اگر از اکوسیستم کریپتو و دیفای اطلاعات زیادی ندارید، قدم گذاشتن در آن برای شروع می‌تواند کمی ترسناک باشد.
ممکن است فکر کنید بلاک‌چین و کریپتو نوعی جادوی پول اینترنتی است اما با بررسی موارد استفاده تکنولوژی بلاک‌چین و کریپتو کارنسی متوجه خواهید شد که به کار بردن آن به عنوان پول فقط یکی از چندین ویژگی‌های آن است.
در این مقاله، ما داستان خود را از بیت‌کوین آغاز، و تا معرفی تکنولوژی‌های درگیر در اکوسیستم کریپتو ادامه می‌دهیم.
عناوین مطلب:
بیت‌کوین؛ حل مشکل پول
بیت‌کوین ممکن است نقطه شروع شما برای ورود به دنیای کریپتو بوده باشد، البته منطقی است چرا که بیت‌کوین اولین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال بلاک‌چین به حساب می‌آید.
ساتوشی ناکاماتو، سازنده بیت‌کوین از نام مستعار استفاده می‌کند و در دنیای واقعی کسی او را نمی‌شناسد. هدف او ایجاد شکل بهتری از پول بود که در آن دولت‌ها نتوانند روی آن کنترل داشته باشند.
بیشتر بخوانید: بیت‌کوین جنبشی در جهت آزادی مالی است!
نحوه رسیدن به چنین هدفی برای بیت‌کوین فقط با بلاک‌چین امکان پذیر است. تکنولوژی بلاک‌چین چیزی نیست که آن را فقط به یک ارز خاص مانند بیت‌کوین اختصاص دهیم، بلکه ماهیت اصلی بلاک‌چین در این است که داده‌ها در آن به اشتراک گذاشته شوند و اعضای شبکه به تایید این داده‌ها بپردازند.
کوین‌های حریم خصوصی (Privacy coin)
در بلاک‌چین بیت‌کوین همه چیز شفاف است.
هر تراکنش در هر تاریخ را می‌توان در بلاک‌چین آن مشاهده کرد. آدرس‌های آن ممکن است به اشخاصی با نام‌های واقعی اختصاص داشته باشد و بتوان تراکنش‌های آن‌ها را زیر نظر گرفت.
اما کوین‌های حریم خصوصی دقیقا برعکس بیت‌کوین و بلاک‌چین‌های مانند آن عمل می‌کنند، آن‌ها همچنان ماهیت غیرمتمرکز خود را حفظ کرده‌اند اما آدرس‌ها و تراکنش‌های بلاک‌چین‌هایی مانند Monero و Zcash غیرقابل رهگیری است.
استیبل‌کوین‌ها (Stablecoin)
استیبل کوین‌ها، نسخه دیجیتال پول‌های دلار و یورو هستند که مانند رابطی بین پول نقد (فیات) فعلی و کریپتو کارنسی‌هایی مانند بیت‌کوین عمل می‌کنند. استیبل‌کوین‌ها را می‌توان به هر نقطه از جهان فرستاد و در عین حال ارزش آن‌ها همچنان ثابت خواهد بود.
فورک‌های بیت‌کوین (Bitcoin Fork)
بیت‌کوین یک بلاک‌چین متن‌باز (Open source) است که هر کسی می‌تواند با کپی و انجام تغییراتی که در نظر دارند، یک نسخه جدید از آن را ایجاد کند.
این مسئله بار‌ها رخ داده است به طوری که در حال حاضر نسخه‌های مختلفی از بیت‌کوین را شاهد هستیم که رایج‌ترین آن Bitcoin Cash با علامت BCH است.
بیشتر بخوانید: تفاوت بیت‌کوین‌کش با بیت‌کوین چیست؟
کوین‌های سریع و ارزان‌تر
بیت‌کوین به عنوان اولین و بهترین نمونه ماهیت غیرمتمرکز بلاک‌چین، ناچار است سرعت را فدای امنیت کند به طوری که تراکنش‌های این شبکه ممکن است 30 دقیقه زمان ببرد و حتی کارمزد چند دلاری به همراه داشته باشد.
کریپتو کارنسی‌هایی که پس از بیت‌کوین ایجاد شده‌اند، برای حل این مشکل راه‌های مختلفی ارائه داده‌اند اما ماهیت غیرمتمرکز خود را نیز زیر سوال برده‌اند. پروژه‌های XRP و XLM از بهترین نمونه کوین‌هایی هستند که امکان اعمال کنترل مرکزی یا سانسور را در خود دارند.
بلاک‌چین‌های لایه 1، ساخت آسان، سرمایه‌گذاری راحت
دومین بلاک‌چین معروفی که توانست به اندازه بیت‌کوین مشهور شود و از طراحی بیت‌کوین در جهت خلاقیت بیشتر بهره برداری کند، اتریوم بود.
اتریوم را می‌توان به یک کامپیوتر جهانی قابل اجاره تشبیه کرد. همان‌طور که احتمالا متوجه شده‌اید، بیت‌کوین و اتریوم هر دو بلاک‌چین‌های لایه 1 هستند.
به اتریوم مانند اپل و گوگل نگاه کنید. این شرکت‌ها تصمیم می‌گیرند چه اپلیکیشنی می‌تواند در فروشگاه‌شان قرار بگیرد. حتی اپلیکیشن‌هایی که در فروشگاه این غول‌های فناوری لیست می‌شوند در مرحله اول باید قوانین و دستورالعمل‌های تعیین شده را دنبال کنند و در کنار آن بخشی از درآمد خود را به شکل کمیسیون به این شرکت‌ها پرداخت کنند.
اتریوم نیز برای همه امکان ایجاد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApp) را فراهم می‌کند. اما این اپلیکیشن‌ها از هیچ دستورالعمل و قانونی تبعیت نمی‌کنند. اتریوم مانند یک موتور محاسباتی عمل می‌کند و در کنار آن راهی آسان برای ایجاد توکن‌های مثلی و غیرمثلی در جهت افزایش کاربری اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع توکن NFT (توکن‌های تعویض‌ناپذیر)
بلاک‌چین اتریوم الهام بخش بسیاری از اپلیکیشن‌های بلاک‌چین محور بوده است که به آن‌ها لایه 2 گفته می‌شود. محبوبیت اتریوم باعث شده تا به دلیل فعالیت بالای این بلاک‌چین، کارمزد‌های کاربر در هنگام تعامل با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به شکل چشمگیری افزایش پیدا کند.
دلیل آن این است که اتریوم برای اجرای تراکنش‌ها از EVM (ماشین مجازی اتریوم) استفاده می‌کند. به دلیل گران بودن قدرت پردازشی اتریوم برای انجام تراکنش‌ها، رقابت سنگینی بین بلاک‌چین‌های لایه 1 مشابه(مانند سولانا، ترون، کاردانو) برای تصاحب جایگاه اتریوم به وجود آمده است.
هر اپلیکیشن لایه 1 در واقع اکوسیستم خاص خود را دارد. هر چه بلاک‌چین‌های لایه 1، از اپلیکیشن‌های لایه 2 بیشتری پشتیبانی کنند، فعالیت شبکه لایه 1 آن‌ها و به دنبال آن ارزشی که ارائه می‌دهند نیز افزایش پیدا می‌کند.
صرافی‌ها، CeFi و DeFi
تقریبا همه کریپتو کارنسی‌هایی که عرضه می‌شوند با هدف خاصی یا راه حل مشکل مهمی طراحی می‌شوند. اما در کنار هدف آن‌ها، ارزش ذاتی نیز دارند که براساس میزان اتخاذ و استفاده از آن‌ها در آینده تعیین می‌شود.
بیشتر بخوانید: ارزش ذاتی اتریوم در چیست و چگونه افزایش می‌یابد؟
مردم معمولا روی معامله کریپتو کارنسی‌ها تمرکز می‌کنند. بنابراین بخش بزرگی از اکوسیستم کریپتو در خرید و فروش ارز‌های دیجیتال براساس ارزش آن‌ها در آینده یا شهرت‌شان در صرافی‌ها خلاصه می‌شود. معامله دارایی‌های کریپتو را می‌توان مانند خرید سهام شرکت‌ها در بورس توصیف کرد.
امروز همه ما اسم صرافی‌های بزرگی چون بایننس، کوین‌بیس و سایرین به گوش‌مان خورده است. این صرافی‌ها به شکل اختصاصی فقط روی ارز‌های دیجیتال تمرکز دارند.
اما سرمایه‌گذاران کریپتو قصد معامله دارایی‌های خود را ندارند، ولی همچنان به دنبال راهی برای کسب درآمد منفعل از دارایی‌های کریپتو خود هستند. دقیقا مانند زمانی که شما پول خود را برای کسب سود در بانک سپرده گذاری می‌کنید، می‌توانید در کریپتو نیز آن را مانند بانک کریپتو در نظر بگیرید.
هدف آن‌ها ارائه خدمات مالی مانند پیشنهاد سود یا اهدا وام از دارایی‌های کریپتو شما است. بهترین نمونه‌های CeFi در حال حاضر شرکت‌های Celsius، Nexus، BlockFi و Crypto.com هستند.
بیشتر بخوانید: وام‌گیری ارز دیجیتال چگونه انجام می‌شود؟
و اما DeFi چیست؟ تکنولوژی بلاک‌چین امکان معامله و مدیریت ثروت را بدون نیاز به هیچ ساختار رسمی فراهم کرده است. همه این کار‌ها توسط کد‌های نوشته شده در پشت آن و در قالب قرارداد‌های هوشمند انجام می‌شوند.
قرارداد‌های هوشمند نیز روی بلاک‌چین‌های لایه 1 که از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند (مانند اتریوم، بایننس‌چین، کاردانو، سولانا) قرار می‌گیرند.
جالب است بدانید که دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز در نهایت می‌تواند باعث ورشکستگی صندوق‌های Wall street، صندوق‌های تامینی و Walled garden شود. بهترین نمونه پلتفرم‌های دیفای در حال حاضر Compound، SushiSwap و Uniswap هستند.
پل بین بلاک‌چین‌ها (Bridge)
با گسترش اکوسیستم بلاک‌چین‌ها این مسئله به وضوح مشخص است که این بلاک‌چین‌ها باید راهی برای اتصال زنجیره‌های خود با سایر بلاک‌چین‌ها پیدا کنند.
در حال حاضر این قابلیت از طریق Bridge فراهم شده که کار با آن‌ها پیچیده و گران تمام می‌شود. این مسئله باعث شد تا توسعه بلاک‌چین‌های با نام لایه 0 در جهت پشتیبانی از بلاک‌چین‌های لایه 1 برای ایجاد امکان همکاری بین این بلاک‌چین‌ها صورت پذیرد.
بلاک‌چین‌های لایه 0 راهی برای اتصال بلاک‌چین‌های لایه 1 به یکدیگر هستند. از بهترین نمونه‌های بلاک‌چین‌های لایه 0 در حال حاضر می‌توان به Polkadot و Cosmos اشاره کرد.
اوراکل‌ها، روشی برای اشتراک داده‌های DApp
برای بلاک‌چین‌ها و قرارداد‌های هوشمند میزبانی شده بربستر آن‌ها، ارسال و دریافت اطلاعات به دنیای بیرون از بلاک‌چین اهمیت زیادی دارد.
در غیر این صورت آن‌ها کارکرد محدودی خواهند داشت. اوراکل‌ها خدماتی برای اشتراک‌گذاری داده‌ها از روش‌های خاص و به صورت مستقل و منبع جمعی (Crowdsource) ارائه می‌دهند.
اطلاعاتی که قرارداد‌های هوشمند نیاز دارند ممکن است قیمت دارایی‌ها، دمای هوا و محیط، اخبار ورزشی و یا هر اطلاعاتی که اپلیکیشن غیرمتمرکز برای کارکرد اصلی خود نیاز دارد را شامل شود.
در حال حاضر بهترین نمونه‌های اوراکل‌های فعال و محبوب Chainlink ،Band و Augur هستند.
NFT، کلکسیون هنر و حقوق دیجیتالی
اگر اخبار تکنولوژی را دنبال می‌کنید، غیرممکن است چیزی در مورد توکن‌های NFT نشنیده باشید، توکن‌های غیرمثلی را می‌توانید مانند یک رسید دیجیتالی ببینید که در آن‌ها اطلاعاتی از حقوق مالکیت و ماهیت تغییرناپذیری آن در بلاک‌چین وجود دارد.
توکن‌های NFT را می‌توان برای اثبات مالکیت محتوای دیجیتالی و اشیا فیزیکی به کار برد. مهم‌ترین نمونه آن را در آثار هنری و کلکیسیون‌ها مشاهده می‌کنید. یک کلکسیون تصاویر آواتار به نام CryptoPunk وجود دارد که در سال 2017 خلق شد. این کلکسیون جزء اولین توکن‌های NFT اولیه در بلاک‌چین اتریوم است.
بیشتر بخوانید: با گرانترین NFT موجود در بازار آشنا شوید!
در اوایل پیدایش توکن‌های NFT، قیمت آن‌ها سر به فلک کشید، امروزه بسیاری از هنرمندان از این توکن‌ها در همه زمینه‌ها مانند ورزش، موسیقی و حتی توسعه برنده استفاده می‌کنند.
با این که در توکن‌های NFT، تمرکز مردم بیشتری روی فروش مجدد کلکسیون‌ها است اما موارد استفاده این توکن‌ها در بخش‌هایی مانند مدل‌های حق اشتراک (Subscription) یا محتوای ایجاد شده توسط کاربر نیز امکان پذیر است.
بیشتر بخوانید: نقش محتوای تولیدشده توسط کاربر (UGC) در متاورس!
تصور کنید حق اشتراک ماهیانه باشگاه ورزشی شما یا حتی Netflix را با توکن‌های NFT پرداخت کنید. زمانی که دیگر نیازی به حق اشتراک نداشته باشید می‌توانید آن توکن را بفروشید.
در این فضا پلتفرم‌های ایجاد و معامله توکن‌های NFT نیز وجود دارند. بزرگ‌ترین پلتفرم‌های معامله NFT در حال حاضر شامل Opensea و Rarible هستند که می‌توانید از آن‌ها برای ایجاد کلکسیون خود استفاده کنید.
Web3.0 چیست؟
اینترنت در سال 1983 متولد شد، البته از نظر تجاری تا سال 1990 در دسترس همه نبود.
در آن دوران نسخه اولیه اینترنت را به عنوان Web 1.0 در نظر می‌گرفتند که یک دهه قدمت داشت. با اتخاذ اینترنت در مقیاس جهانی و رشد فروشگاه‌های آنلاین تجاری، اینترنت جهش‌های زیادی را تجربه کرد.
در نسخه Web 2.0، اینترنت از یک نسخه منفعل ایستا به چیزی تعاملی مانند شبکه‌های اجتماعی و وجود محتوای تولید شده از سوی کاربران تکامل پیدا کرد.
البته در این زمان یکی از گام‌های رو به عقبی که اینترنت برای اقتصاد داشت ظهور غول‌هایی مانند فیس‌بوک و گوگل بود. این شرکت‌ها از داده‌های خصوصی کاربران کسب درآمد می‌کنند، این مسئله فقط به این دو شرکت محدود نمی‌شود.
در نسخه Web 3.0 ما شاهد تغییر جهت قدرت از کنترل این شرکت‌ها به سمت کاربران خواهیم بود. با وجود بلاک‌چین و ماهیت غیرمتمرکز آن، داده‌ها نیز به صورت کاملا انحصاری در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
در اینترنت 3.0، یک کیف‌پول Web3، برنامه‌ای است که در آن هیچ قدرت مرکزی مانند دولت نمی‌تواند در آن تداخلی ایجاد کند. همه چیز در اختیار شماست. طرح محتوای تولید شده توسط کاربر نیز با مالکیت کاربر مدیریت می‌شود.
این روش نیز از مدل اقتصادی Play to Earn یا P2E استفاده می‌کند. نمونه دیگر Web3، سازمان‌های ناشناس خودگردان یا DAO هستند. این برنامه‌ها توسط کاربرانشان مدیریت و هدایت خواهند شد.
به طور خلاصه، اینترنت Web 3.0 از ماهیت غیرمتمرکز بلاک‌چین به نفع کاربران استفاده می‌کند، در این نسل جدید اینترنت، هر کاربری هویت دیجیتالی خود را دارد که به نوعی از شبکه بلاک‌چین برای مدیریت آن بهره می‌برد.
بهترین نمونه‌های اپلیکیشن Web 3.0 که در حال حاضر وجود دارد عبارت‌اند از: کیف‌پول‌های تحت مرورگر مانند Meta Mask، بازی‌های متاورسی، اپلیکیشن‌های خودگردان مانند MKR DAO یا صرافی غیرممتمرکز (DEX) ShapeShift.
متاورس و مدل P2E
بازی‌های ویدیویی به جرات یکی از سرگرمی‌های محبوب دنیای مدرن هستند.
امروزه ما زمان زیادی را صرف انواع بازی‌های ویدیویی و موبایلی می‌کنیم. بازی‌های ویدیویی حس سرگرمی و یا حتی کل کل را برای شما ایجاد می‌کنند.
اما هر چه که باشد، بازی‌های ویدیویی رایج در دست شرکت سازنده است و آیتم‌ها و جوایزی که در داخل بازی دریافت می‌کنید فقط به داخل بازی محدود هستند. سازنده بازی می‌تواند به راحتی آن‌ها را از شما بگیرد یا حذف کند.
به این فکر کنید چه می‌شود اگر هر چیزی که در بازی به دست می‌آورید را بتوانید بفروشید؟ یا حتی بتوانید آن را معامله و از آن کسب درآمد کنید. این دقیقا همان چیزی است که بلاک‌چین با پشتیبانی از مدل درامدی P2E در بازی‌های بلاک‌چینی انجام می‌دهد.
در بازی‌های بلاک‌چینی، کاربران با استفاده از توکن‌های NFT به عنوان مکانیزمی برای معامله، کسب درآمد می‌کنند. در طرف دیگر، با استیک توکن‌هایی کاربری و یا حاکمیتی پروژه، امکان رشد اکوسیستم را فراهم می‌آورند. این مسئله باعث می‌شود تا کاربران به صورت مستقیم در افزایش ارزش بازی تاثیر‌گذار باشند.
انتظار می‌رود بسیاری از این اکوسیستم‌ها فراتر از چیزی که در حال حاضر به عنوان بازی شناخته می‌شود حرکت کنند. به همین دلیل آن‌ها را به عنوان پروژه‌های متاورسی توصیف می‌کنیم. در چنین پروژه‌هایی، یک دنیای مجازی را می‌توان از طریق هدست‌های واقعیت مجازی (VR) مشاهده کرد.
بیشتر بخوانید:فضای واقعیت مجازی (متاورس) چیست؟
علاوه‌بر آن، با ورود پاندمی کووید و رواج دورکاری و زندگی از راه دور، نیاز به پروژه‌های متاورسی و جایگزینی آن‌ها با ابزار‌های متعدد ارتباطی فعلی، در قالب یک سیستم یکپارچه بیش از پیش احساس می‌شود.
در حال حاضر تعداد پروژه‌های متاورسی که با مدل P2E کار می‌کنند کم است. اغلب آن‌ها بر روی ایجاد اقتصاد درونی برای آیتم‌های داخل بازی و توکن حاکمیتی خود تمرکز کرده‌اند.
بهترین مثال‌هایی که می‌توان از بازی‌های متاورسی فعال نام برد پروژه‌های دیسنترالند Decentraland و Sandbox هستند.
نتیجه گیری
اکوسیستم کریپتو چنان سریع حرکت می‌کند و تنوع در آن زیاد است که اصطلاح پول اینترنتی چندان رایج نیست.
نسخه Web 3.0 اینترنت دائما در حال گسترش است. نسل جدید اینترنت، اقتصاد‌های آنلاین را به وجود می‌‌آورد که در آن دیگر کاربر یک محصول نیست. بلکه کاربر و مشارکت کنندگان در چنین فضایی به عنوان بخشی از یک سیستم حاکمیتی در کنار هم برای موفقیت آن تلاش می‌کنند.
وسعت کاربرد استفاده از Web3 بی‌انتهاست و انجام هر نوع عملیاتی در آن فقط با ماهیت غیرمتمرکز گرایی امکان پذیر است. ماهیت غیرمتمرکز در واقع همان اساس و مبنای بلاک‌چین بیت‌کوین است. دقیقا جایی که بلاک‌چین آغاز شد. به همین دلیل کریپتو و اکوسیستم آن به یکی از مسائل سیاسی و حکومتی تبدیل شده است. این مسئله با رشد ارزش و گسترش اتخاذ آن بیشتر نمایان است.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: