کردن بیت‌کوین به شبکه اتریوم با استفاده از رپد کردن توکن‌های بیت‌کوین و تبدیل آن‌ها به WBTC در استاندارد ERC20 سازگار با اکوسیستم اتریوم، از مهم‌ترین وظایف آن‌ها است.
بیشتر بخوانید: بیت کوین را روی بلاک چین اتریوم داشته باشید (توکن WBTC)
بیشتر بخوانید: تراکنش‌های سریع‌تر و ارزان‌تر با پل زدن از اتریوم به لایه 2! (راهنمای کامل)
یکی از بهترین نمونه‌های پل زنجیره فرعی xDai است که شبکه اصلی Mainnet اتریوم را به زنجیره Gnosis (که قبلا با نام بلاکچین xDai شناخته می‌شد) متصل می‌کند.
زنجیره Gnosis یک سیستم پرداخت استیبل‌کوین اتریوم محور است. سیستم نود‌های اعتبارسنج این زنجیره از شبکه اصلی مادر خود یعنی اتریوم متفاوت است. با استفاده از xDai Bridge، کاربران می‌توانند دارایی‌های مورد نظر را بین دو زنجیره منتقل کنند.
پل‌های بلاکچینی از نظر مکانیزم
از نظر مکانیزم فعالیت نیز این پل‌ها به یک طرفه (one-way) و دو طرفه (two-way) تقسیم بندی می‌شوند.
در طرف دیگر بریج‌های دو طرفه امکان جا‌به‌جایی دارایی‌ها به صورت رفت و بازگشت را فراهم می‌کنند.
مزایای پل بلاکچین
همان‌طور که گفته شد یکی از مهم‌ترین مزایای استفاده از پل بلاکچین، بهبود قابلیت همکاری بین بلاکچین‌های مجزا است.
بریج‌ها امکان تبادل توکن‌ها، دارایی‌ها و داده‌های مخلتف را بین بلاکچین‌ها فراهم می‌کنند. این پروتکل‌ها می‌توانند بین بلاکچین‌های لایه 1، لایه 2 و زنجیره‌های فرعی مختلف به ایفای نقش بپردازند.
برای مثال، امکان استفاده از توکن‌های WBTC در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و یا خدمات دیفای بربستر اکوسیستم‌های مختلف مانند اتریوم، ترون، بایننس‌چین و بسیاری دیگر میسر است. وجود زمینه همکاری بین بلاکچین‌ها در آینده صنعت بلاکچین برای موفقیت آن حیاتی است.
مزیت دیگر بریج‌های بلاکچین بهبود مقیاس‌پذیری بلاکچین‌ها است. برخی از بریج‌های بلاکچینی می‌توانند تعداد زیادی تراکنش‌ها انجام دهند که در قابلیت همکاری بین بلاکچین‌ها کارایی آن‌ها را بهبود می‌دهد.
بیشتر بخوانید: ZK-Rollup؛ راهکاری برای بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم!
برای مثال پل بین پالیگان (Matic) و اتریوم را در نظر بگیرید که یک نوع بریج غیرمتمرکز دو طرفه است. هدف این بریج ارائه یک راه حل مقیاس‌پذیر برای شبکه اتریوم در جهت بهبود سرعت تراکنش‌های اتریوم است.
کاربران بلاکچین‌های پالیگان و اتریوم می‌توانند با استفاده از این پروتکل از سرعت بیشتر تراکنش‌ها و کارمزد‌های پایین آن بهره‌مند شوند.
ریسک‌های موجود در پل‌های بلاکچینی
گاهی اوقات این پروتکل‌ها نیز محدودیت‌های مشخصی دارند. مثلا مهاجم یا بازیگران مخرب می‌توانند با استفاده از نقاط ضعف یا اشکالات موجود در قرارداد هوشمند آن‌ها، باعث اختلال یا سرقت دارایی‌ها شوند.
از طرف دیگر، بریج‌های حضانتی ممکن است کاربران خود را در معرض خطرات مرتبط با اوپراتور‌های متقلب یا مخرب قرار دهند. در واقع عناصر موجود در پشت بریج‌های متمرکز می‌توانند از نظر تئوری دارایی‌های کاربران را سرقت کنند.
مسئله دیگر محدودیت‌های فنی در نرخ تراکنش‌های یک پل بلاکچین است که می‌تواند باعث ایجاد تنگنا (Bottleneck) در آن شود. یک زنجیره مجرد با ظرفیت محدود می‌تواند مانع همکاری مفید آن با بلاکچین‌های با مقیاس بزرگ شود.
برای پرهیز از این مشکل و گرفتار نشدن در شبکه‌های شلوغ، ممکن است به این ایده برسید که به کار بردن دارایی‌ها در زنجیره مبدا و استفاده از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مستقر روی آن می‌تواند گزینه بهتری باشد. اما مشکل این است که همه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز روی اتریوم و یا سایر اکوسیستم‌ها را نمی‌توان در جای دیگری یافت.
مشکل مهم دیگری که پل‌های بلاکچینی با آن مواجه هستند، ریسک به خطر افتادن لایه‌های سطح پایین است. از آن‌جایی که در بریج، بلاکچین‌های مختلف به یکدیگر متصل می‌شوند، امنیت کلی شبکه‌های متصل به آن فقط به اندازه امنیت یک لینک است!
آینده پل‌های بلاکچینی چگونه است؟
اینترنت یک سیستم انقلابی در عصر حاضر است اما بخش حائز اهمیت آن قابلیت همکاری انعطاف‌پذیر فراهم شده توسط آن است.
این پل‌ها نوآوری‌های ضروری را فراهم کرده‌اند تا کاربران بتوانند طیف وسیعی از دارایی‌ها را در بین بلاکچین‌ها جابه‌جا کنند. از نظر تعداد کاربر و حجم تراکنش، پل‌های بلاکچینی رشد قابل توجهی را تجربه کرده‌اند.
همچنان که اینترنت به سمت استفاده از Web3 حرکت می‌کند، نیاز به پل‌های بلاکچینی نیز افزایش پیدا خواهد کرد. نوآوری‌های آینده در این زمینه می‌تواند کارایی و مقیاس‌پذیری آن‌ها را برای توسعه دهندگان و کاربران بهبود دهد. در این مسیر راه حل‌های نوآورانه می‌توانند مشکلات امنیتی موجود در پل‌ها را پوشش دهند.
نتیجه گیری
توسعه صنعت بلاکچین با نوآوری‌های جدید رو به جلو حرکت می‌کند.
همان‌طور که می‌دانید بلاکچین‌های بیت‌کوین و اتریوم پیشگام بلاکچین و تکنولوژی‌های مرتبط با آن هستند. اما در فضای خدمات دیفای و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، استفاده از ارزهای دیجیتال رایج بازار یک نیاز حیاتی است.
شاید بیت‌کوین به دیفای و قرارداد‌های هوشمند نیازی نداشته اما فضای دیفای به شکل چشم‌گیری تشنه استفاده از بیت‌کوین در سرویس‌های مالی است. وجود بیت‌کوین به عنوان یک ارز قابل استفاده در پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مانند اتریوم، بایننس‌چین، ترون و پالیگان فقط از طریق یک پل بلاکچین میسر می‌شود.
به خاطر داشته باشید، قبل از استفاده از یک پل بلاکچینی، به خوبی در مورد آن تحقیق کنید. انجمن‌های Reddit و یا توییتر می‌توانند محل مناسبی برای بررسی تجربه کاربران و سوابق آن‌ها باشند.
قصد خرید یا فروش ارز دیجیتال در ایران را دارید؟ در این سایت می‌توانید با اطمینان و با چند کلیک خرید کنید: