امروزه اخبار داغ و پرهیاهوی بازار ارزهای دیجیتال باعث شده عدهای بپرسند چرا ما به کریپتو نیاز داریم؟
این کریپتو و دنیای پرسروصدای آن چه تحول بزرگی را در زندگی انسان‌ها می‌تواند رقم بزند؟ قرار است چه کمکی به زندگی ما کند؟ خب مطمئنا کسی برای پرسیدن چنین سوال‌هایی شما را سرزنش نمی‌کند!
زیرا این فناوری و بازار وابسته به آن آن‌قدر پیچیده و گوناگون است که هر چقدر هم درباره آن بیاموزید، باز هم مورد جدیدی برای یادگیری وجود دارد.
عناوین مطلب:
اگر به این سوال فکر می‌کنید که چرا به کریپتو نیاز داریم و چطور باید به این بازار پرطرفدار ورود کرد؟ این پرسش به این معنی است که کریپتو به‌اندازه کافی توانسته شما را جذب خودش کند! پس برای آشنایی بیشتر و شناخت دقیق‌تر این فضا، تا پایان همراه ما باشید.
بیشتر بخوانید: چرا کریپتو به یک جریان اصلی تبدیل شده است؟ 8 کاربرد ارزهای دیجیتال
ریشه اصلی بیت‌کوین
بیت‌کوین اولین تلاش برای ایجاد یک سیستم کارآمد از پول نقد دیجیتالی نبود. در سال 1998، نیک سابو، پیش‌گام ارز دیجیتال، بیت گلد را پیشنهاد داد.
او ایده‌های خود را به طور کامل سال 2005 در یک پست وبلاگی منتشر کرد. اگر بخواهیم ریشه تولد بیت‌کوین را بررسی کنیم، ممکن است نشانه‌ها و دلایل، ما را به بیت گلد برسانند. به این معنی که بیت‌کوین روی ریشه بیت گلد متولد شده است.
البته نوشته‌های سابو پس از سال 2008 درباره بیت‌کوین نشان می‌دهد که دیدگاه‌های او درباره بیت‌کوین با دیدگاه‌های خالق ناشناس بیت‌کوین، ساتوشی ناکاموتو، متفاوت است. از همه مهم‌تر، طبق استنباطی که از نوشته‌های سابو انجام شده، او بیت‌کوین را وسیله‌ای برای مبادله نمی‌دانسته است. بلکه بیت‌کوین یا همان بیت گلد سابو یک ذخیره‌کننده ارزش بوده است!
بیشتر بخوانید: دابل اسپندینگ (Double Spending) یا دوبار خرج کردن! چیست؟
برای اینکه بدانیم چرا دنیای اقتصادی نوین به بیت‌کوین نیاز دارد و چطور می‌تواند بستر معامله و مبادله را بهبود دهد، به درک مفاهیمی چون دابل اسپند نیاز داریم. در بخش‌هایی بعدی بررسی کامل‌تری روی این مفهوم و معنا و اهمیت آن خواهیم داشت.
دابل اسپند چیست؟
ساتوشی ناکاموتو اولین ارز دیجیتال، یعنی همان بیت‌کوین را در سال 2008 ایجاد کرد.
او قصد داشت این ارز دیجیتال را برای بهبود مشکل دابل اسپند (Double spend) ایجاد کند. ناکاموتو از همان ابتدا در وایت پیپر بیت‌کوین به این مشکل اشاره و راه‌حلی که برای آن در نظر گرفته بود را بیان کرد.
دابل اسپند یا مشکل دوباره خرج کردن مشکل رایجی است که در سیستم‌های بانکی و پرداخت‌های سنتی وجود دارد. همان‌طور که از ظاهر این اصطلاح پیداست، دابل اسپند به معنای دو بار خرج کردن همان پول است.
معمولاً این مشکل در استفاده از پول نقد فیزیکی مانند سکه و اسکناس، این به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. با این وجود در تراکنش‌های مالی دیجیتالی به‌راحتی ممکن است با چنین مشکلی مواجه شوید.
دابل اسپند در سیستم سنتی مالی
پول دیجیتال با پول نقد متفاوت است.
وقتی تراکنش را با پول نقد دیجیتال انجام می‌دهید، تراکنش را به همه ند‌های موجود در شبکه پخش می‌کنید. نُد‌ها (Nodes) دستور‌العمل‌هایی هستند که نرم‌افزار پشتیبان ارز را اجرا می‌کنند. این ندها نیاز به دریافت و تایید تراکنش دارند و زمان‌بر هستند.
این سیستم‌ها بر اساس مدل اعتماد کار می‌کنند. این در حالی است که با وجود فناوری‌های متعدد مورد استفاده در سیستم پردازش پرداخت‌‌ها، هر لحظه ممکن است پرداخت معکوس شود!
دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد روش‌های پرداخت مالی سنتی نمی‌تواند این دابل اسپند را کنترل کرد. به همین دلیل اصلا دور از انتظار نیست که تراکنش‌ها پایانی برگشت‌پذیر شده باشند.
برای حل این مسائل، سازمان‌های متمرکز ارائه‌دهنده خدمات مالی، مثل بانک‌ها یا پردازشگر‌های پرداخت باید از تیم‌های پشتیبانی بزرگی استفاده کنند. این پشتیبان‌ها می‌توانند به‌عنوان میانجی در هنگام بروز مشکل دابل اسپند عمل کرده و مشکل را کنترل و برطرف خواهند کرد.
راه‌حل بیت‌کوین برای کنترل دابل اسپند
برای درک نحوه عملکرد این سیستم اثبات کریپتویی، ضروری است که بدانیم بیت‌کوین چیست. در وایت پیپر بیت‌کوین، این ارز دیجیتال را به‌عنوان «زنجیره‌ای از امضاهای دیجیتال» معرفی کرده‌اند.
این کریپتو می‌تواند از طریق کیف پول‌های دیجیتال از یک مالک به مالک دیگر منتقل شود. هر کیف پول یک کلید عمومی (یک آدرس) و یک کلید خصوصی (یک رمز عبور محرمانه که فقط مالک آن را می‌داند) دارد.
هنگامی که یکی از صاحبان بیت‌کوین یک کوین را به شخص دیگری منتقل می‌کند، هش تراکنش قبلی و کلید عمومی مالک بعدی را امضا می‌کند. سپس این هش به انتهای آدرس بیت‌کوین اضافه می‌شود. بنابراین، هر بیت‌کوین مانند دفترچه ثبت‌نام یک ماشین است که اطلاعاتی از تمام صاحبان قبلی خود را دارد.
پول دیجیتال
قبل از اختراع بیت‌کوین، پول دیجیتال در اینترنت جریان داشت.
همه اینها توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی نظارت و کنترل می‌شد. همان‌طور که اکثریت آن تا به امروز کنترل و نظارت می‌شوند. مشکل بانک‌هایی که به‌عنوان میانجی در اختلافات مالی عمل می‌کنند این است که در صورت بروز اختلاف، تراکنش‌ها قابل برگشت هستند.
برگشت تراکنش‌ها به معنی کارمزدهای بالاتر و کندتر شدن زمان معاملات است. هدف بیت‌کوین حل این محدودیت‌ها با ایجاد یک سیستم کاملاً مبتنی بر اثبات رمزنگاری بود.
در واقع، بیت‌کوین می‌خواست به‌جای اینکه سیستمی بر بستر اعتماد بسازد، بستری داشته باشد که بر اساس عملکرد درست و غیرقابل‌برگشت رفتار می‌کند. درنتیجه راهی برای انجام امور بانکی بدون استفاده از بانک‌ها ارائه کرد.
بیشتر بخوانید: بیت‌کوین جنبشی در جهت آزادی مالی است!
کنترل دابل اسپند در سیستم‌های مالی سنتی هزینه تراکنش‌ها را بالا می‌برد. زیرا هزینه‌ای که برای به‌کارگیری میانجی‌گر در سیستم باید پرداخت شود به مشتری منتقل شده و در نهایت روی هزینه تراکنش‌ها اعمال می‌شود.
به همین دلیل است که ارسال تراکنش‌های بسیار کوچک تا حد زیادی غیرممکن است. باتوجه‌به هزینه‌های معکوس کردن تراکنش‌های جعلی، نادرست یا تقلبی، انجام تراکنش‌های خرد برای سیستم کنترل‌کننده مقرون به‌صرفه نیست.
بیشتر بخوانید: بیت‌کوین داست (Bitcoin Dust) چیست؟
حذف احراز هویت مشتری
ضعف سیستم در ارائه تراکنش‌های غیرقابل‌اعتماد دلیل دیگر این موضوع است. یعنی ارائه‌دهندگان خدمات مالی باید بدانند مشتریان‌شان چه کسانی هستند. هر زمان که بخواهید یک تراکنش را در سیستم سنتی انجام دهید باید حتما مراحل احراز هویت فردی را پشت سر بگذارید. حتی افرادی که کریپتو را در صرافی‌های متمرکز معامله می‌کنند هم باید احراز هویت انجام دهند.
این کار باعث می‌شود سرویس ارائه‌دهنده خدمات مشتری‌های خود را بشناسد و اطلاعات شخصی زیادی از آنها داشته باشد.
موسسه‌های سنتی و مالی که روش کار آنها با انجام احراز هویت مشتری (KYC) است، حاضر نیستند و نمی‌توانند بدون ارائه اطلاعات شخصی به شما خدمات دهند. این اتفاق هم به این دلیل است که آنها می‌خواهند هزینه‌های مضاعف را کاهش داده و از هزینه‌های اضافی سیستم خود جلوگیری کنند.
توابع هش
تابع هش، رمزنگاری یک الگوریتم ریاضی است که رشته‌ای از داده‌ها در آن استفاده شده است.
این یک تابع یک‌طرفه است به این معنی که همان ورودی همیشه همان خروجی را برمی‌گرداند و شما نمی‌توانید ورودی را مهندسی معکوس کنید.
بیشتر بخوانید: هش ریت (Hashrate) چیست و چه کاربردی در ارزهای دیجیتال دارد؟
هر بار که یک بیت‌کوین منتقل می‌شود، یک هش جدید اضافه می‌شود. زنجیره مالکیت هر بیت‌کوین را می‌توان به‌سادگی با نگاه‌کردن به امضاهایی که کوین را تشکیل می‌دهند، تأیید کرد.
توابع هش و منحصر به‌فرد بودن ورودی و خروجی‌ها یکی از اصلی‌ترین راه‌حل‌هایی است که برای رفع مشکل دابل اسپند ارائه شده است. با این حال هنوز هم برای برطرف‌کردن کامل این مورد، نیاز به روش‌های دیگری است.
در واقع گیرنده پرداخت نمی‌تواند تأیید کند که یکی از صاحبان قبلی بیت‌کوین، کوین را دو بار خرج نکرده است. در چنین شرایطی، راه حلی که پیشنهاد می‌شود وجود یک بانک مرکزی یا ضرابخانه است. واسطه سومی که دابل اسپند شدن هر تراکنش را بررسی و کنترل کند.
این در حالی است که وجود واسطه به معنی نادیده‌گرفتن هدف اصلی بیت‌کوین است! بیت‌کوین متولد شد تا در وهله اول کاستی‌های وجود بانک‌های مرکزی را از بین ببرد. به همین دلیل بلاک‌چین برای جلوگیری از دابل اسپند، روش دیگری را انجام می‌دهد.
بلاک‌چین و استفاده از نودها
بلاک‌چین برای اینکه اثبات کند هیچ تراکنشی دابل اسپند نمی‌شود، بستری متفاوتی فراهم کرده است. بستری که در آن همه نودها تا از هر تراکنشی که در بلاک‌چین انجام می‌شود، آگاه می‌شوند.
بیشتر بخوانید: شناسه یا آی‌دی تراکنش (TXID) ارز دیجیتال چیست + نحوه پیگیری تراکنش‌ها
راه‌حل بیت‌کوین برای رفع دو بار خرج کردن این است که اگر اکثر نودها بر سر اینکه کدام تراکنش برای اولین‌بار دریافت می‌شد توافق داشته باشند. با این کار دیگر هیچ اتفاقی نمی‌تواند باعث برگشت و دو بار خرج کردن تراکنش شود.
وایت پیپر ساتوشی ناکاموتو استفاده از سرور برچسب زمان (timestamp) را به‌عنوان راه حلی برای مشکل دو بار خرج کردن پیشنهاد کرد. این سرور یک هش از یک بلوک تراکنش‌ها را می‌گیرد و سپس این هش را به تمام نودهای شبکه بیت‌کوین پخش می‌کند.
تایم استمپ ثابت می‌کند که هیچ یک از داده‌های هش نمی‌توانند پس از انتشار هش ایجاد شوند.
بیت‌کوین و رکورد تراکنش‌ها
برای درک کامل اینکه چگونه بلاک‌چین از هزینه مضاعف جلوگیری می‌کند باید درباره عملکرد بیت‌کوین بدانید.
در اصل بیت‌کوین از زمانی که اولین تراکنش خود را انجام داد تا امروز، رکورد کاملی از تمام تراکنش‌ها را حفظ کرده است!
ازآنجایی‌که همه تراکنش‌ها به‌صورت رمزنگاری به بلوک‌های قبلی هش می‌شوند، نمی‌توانید به‌سادگی رکورد را تغییر داد. این رکورد به‌عنوان زنجیره بلوکی شناخته می‌شود زیرا هر ده دقیقه یک گروه جدید از تراکنش‌ها به نام بلاک اضافه می‌شود.
سابقه دابل اسپند بیت‌کوین
بیت‌کوین تا ژانویه 2009 هنوز فعالیت خود را شروع نکرده بود.
چند ماه بعد و پس از انتشار وایت پیپر بیت‌کوین، اولین تراکنش مالی این بلاک‌چین انجام شد. از آن زمان تاکنون، حتی یک نمونه تراکنش بیت‌کوینی که دابل اسپند شده و نیاز به معکوس شدن داشته باشد هم ثبت نشده است!
این موضوع نشان‌دهنده کارایی 100% یک سیستم غیرمتمرکز است. سیستمی که تراکنش‌های آن بدون نیاز به احراز هویت و ثبت آدرس ایمیل کاربران انجام می‌شود. هیچ کارمندی، هیچ واسطه‌ای و هیچ عاملی برای خدمات مشتری و انجام معاملات وجود ندارد.
اگرچه بیت‌کوین یک دستاورد بسیار مهم است، اما سیستم ساتوشی کامل نیست. زمانی می‌توان با قاطعیت درباره کامل بودن کریپتو صحبت کنیم که بهای آن هم پرداخت شده باشد! در واقع حتی در این سیستم هم فرد مسئولیت کنترل بیت‌کوین خود را به عهده می‌گیرد.
در جایی که انسان‌ها درگیر هستند، همیشه نقاط ضعف‌هایی وجود دارد که نمی‌توان روی آنها چشم بست. به همین دلیل است که کلاهبرداری در این فضا زیاد است.
بیشتر بخوانید: 14 کلاهبرداری متداول در ارزهای دیجیتال
پول فیات و اعتماد به دولت‌ها
اگرچه در نگاه اول بیت‌کوین هم مشکلی مثل خطاپذیری افراد در سیستم را دارد، اما توجه به این مشکل هم از قلم نیفتاده است. ساتوشی اشاره‌ای به این موضوع در وایت پیپر بیت‌کوین نکرده است.
علی رغم این موضوع، در جای دیگری از پیام‌های او به این مورد هم کامل پرداخته و روش‌های حل آن را توضیح داده است.
در جنسیس بلاک، اولین بلوک داده در بلاک‌چین بیت‌کوین، رکورد تاریخی تراکنش‌ها وجود دارد. این رکورد پیام پنهانی است که درباره رفع مشکل خطاپذیری انسانی سیستم توضیح می‌دهد. تیتر روزنامه زیر از فایننشال تایمز خبر مربوط به این توضیح است:
«تایمز 03/ژانویه/2009 صدراعظم در آستانه دومین کمک مالی به بانک‌ها»
عدهای می‌گویند ممکن است این تیتر به هدف سرگرمی استفاده شده باشد. باتوجه‌به دقت ساتوشی در ایجاد بیت‌کوین، نمی‌توان ارتباط آن را نادیده گرفت.
در آن زمان، جهان در حال غرق شدن در یکی از بزرگ‌ترین شوک‌های مالی بود. شوکی که اثرات آن را امروز هم می‌توان در دنیای اقتصاد جهانی حس کرد. گنجاندن این عنوان به‌عنوان رکوردی تغییر‌ناپذیر در سیستم مالی جدید، توضیحی در مورد ریشه این سیستم است.
دابل اسپند در ارزهای فیات
از سال 1971، هیچ چیزی جز اعتماد به دولت‌ها برای احتیاط در مورد میزان پول و محل استفاده از آنها نتوانسته پشتیبان اصلی این سیستم باشد.
اصطلاح ارزهای فیات هم به معنی اعتماد به سیستم و دولت است. همین مدل اعتماد است که مشکل دابل اسپند را ایجاد می‌کند و منجر به بدهی ملی ایالات متحده شده که بیش از 23 تریلیون دلار را به بار آورده است. رقمی که بیشتر از کل ارزش اقتصاد ایالات متحده است.
در پیام‌های زیادی که ساتوشی در راه‌اندازی انجمن‌های طرفداری بیت‌کوین منتشر کرد، می‌توانید بی‌اعتمادی او نسبت به پول فیات و پتانسیلی که برای بیت‌کوین معرفی می‌کنید را ببینید.
یکی از مهم‌ترین پیام‌هایی که در این باره و توسط موسسه ناکاموتو منتشر شده است:
«مشکل ریشه‌ای ارزهای معمولی تمام اعتمادی است که برای کارکرد آن لازم است. باید به بانک مرکزی اعتماد کرد تا ارز را تحقیر نکند، اما تاریخچه ارزهای فیات پر از نقض این اعتماد است. باید به بانک‌ها اعتماد کرد که پول ما را نگه می‌دارند و آنها را به‌صورت الکترونیکی منتقل می‌کنند، اما آنها را در امواج حباب‌های اعتباری با ذخایر کوچکی قرض می‌دهند.»
جمع‌بندی
به طور خلاصه، بلاک‌چین با علامت‌گذاری گروهی از تراکنش‌ها و سپس پخش آنها به تمام نودهای شبکه بیت‌کوین، از هزینه مضاعف جلوگیری می‌کند.
ازآنجایی‌که تراکنش‌ها بر روی بلاک‌چین تایم استمپ دارند و از نظر ریاضی با تراکنش‌های قبلی مرتبط هستند، برگشت‌ناپذیر بوده و دست‌کاری در آنها غیرممکن است.
به‌این‌ترتیب بیت‌کوین و به‌طورکلی ارزهای دیجیتال را یکی از امن‌ترین روش‌های مبادله مالی می‌توان دانست که از طریق آن هیچ دابل اسپندی انجام نمی‌شود. البته هنوز هم حضور انسان‌ها در این سیستم می‌تواند پاشنه آشیلی برای آسیب‌زدن به سیستم باشد.
شما در بورس، علاوه بر خرید و فروش سهام:
- می‌توانید در دارایی‌هایی مانند طلا و مسکن سرمایه‌گذاری کنید
- در صندوق‌های سرمایه گذاری بدون ریسک، سود ثابت بگیرید
برای شروع سرمایه‌گذاری، افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:
برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود: